طی چند روز اخیر شاهد ورود هشتمین و نهمین هواپیماهای برجامی به ناوگان هوایی
کشور بودیم. ناوگان هوایی ایران نزدیک به 4 دهه در حسرت خرید هواپیماهای نو و مدرن
بود. طی این مدت مدیران این صنعت به حوادث همیشگی هواپیماهای مستعمل و کهنه و از
رده خارج عادت کرده بودند.
دولت یازدهم به خوبی توانست از میوه‌های باغ برجام استفاده
کند و بزرگ‌ترین قراردادهای خرید هواپیماها را با شرکت‌های ایرباس و بوئینگ منعقد
کند. در حال حاضر میانگین هواپیماهای ناوگان هوایی ایران در آستانه 24 سالگی قرار
دارد و هزینه تعمیر و تامین قطعات این هواپیماها بسیار سنگین و غیراقتصادی است.
شرکت ایران‌ایر به عنوان بزرگ‌ترین ایرلاین ایران 53 فروند هواپیما دارد که از این
تعداد، 31 فروند غیرفعال است. شرکت آسمان 36 فروند هواپیما دارد که 17 فروند آن
غیرفعال و از 162 فروند هواپیمایی که به پرواز در می‌آیند، فقط 12 فروند آن ساخت
سال 2000 به بعد است.
بدون شک ورود 230 هواپیمای جدید و به روز دنیا در چنین
شرایط دشواری، چیزی شبیه به معجزه می‌تواند باشد. صنعت هوانوردی ایران در حال حاضر
دارای 45 هزار صندلی بوده که حدود 30 هزار مورد آن عملیاتی است و 15 هزار صندلی آن
به علت فرسودگی و زمین‌گیری عملا از رده خارج شده است.
تمامی شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی دنیا در تلاش هستند برای
کاهش هزینه‌ها و ارائه خدمات بهتر به مشتریان، ناوگان هوایی خود را به روز کنند و
شرکت‌های ایرانی نیز اگر بخواهی در بازی رقابت با همسایگان نبازند، چاره‌ای جز
اتخاذ این استراتژی ندارند.
با اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌های بین‌المللی، همزمان با
سفر دکتر روحانی به پاریس، قرارداد خرید 100 فروند هواپیمای ایرباس نهایی شد. پس
از آن نیز با حضور نمایندگان شرکت بوئینگ در ایران، قرارداد خرید 80 فروند هواپیما
قطعی شد که اولین فروند آن در سال 2018 تحویل ایران خواهد شد. سومین قرارداد نیز
با شرکت ای‌تی‌آر ایتالیا منعقد شد؛ به گونه‌ای که 20 فروند هواپیمای 72 نفره
تحویل ایران دهد.
با ورود مجموع هواپیماهای خریداری شده به کشور در مجموع بیش
از 60 هزار صندلی هوایی وارد صنعت هوانوردی ایران می‌شود که با اشتغالزایی بیش از
240 هزار نفری، جایگاه ایران در منطقه و سطح بین‌الللی در صنعت هوانوردی بیش از
پیش تقویت می‌شود.
در این قراردادها جدای از خرید هواپیما، موضوعات دیگری
همچون آموزش خلبان و تعمیر و نگهداری، حمایت از توسعه خدمات ناوبری هوایی، عملیات
فرودگاهی و هواپیمایی، انتقال فناوری‌های جدید و هماهنگی مقررات رگولاتوری گنجانده
شده است.
ایران در شاهراه شرق - غرب و شمال - جنوب در کره زمین قرار دارد
و باید از این مزیت نسبی جغرافیایی خود در جهان به نحو احسنت استفاده کند،
بنابراین با ورود ناوگان هوایی جدید و بالاتر رفتن قدرت رقابت، ایران به دنبال باز
پس‌گیری جایگاه برجسته چند دهه پیش خود خواهد بود.
چندی پیش در راستای پروژه‌های ضد ایرانی ترامپ، شاهد بودیم
که مجلس نمایندگان آمریکا تلاش کرد با مصوبه‌ای در مقابل فروش هواپیما به ایران
بایستد که البته برای اجرایی شدن آن در ابتدا باید از سوی سنا و پس از آن، رییس‌جمهور
این کشور مورد تایید قرار گیرد.
سیاسیون و کارشناسان معتقدند که این طرح بیشتر سیاسی بوده و
هرگز به مرحله اجرا نخواهد رسید. در متین توافق هسته‌ای به صراحت آمده است که
کشورها نباید مانعی بر سر راه فروش هواپیما به ایران به‌وجود بیاورند و از این رو،
اگر آمریکا بخواهد به این موضوع ورود پیدا کند، باید به جنگ محتوای توافق هسته‌ای
برود که به طور حتم از سوی ایران و کشورهای اروپایی مورد اعتراض جدی قرار خواهد
گرفت.
باید بپذیریم که شرکت‌های هواپیماساز نیاز جدی به بازار
ایران دارند و طی دو سال گذشته نیز شاهد رقابت پیدا و پنهان آنها برای ورود جدی و
عملیاتی به بازار ایران بوده‌ایم، بنابراین خود این شرکت‌ها چنانچه احساس کنند
ترامپ بخواهد بخواهد بازار آنها را با خطر از دست دادن مواجه کند، تمام تلاش خود
را در راستای حفظ بازار جذاب ایران خواهند کرد.
تمامی قراردادهای منعقده 260 فروند هواپیما با شرکت‌های
سازنده طبق برنامه اقدام مشترک با برجام انجام شده و این توافق ایران با جامعه
جهانی به تایید سازمان ملل متحد نیز رسیده است. قوانین تجارت بین‌الملل حکم می‌کند
که شرکت‌های هواپیماساز به قراردادهای خود متعهد بمانند و باید این قراردادها را
عملیاتی کنند.
اگر کمی دقت کنیم، خواهیم دید که طی 20 روز گذشته شرکت‌های
هواپیماساز هیچ‌گونه عکس‌العملی نسبت به مصوبه کنگره و صحبت‌های ترامپ نداشته‌اند
و این می‌تواند نشانه مثبتی بر عدم علاقه آنها در همراهی با دولت آمریکا باشد.
