به گزارش ایران اکونومیست به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ محسن زیدی سرپرست ایرانی هیأت کاوش با اعلام این خبر گفت: پس از انجام سه فصل بررسی‌های پارینه سنگی و بازدید مکان‌های پارینه سنگی در نقاط گوناگون کشور در سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ برنامه پژوهش‌های دوران سنگ ایران و "توبینگن" در سال ۱۳۸۵ به انجام کاوش در غاربوف یکی از غارهای مهم شهرستان رستم در استان فارس اختصاص یافت.
به گفته این باستان‌شناس، هدف اصلی انجام این کاوش مطالعه دوره گذار از پارینه سنگی میانی به جدید، بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های پارینه سنگی جدید زاگرس جنوبی و دیگر بخش‌های کشور به خصوص غرب زاگرس میانی و مطالعه فرهنگ و رفتار انسان در آغاز پارینه سنگی جدید بود.
از دست‌افزارهای سنگی چند میلیمتری تا دوره صنعت رستمی
این باستان شناس با بیان اینکه با استفاده از دقیق ترین روش‌ها در انجام این کاوش تلاش شد تا تمامی داده‌های باستانی گردآوری شود،افزود: در نتیجه علاوه بر دست‌افزارهای سنگی که ابعاد آنها گاهی تنها چند میلیمتر بود، بقایای گیاهی، جانوری و تعداد محدودی اشیای کوچک مانند صدف نیز به دست آمد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به این نکته که نتایج حاصل از این کاوش‌ها، حاکی از وجود صنعتی متفاوت در فناوری دست افزارسنگی در این منطقه داشت، افزود: این صنعت که بر پایه تمرکز بر ساخت ریزتیغه بوده بر اساس منطقه‌ای که غاربوف در آن واقع شده، صنعت رستمی نامیده شد.
سرپرست هیأت کاوش با بیان اینکه تعداد ۱۳ نمونه تاریخ نگاری به روش کربن ۱۴ از این غار مورد مطالعه قرار گرفت، بیان کرد: براساس تاریخ نگاری‌های انجام شده، قدمت این محوطه بین ۳۵ تا ۴۱ هزارسال تقویمی است.
او گفت: در نتیجه صنعت رستمی در آغاز ظهور پارینه سنگی جدید بوده و یکی از نوآورترین صنایع سنگی و فرهنگ پارینه سنگی جدید در کشور و یکی از قدیمی ترین آن در این دوره است ، این در حالی است که کاوش در این غار به اتمام نرسید و سنگ بستر غار جز در بخش کوچکی در انتهای غار، در بخش های دیگر مشاهده نشد.
زیدی در ادامه با اشاره به لایه‌نگاری و تخمین ضخامت لایه‌ها در این محوطه‌ی تاریخی؛ افزود: هنوز چندین متر رسوبات پارینه سنگی در بخش دهانه غار موجود است که اهمیت زیادی در شناسایی و مطالعه لایه گذار از پارینه سنگی میانی به جدید دارد به همین دلیل در ادامه کاوش در فصل سوم تمرکز بر بخش جلویی غار گذاشته شد تا بتوان به ماهیت نهشته های قدیم تر پی برد.
نشانه استقرار دوران پارینه سنگی میانی
این باستان‌شناس با بیان اینکه در فصل سوم، گروه کاوش موفق شد به بخشی از رسوبات عمیق تر محوطه دست یابد که احتمالاً نشان از وجود استقرار دوران پارینه سنگی میانی دارد، ادامه داد: کار کاوش هنوز به پایان نرسیده و سنگ بستر در عمیق‌ترین بخش کاوش شده در بخش جلویی غار نیز هنوز نمایان نشده است و نهشته‌های فرهنگی همچنان ادامه دارند.
وی اظهار کرد: بر اساس داده‌های به دست آمده از کاوش، تاریخ نگاری و روش کاوش، این غار در زمره یکی از مهمترین منابع برای ارائه داده‌های باستانی مربوط به گذار از دوران پارینه سنگی میانی به جدید و همچنین آغاز دوره پارینه سنگی جدید در کشور بوده که در نتیجه بر اساس آن بازسازی چهره فرهنگی انسان در این دوره میسر شده است.
وی گفت :در ادامه فصل سوم، کار کاوش در فصل چهارم نیز تنها در بخش جلویی غار و در محدوده ای به ابعاد ۶ متر مربع در حال انجام است که تاکنون تنها در یک متر مربع آن به نهشته های قدیمی تر مربوط به دوران پارینه سنگی میانی دست یافته ایم.
نهشته‌های باستانی وعمق های متفاوت
این باستان شناس با اشاره به این نکته که طی سه فصل کاوش در غار بوف مشخص شد، نهشته‌های باستانی دارای عمق‌های متفاوتی هستند، بیان کرد: سنگ بستر غار به سمت دهانه دارای شیب بیشتری است، از آنجایی که در انتهای غار و نزدیک به دیواره، سنگ بستر هرچند در نقطه کوچکی نمایان شده، بر اساس محاسبه میزان شیب، هنوز مقدار قابل توجهی رسوب در بخش جلویی غار برای کاوش وجود دارد.
وی اضافه کرد: در این بخش است که موفق به یافتن لایه‌گذار از پارینه سنگی میانی به جدید شدیم و به همین خاطر، فصل چهارم کاوش نیز در این قسمت متمرکز شد.
