در این میان با توجه به مصوبه جدید و الزام صندوق‌های با درآمد ثابت برای خروج بخشی از سپرده‌های خود از بانک‌ها و تبدیل آن به سهام یا اوراق، فرصتی مناسب برای توسعه هر‌چه بیشتر بازار بدهی فراهم شده است که تنها با عرضه بیشتر اوراق در این بازار محقق می‌شود. در این میان کاهش نرخ سود اوراق مزبور، کاهش نرخ سود بانکی در کنار برخی ریسک‌های سیاسی موجود که تمایل ریسک‌گریز‌ها به معاملات سهام را کاهش داده است، می‌تواند در جلب توجه سهامداران به بازار بدهی اثرگذار باشد. این چهار عامل باید مورد توجه سیاست‌گذار در عرضه اوراق جدید و توسعه بازار بدهی قرار گیرد. البته با ورود معاملات ثانویه اوراق مذکور به بازار سرمایه، ارزش کل بازار بدهی (بورس و فرابورس) بیش از ۵/ ۱۲ درصد افزایش یافته است.با این حال با نگاهی به شرایط بورس‌های بین‌المللی، مسیر طولانی بازار سرمایه ایران تا توسعه به شدت احساس می‌شود. در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد» با عنوان پایان توهم در بازار بدهی عنوان شد، روند عادی معاملات سهام و همزمان با رونق نسبی بازار بدهی، مهر باطلی بر توهمات ذی‌نفعانی بود که برای جلوگیری از خرید و فروش این اوراق در بازار بدهی تلاش می‌کردند. گروهی که عرضه بیشتر اوراق را سبب افزایش نرخ سود، عامل تضعیف اقتصاد و بازار سهام می‌دانستند. بر همین اساس حالا سیاست‌گذار می‌تواند با جسارت بیشتری در مسیر توسعه بازار بدهی گام بردارد.
تمایز «سخاب۷» با دیگر اوراق بدهی
صبح دیروز هفتمین مرحله از اسناد خزانه اسلامی بانکی در نماد «سخاب۷» در فرابورس ایران عرضه شد تا از این پس معاملات ثانویه این اوراق در فرابورس انجام پذیرد. اوراق مذکور به‌عنوان بزرگ‌ترین اوراق بدون کوپن در میان «سخاب»ها به شمار می‌رود که ارزش بازاری بالغ بر ۳۵ هزار میلیارد ریال دارد و نقطه تمایز آن سررسید دو ساله «سخاب۷» است. این در حالی است که پیش از این تمامی اوراق عرضه شده در این بازار سررسیدی حداکثر ۱۲ ماهه داشته‌اند. در این شرایط، از آنجا که تنها محل کسب سود از این اوراق نرخ تنزیل یا همان اختلاف قیمت خرید اوراق با قیمت سررسید است، طولانی شدن زمان عرضه آنها باعث می‌شود قیمت خرید و فروش اوراق مذکور، به‌شدت کاهش پیدا کند تا بتواند سود انتظاری سرمایه‌گذاران را تامین کند. این در حالی است که اوراق کوپن‌دار همچون اوراق اجاره، مرابحه و استصناع عموما سررسید بلندتری دارند و در نتیجه می‌توانند برای مدت طولانی‌تری سود مطلوب در ابتدای سرمایه‌گذاری را تامین کنند.
فرصتی طلایی برای عرضه‌های بیشتر
«سخاب۷»، ششمین عرضه اولیه بازار بدهی در سال جاری و در عین حال آخرین مرحله از اوراق اسناد خزانه اسلامی بانکی به شمار می‌رود که انتظار می‌رفت، فرابورسی شود. حال پس از پایان سررسید اوراق پیشین این بازار تحت عنوان «اخزا»ها، برنامه جدیدی برای عرضه اوراق جدید بدون کوپن در این بازار شنیده نمی‌شود. در این میان بر‌اساس مصوبه جدید، صندوق‌های با درآمد ثابت مجازند حداکثر ۵۰ درصد سپرده بانکی و گواهی سپرده داشته باشند. این در حالی است که در شرایط کنونی حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد پرتفوی صندوق‌های درآمد ثابت را سپرده‌ها تشکیل می‌دهند. در دستورالعمل جدید، دیگر نه تنها امکان تضمین نرخ سود، بلکه پیش‌بینی نرخ سود نیز برای صندوق‌ها وجود نخواهد داشت. بر این اساس بازار اوراق با درآمد ثابت با ریسک جدیدی همراه شده است. در این میان اما با اجرایی شدن مصوبه اخیر، بخش قابل توجهی از این سپرده‌ها باید تبدیل به سهام یا اوراق شود. امری که فرصتی مناسب را در اختیار مقام سیاست‌گذار گذاشته است تا با عرضه بیشتر اوراق بدون کوپن در بازار سرمایه، امکان جذب بیشتر این سپرده‌ها را فراهم آورد.
