به گزارش ایران اکونومیست به نقل از وزارت ارشاد، این پژوهش به سفارش دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هدف بررسی اصول منبع نگاری و ارزیابی صحت اخبار و مطالب رسانه های داخلی انجام شده و قرار است مشروح آن طی روزهای آینده در بیست و سومین نمایشگاه مطبوعات به اصحاب و کارشناسان رسانه ارائه شود.
نتایج این پژوهش موید آن است که همه روزنامه ها و خبرگزاریهای کشور از نظر رعایت اصول حرفه ای در زمینه منبع نگاری نمره قبولی را می گیرند اگرچه میزان توجه و پایبندی هر یک از آنها به این اصول متفاوت است.
پژوهش «بررسی منبع نگاری و ارزیابی صحت اخبار و منابع در رسانه های ایران» که توسط سه تن از کارشناسان باسابقه رسانه تهیه شده است، حکایت از آن دارد که خبرگزاری های رویترز (انگلیس)، فرانس پرس (فرانسه) و اسپوتنیک (روسیه) در صدر فهرست منابع خارجی پراستفاده در رسانه های ایرانی قرار دارند.
این پژوهش همچنین می گوید که اخبار خبرگزاری های داخلی ایسنا، فارس و ایرنا نیز بیشترین انعکاس را در صفحات سیاسی مطبوعات و پایگاههای خبری ایران دارند.
تهیه کنندگان پژوهش، این نتایج را از بررسی 8337 مطلب در صفحات سیاسی و بین الملل 9 خبرگزاری، 18 روزنامه و 4 سایت پر بیننده داخلی در روزهای معین استخراج کرده و آن را در قالب نمودارهای متعدد به نمایش گذاشته اند.
بر اساس نتایج به دست آمده، 85.3 درصد مطالب منتشر شده در رسانه های مذکور دارای منبع است و اصول حرفه ای منبع نگاری نیز در 81.6 درصد اخبار و گزارش های بررسی شده رعایت شده است.
تهیه کنندگان پژوهش عملکرد حرفه ای دو بخش مهم خبری تلویزیون را نیز رصد کرده اند، بررسی 126 خبر و گزارش بولتن های خبری ساعت 14 شبکه یک و 20:30 شبکه دو سیما نشان می دهد اصول منبع نگاری در 90 درصد اخبار و گزارش های بررسی شده رعایت شده است.
بر اساس نتایج این تحقیق، 29 درصد مطالب روزنامه ها، 12 درصد مطالب خبرگزاری ها و 5 درصد مطالب سایت ها فاقد منبع است.
علاوه بر آن، عمده مطالبی که روزنامه ها از ذکر منابع آن خودداری کرده اند، اخبار و گزارش های خبرگزاری ها است که بعضا بدون ذکر نام منبع منتشر شده است.
نتایج این تحقیق نشان می دهد در 38.7 درصد مطالب روزنامه ها، 12.8 درصد مطالب خبرگزاری ها و 9 درصد مطالب سایت های منتخب، اصول منبع نگاری رعایت نشده است.
در میان خبرگزاری ها، خبرآنلاین از نظر رعایت اصول منبع نگاری در جایگاه اول و خبرگزاری های مهر و ایلنا در جایگاه آخر قرار گرفته اند.
در میان روزنامه ها، دنیای اقتصاد در جایگاه اول و فرهیختگان در جایگاه آخر نشسته و در میان سایتهای منتخب نیز تابناک، اول و انتخاب در رده آخر جای گرفته است.
یکی دیگر از نتایج این پژوهش آن است که نشان می دهد منبع 93 درصد مطالب روزنامه ها و 98 درصد مطالب سایتهای منتخب، داخلی است و این رقم درباره اخبار و گزارشهای دو بخش مهم خبری تلویزیون، 86 درصد است.
بر اساس نتایج حاصله، 88.7 درصد مطالب خبرگزاری های داخلی دارای منبع معتبر است که در میان آنها، خبرگزاری مهر بیشترین و خبرآنلاین کمترین استفاده از منابع کم اعتبار را دارند.
در میان رسانه های خارجی که اخبار آنها در رسانه های داخلی انتشار یافته، خبرگزاری انگلیسی رویترز با 9.5 درصد بیشترین استناد را داشته است. خبرگزاری فرانسه با 5.8 درصد و خبرگزاری روسی اسپوتنیک با 4.5 درصد در جایگاه های بعدی قرار دارند.
این نسبت در میان خبرگزاری های داخلی، رویترز 9.9درصد، خبرگزاری فرانسه 6.3 درصد و خبرگزاری روسی اسپوتنیک 5.2 درصد است.
در میان روزنامه ها نیز اخبار رویترز 7.9 درصد، خبرگزاری فرانسه 4.6 درصد، بی بی سی 4.2 درصد و خبرگزاری روسی اسپوتنیک 2.6درصد مطالب آنها را در بر می گیرد و در میان پایگاههای خبری ایرانی، رویترز با 9.5، خبرگزاری فرانسه با 4.2 و روسیا الیوم با 3.3 درصد در صدر هستند.
نتایج این تحقیق همچنین نشان می دهد رسانه های اروپایی با 33.3 درصد جایگاه اول را در میان اخبار ترجمه شده رسانه های داخلی دارند و 59 درصد مطالب ترجمه شده در رسانه های داخلی از منابع انگلیسی زبان است.
نتایج این تحقیق نشان می دهد خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در میان منابع داخلی مورد استفاده روزنامه ها با 28 درصد در جایگاه اول قرار دارد. فارس با 17، ایرنا با 11 و تسنیم با 10 درصد در جایگاههای بعدی قرار دارند.
در میان سایتها نیز ایسنا با 35.1 درصد در رده اول است و تسنیم با 11.4، ایرنا 9.4 و فارس با 8.6 درصد در رده های بعدی جای گرفته اند.
نتایج این تحقیق نشان می دهد مطالب روزنامه شرق با 17 درصد بیشترین بازتاب را در میان سایتهای منتخب داشته است.
یافته های این پژوهش همچنین حکایت از آن دارد که منبع 91.3 درصد اخبار و گزارش های دو بخش خبری تلویزیون، خبرگزاری صداو سیما است و سردبیران این بخش های خبری از منابع دیگر به ندرت استفاده می کنند.
**روزنامه های هر جناح سیاسی، خبرگزاری های همفکر خود را منبع خبری قرار می دهند
یکی دیگر از نتایج جالب این تحقیق آن است که نشان می دهد رابطه معناداری میان خط مشی سیاسی روزنامه ها و استفاده آنها از خبرگزاری های کشور وجود دارد به طوری که روزنامه های هر جناح اکثرا از خبرگزاری های همفکر خود به عنوان منبع اخبار و گزارش هایشان استفاده می کنند به جز روزنامه خراسان که منبع اول آن ایسنا است و منبع اول و دوم مابقی روزنامه های اصولگرا فارس و تسنیم است.
در روزنامه های اصلاح طلب یا طرفدار دولت نیز منبع اول ایسنا است، به نظر می رسد برخی روزنامه ها نظیر رسالت، جمهوری اسلامی و قدس عامدانه از استفاده از خبرگزاری های جناح رقیب خودداری کرده اند.
مشروح این پژوهش و نمودارهای متعدد و متنوع آن که در قالب 80 صفحه تهیه شده است، روز سه شنبه، 9 آبان ماه در حضور اصحاب رسانه و کارشناسان رونمایی می شود.
