عرضه نفت خام در بورس در انتظار رفع مشکل نقل و انتقال پول با بانک مرکزی

به گزارش ایران اکونومیست؛   «علی کاردر» مدیرعامل شرکت ملی نفت  درباره عرضه نفت خام در بورس، بیان داشت: اجرای این طرح را با عرضه میعانات گازی که مشابه نفت خام است، آغاز خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه شرکت ملی نفت تمایل به عرضه نفت خام در بورس دارد، افزود: اما مسایلی وجود دارد که باید رفع شود، از جمله بر اساس قانون، پول حاصل از فروش این اقلام باید به حساب بانک مرکزی واریز شود.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ادامه داد: بانک مرکزی اعلام کرده است که شرکت سپرده گذاری مرکزی بورس را قبول ندارد، زیرا نمی شود به نهادی که غیردولتی و خصوصی است، پول واریز کنیم.
کاردر خاطر نشان کرد: البته شرکت ملی نفت، بانک مرکزی و سازمان بورس در حال بررسی این موضوع و رفع موانع هستند.
معاون وزیر نفت با بیان اینکه ابتدا میعانات گازی و سپس نفت خام در بورس عرضه خواهد شد، گفت: عرضه میعانات و نفت خام دارای یک فرایند هستند، بنابراین هر گاه عرضه میعانات گازی که راحت تر است به نتیجه برسد، می توان عرضه نفت خام را آغاز کرد.
 ایده راه اندازی بورس نفت نخستین بار در اواخر دهه 1370 و در چارچوب سیاست های برنامه سوم توسعه کشور مطرح شد.
هیات وزیران در سال 1386 ایجاد بورس نفت را به وزارت اقتصاد تکلیف کرد و به این ترتیب وزیر وقت اقتصاد که همزمان دبیر شورای عالی بورس نیز بود، سازمان بورس را به واگذاری عرضه فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران موظف کرد.
با وجود همه چالش ها، در بیست و دوم تیرماه 1390 نفت خام با حضور معاون اول رییس جمهوری روی تابلو معاملات بورس کالا رفت اما در همان آغاز با شکست روبرو شد. نفت خام در این بازار در 9 مرحله دیگر عرضه شد و فقط در یک مرحله به فروش رفت.
از هفدهم فروردین 1393 نیز شرکت ملی نفت ایران با عرضه 2 هزار و 920 بشکه نفت خام در بورس انرژی به قیمت هر واحد سه میلیون و 60 هزار ریال، این طرح را دوباره آغاز کرد.
این عرضه برای مدتی با فراز و نشیب بسیار ادامه یافت تا اینکه به علت کاهش استقبال خریداران، به بن بست خورد و متوقف شد.
با شکست عرضه نفت خام، مسوولان وقت سازمان بورس و اوراق بهادار به فکر ایجاد بستر جدیدی برای عرضه نفت خام در بورس انرژی افتادند.
مدیر پیشین امور بین الملل شرکت ملی نفت پیش از این  از آماده شدن زیرساخت های عرضه روزانه 100 هزار بشکه نفت خام صادراتی در بورس خبر داده و گفته بود: اجرای این طرح در انتظار تایید سازمان بورس است.
وی یادآور شده بود: مقدمات و زیرساخت های عرضه نفت خام فراهم شده و فقط بخشی از مسائل مربوط به تعیین قیمت و شیوه پرداخت باقی مانده است.
به گفته محسن قمصری، حتی برای نرخ نفت خام عرضه شده در بورس نیز مدل قیمتی تهیه شده است و در اختیار سازمان بورس قرار دارد تا پس از تصویب این سازمان، اجرا شود.
 
** از سرگیری یک طرح شکست خورده
با وجود شکست چندین باره در عرضه نفت خام در بورس، بورس انرژی دوباره در حال رایزنی برای از سرگیری این طرح است.
پس از گذشت فراز و نشیب بسیار، سید علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی در اوایل مهرماه امسال از مذاکرات جدی برای عرضه نفت خام خبر داد و گفت: فرآیند تفاهم با شرکت ملی نفت برای عرضه نفت خام به طور جدی از اوایل مرداد تا به امروز دنبال شده و خوشبختانه روی بسیاری از موارد تفاهم وجود دارد.
به گفته وی، در این زمینه نیاز بود تا شرکت سپرده گذاری مرکزی از طریق بانک های عامل که فعالیت های ارزی انجام می‌دهند، نسبت به انجام تسویه ارزی اعلام آمادگی کند که اکنون این امر انجام شده است. از طرفی بخش زیادی از تعیین مفاد اطلاعیه عرضه یا شرایط فروش با شرکت ملی نفت انجام شده است.
مدیرعامل بورس انرژی با اشاره به تلاش های صورت گرفته از سوی رییس سازمان بورس برای پیگیری و حل مسایل باقیمانده بر سر عرضه نفت خام، ابراز امیدواری کرد: حداکثر تا پایان سال 96 عرضه نفت خام در رینگ صادراتی بورس انرژی امکان پذیر می شود.
 
** ابهام ها در موفقیت عرضه نفت خام در بورس
 در گذشته، نفت خام در بورس انرژی برای مصارف پالایشگاه های داخل کشور عرضه می شد اما در طرح های جدید، قرار است نفت خام صادراتی به صورت ریالی و ارزی در بورس عرضه شود.
طبق این طرح، خریداران می توانند نفت خام صادراتی خریداری شده از بورس را در پایانه های صادراتی تحویل بگیرند و بر این اساس نباید آن را به کشور وارد کنند.
برخی کارشناسان می گویند با توجه به تجربه های پیشین عرضه نفت خام در بورس، موفقیت این طرح چندان روشن نیست؛ زیرا در گذشته، نفت خام عرضه شده در بورس، مشتری زیادی نداشت و نتوانست اهداف مورد نظر را تحقق ببخشد.
علت استقبال نکردن خریداران از نفت خام عرضه شده در بورس، قیمت بالای آن عنوان می شد.
به گفته تحلیلگران، اگر وزارت نفت با در پیش گرفتن شیوه دستوری و خارج از سازوکار عرضه و تقاضای مرسوم، حاضر نشود نفت را به قیمت‌های پایین‌تر عرضه کند کارکرد اصلی بورس زیر سوال می رود و باید این طرح را از اکنون شکست خورده دانست.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان صنعت نفت می گویند، عرضه نفت خام در بورس باید به صادرات نفت کشور کمک کند. از این رو، تا زمانی که برای نفت خام صادراتی در بازارهای جهانی مشتری وجود دارد و می توان با فروش نفت به قیمت روز برای کشور درآمدزایی کرد، چرا باید آن را با قیمت پایین تر به خریداران بورس عرضه کرد؟