حتما بخوانید : درج نماد شرکت سرمایه گذاری شفا دارو در سامانه پس از معاملات
تداوم کاهش نرخ سود اوراق بدهی
نرخ سود در بازار بدهی در حالی روند کاهشی به خود گرفته است که برخی از تفکرات، عرضه‌های بیشتر در این بازار را عاملی برای افزایش نرخ سود می‌دانستند. این تفکر البته به دفعات » مورد نقد قرار گرفت، چرا که عرضه‌های بیشتر در بازار بدهی سبب تکامل بیشتر این بازار با حضور بازیگران بیشتری می‌شود. در عین حال پیش از این، مازاد تقاضایی در این بازار دیده می‌شد که حال به واسطه عرضه اوراق جدید اسناد خزانه اسلامی بانکی، این انباشت تقاضا پوشش و وسیله‌ای برای تعادل بیشتر نرخ سود در بازار بدهی شده است. در این میان با وجود اینکه مصادف شدن عرضه «سخاب»ها در بازار سرمایه با کاهش نرخ سود بانکی، بر نرخ سود بازار بدهی اثرگذار بود، اما از زمان عرضه اولین سخاب در فرابورس (۱۵ شهریور) تاکنون با وجود ثبات سیاست‌های پولی، نرخ سود در میان اوراق بدهی موجود روندی کاهشی را در پیش گرفت. به‌طوری که «سخاب۵» در اولین روز عرضه خود در فرابورس نرخ سود ۲/ ۱۹ درصدی را کسب کرده بود و این رقم برای «سخاب۷» (عرضه شده در روز گذشته) به ۱۶ درصد کاهش پیدا کرد.
راه طولانی بازار بدهی
در این میان با وجود اینکه به موجب ورود معاملات ثانویه اسناد خزانه بانکی به بازار سرمایه شاهد توسعه نسبی بازار بدهی خواهیم بود اما این بازار همچنان فاصله زیادی با استانداردهای بین‌الملی دارد. ارزش بازار بدهی (با احتساب ۶ سررسید سخاب) ۸/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۷ درصد ارزش بازار سرمایه را از آن خود خواهد کرد. در این میان بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از ۱۵ کشور نشان می‌دهد که نسبت بازار بدهی به تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشورها بیش از ۱۱۳ درصد بوده و نسبت آن به بازار سرمایه حدود ۱۸۵ درصد است. موضوعی که نشان‌دهنده پتانسیل مناسب کشور برای توسعه هر چه بیشتر این بازار است.
مزیت‌های بازار بدهی برای اقتصادهمانطور که در گزارش‌های پیشین بررسی شد، رشد و رونق اقتصادی کشور، تقویت تامین مالی شرکت‌ها، عمق‌بخشی به بازار سرمایه، افزایش شفافیت و متعادل شدن نرخ سود در گرو رشد و توسعه بازار بدهی است. بر این اساس از یکسو، انتشار اوراق بدهی در نهایت منجر به افزایش سرمایه‌گذاری، به کارگیری نیروی کار بیشتر و افزایش تولید و صادرات می‌شود. موضوعی که در نهایت زمینه رشد و رونق اقتصادی را فراهم می‌آورد. در نگاهی دیگر آمارها مبین افزایش قابل توجه سهم بازار بدهی در تامین مالی از طریق بازار سرمایه است. بر این اساس در شرایطی که بازار بدهی به‌عنوان قدرتمندترین منبع تامین مالی شناخته می‌شود، نمی‌توان از رشد و توسعه بیشتر این بازار غافل شد. در عین حال با توجه به مکمل بودن بازار بدهی و بازار سرمایه، با توسعه روز‌افزون بازار بدهی شاهد تعمیق هر چه بیشتر بازار سرمایه خواهیم بود.
مروری بر گشایش «سخاب۷»«سخاب۷» که روز گذشته فرابورسی شد، با سررسید ۲۸ اسفند ۹۷، ارزش بازاری بالغ بر ۳۵ هزار میلیارد ریال دارد. حضور «سخاب۷» در بازار سرمایه دیروز با نرخ ۸۰۰ هزار ریال و سود موثر ۸/ ۱۶ درصدی کلید خورد و در ادامه معامله حدود ۲۰۵ هزار سهمی به ارزش ۵/ ۱۶ میلیارد تومان را تجربه کرد تا نرخ سود موثر این اوراق در سطح ۱۶ درصد قرار گیرد. پیش از این شش مرحله اوراق مذکور به ترتیب در نمادهای «سخاب۵»، «سخاب۳»، «سخاب۲» و «سخاب۴»، «سخاب۶» و «سخاب۷» از ۱۵ شهریور تاکنون در فرابورس ایران عرضه شده‌اند که نرخ سود همگی این اوراق، نرخ‌هایی پایین‌تر از ۲۰ درصد را به خود اختصاص داده بودند.