زیدی اظهارکرد: همه‌ی نمونه‌های زغالی و گیاهی به دست آمده از کاوش برای انجام تاریخ نگاری کربن۱۴ به دقت از میان لایه های گوناگون کاوش انتخاب شدند تا توالی زمانی لایه ها را پوشش داده و روند تغییر و تحول معیشتی ساکنان غاربوف مورد مطالعه قرار گیرد.
او با بیان اینکه نمونه‌ها برای تاریخ نگاری به آزمایشگاه سن سنجی دانشگاه کیل در آلمان و آکسفورد در انگلستان فرستاده شد افزود: از میان نمونه‌های تاریخ‌نگاری شده، سه نمونه از بخش کاوش شده انتهایی غار، تاریخی مربوط به مراحل آغازین پارینه سنگی جدید را نشان می‌دهند.
این باستان شناس، سن به دست آمده از آنها را بین ۳۵ هزار تا ۴۱ هزار سال پیش اعلام و اظهار کرد: این تاریخ‌ها نشان می‌دهد که غاربوف یکی از قدیمی‌ترین فرهنگ‌های پارینه سنگی جدید در کوهستان زاگرس و ایران را در خود دارد.
یافته‌های به دست آمده از کاوش
زیدی دست افزار سنگی را بیشترین تعداد یافته‌های ثبت شده در محوطه دانست و بیان کرد: مقادیر زیادی بقایای استخوان جانوری و بقایای گیاهی نیز در دوران شناورسازی رسوبات حاصل از کاوش به دست آمده است.
او با اشاره به این نکته که در کنار دست‌افزارهای سنگی بقایای استخوانی بخش مهمی از یافته‌های باستانی غاربوف را تشکیل می‌دهند، گفت: مطالعات بقایای جانوری در غاربوف هنوز به پایان نرسیده و تنها بخش کوچکی از آن به صورت نمونه مطالعه شده است.
وی افزود: نتایج حاصل از این مطالعات به بازسازی سیستم معیشتی ساکنان غاربوف کمک فراوانی می‌کند و از نظر ثبت تغییرات آب و هوایی در اواخر دوره پلیستوسن در منطقه دشت رستم نیز اطلاعات مفیدی را به دست خواهد داد.
این باستان‌شناس در ادامه با بیان اینکه نتایج این مطالعات نشان می‌دهد بیشتر آنها متعلق به جانوران سم‌دار، خوک و پرندگان است و در میان سم داران غزال، بز و گوسفند بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده‌اند، گفت: روش شناورسازی و سرند آبی نهشته‌های باستانی به دست آمده از غاربوف بقایای گیاهی بسیار خوبی را به دست داده است، به همین دلیل مطالعه آنها در زمینه بازسازی اقلیم، سیستم معیشتی و کوچ نشینی و محیط زیست ساکنان غاربوف اهمیت زیادی دارد.
برنامه‌های آینده برای ادامه کاوش در غاربوف
این باستان شناس بابیان اینکه از آنجایی که کاوش در غاربوف در سه فصل و فقط در بخش کوچکی به سنگ بستر رسیده است، افزود: این غار نیازمند ادامه کاوش است تا بتوان به یکی از پرسش‌های اساسی دوره پارینه سنگی جدید در ایران و جهان پاسخ دادکه این پرسش روند تغییر از پارینه سنگی میانی به جدید را مورد بحث قرار می دهد.
وی یکی از اهداف اولیه و مهم گروه "پژوهش‌های دوران سنگ ایران و توبینگن" را یافتن دوره گذار از پارینه سنگی میانی به جدید دانست و ادامه داد: کاوش در غاربوف و یافته‌های ارزشمند آن به ویژه در فصل سوم توانمندی بالای آن برای رسیدن به این هدف را آشکار کرد.
به گفته وی، با توجه به مکان قرار گرفتن این غار در جنوب زاگرس و جنوب کشور و شمال خلیج فارس، این غار در معرض مهمترین تحولات تاریخ بشر یعنی خروج انسان مدرن از آفریقا در دوره پلیستوسن فوقانی است.
زیدی همچنین با اشاره به این نکته که تاریخ‌نگاری‌های حاصل از این غار قدمت آن را به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مکان‌های پارینه سنگی جدید کشور اثبات کرده است، بیان کرد: در نتیجه با توجه به حجم رسوبات برجای مانده و توجه به این نکته که تنها بخش کوچکی از غاربوف کاوش شده است.
او بیان کرد: امیدواریم با ادامه کاوش در غاربوف تا رسیدن به سنگ بستر بتوانیم به این اهداف مهم برنامه دست پیدا کرده و به تصویری روشن از سیستم معیشتی و فرهنگی نخستین انسان های مدرن در درون فلات ایران دست یابیم.
براساس این گزارش؛ چهارمین فصل کاوش در غار بوف استان فارس شهرستان رستم با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، به سرپرستی محسن زیدی و پروفسور نیکلاس کُنارد از موسسه پیش از تاریخ و بوم شناسی کواترنر و مرکز پژوهش های تحول انسان و دیرین اقلیم زنکنبرگ در دانشگاه توبینگن آلمان در حال انجام است .
