ایران از معدود کشورهای جهان است که تنها یک روز تعطیل در هفته دارد و از طرف دیگر، شمار تعطیلات مناسبتی آن بیش از هر کشور دیگری در جهان است.
با این وجود و در مجموع، برخلاف تصور رایج در اذهان عمومی، ایران با داشتن 78 روز تعطیل رسمی، 39 روز کمتر از میانگین جهانی تعطیلات دارد. این مساله بدون شک تاثیری منفی بر بهره‌وری شاغلان و کارکنان و کیفیت عملکرد نهادها و سازمان‌ها داشته و عوارض ناشی از آن دامنگیر گردشگری داخلی نیز شده است. با این حال پیگیری طرح 2 روزه شدن تعطیلات پایان هفته به‌صورت کم‌رمقی در دولت و مجلس دنبال می‌شود.
با این‌حال این‌بار پروانه سلحشوری، عضو ناظر مجلس در شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری، اظهار امیدواری کرد که درصورت تصویب طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه، کمیسیون گردشگری در مجلس تشکیل شده و روند پیگیری طرح‌هایی از این دست سرعت گیرد.
اثرات اجتماعی از زبان نماینده مجلس
عضو ناظر مجلس در شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری ضمن تاکید بر لزوم 2 روزه شدن تعطیلات آخر هفته اظهار کرد: «داشتن 2 روز تعطیل در پایان هفته امری مرسوم در میان کشورهای جهان است. برای اینکه در کشور ما نیز این طرح پیاده‌سازی شود به اقدامات علمی و کارشناسی دقیق نیاز است؛ چراکه در حال حاضر با وجود کمتر بودن تعداد روزهای تعطیل در ایران نسبت به میانگین جهانی، این تصور نادرست وجود دارد که حجم تعطیلات در ایران بسیار زیاد است.»
پروانه سلحشوری با اشاره به اثرات مثبت 2 روزه شدن تعطیلات آخر هفته بر توسعه گردشگری کشور و افزایش بهره‌وری افراد افزود: «در ابعاد جهانی و بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده، ایران به‌لحاظ شادی و نشاط از سطح مناسبی برخوردار نیست و جزو کشورهایی است که پایین‌ترین رتبه‌ها را دارد. چنین طرحی با اهمیت دادن به تعطیلات و اوقات فراغت، موجب می‌شود که خستگی ناشی از کار در طول هفته برای کارمندان و افراد شاغل از بین برود و باعث افزایش سطح بهره‌وری افراد شود. این مساله کمک قابل توجهی به کاهش یاس در فضای عمومی جامعه خواهد کرد که باتوجه به وضع شاخص‌ها، از مهم‌ترین مسائلی است که جامعه ایران به آن نیاز دارد.»
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «از مزایای مهم تعطیلات 2 روزه در پایان هفته این است که از حجم ترافیک جاده‌ها و ازدحام و شلوغی کاسته می‌شود؛ چراکه برای خانواده‌ها فرصت برنامه‌ریزی برای 2 روز راحت‌تر از برنامه‌ریزی برای یک روز است. این مساله کمک می‌کند خانواده‌ها به سفرها و مقاصد گردشگری خود تنوع بدهند و این امر موجب شکل‌گیری نوعی هویت ملی و دینی در جامعه می‌شود؛ چراکه تنوع سفرها، بستری هموارتر برای شناخت داشته‌های خودمان در کشور ایجاد می‌کند.»
وی با تاکید بر نقش تعطیلات 2 روزه در توسعه گردشگری داخلی خاطرنشان کرد: «به‌واسطه این تعطیلات 2 روزه و منظم، فرصت‌های بسیاری برای گردشگری داخلی کشور فراهم می‌شود. یکی از نتایج مهم و ارزشمند آن، شناخته شدن مناطقی است که پتانسیل گردشگری داشته، اما تاکنون نامکشوف مانده‌اند. با توزیع مکانی و زمانی سفر گردشگران داخلی به‌تبع این طرح، چنین مناطقی رونق می‌گیرند و سطح اشتغال به نحو چشمگیری در آنها افزایش خواهد یافت.»
ضعف ساختاری در عقیم ماندن طرح‌ها
سلحشوری با اشاره به برخی ضعف‌های ساختاری مجلس تصریح کرد: «متاسفانه بسیاری از طرح‌هایی که خود نمایندگان مجلس ارائه می‌دهند، به‌دلیل پاره‌ای از مسائل بوروکراتیک که مجلس گرفتار آن است، ممکن است ماه‌ها و شاید سال‌ها طول بکشد تا در صحن علنی مجلس مطرح شوند و امکان آن وجود دارد که به دوره 4 ساله نمایندگی کسانی که طرح را تدوین و مطرح کرده‌اند، نرسد.»
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی درخصوص روند پیگیری طرح تعطیلات آخرهفته در مجلس افزود: «این طرح نیز یکی از همین طرح‌هاست که با وجود آنکه یک‌بار فوریت آن رد شد، مجددا مورد بازبینی قرار گرفت و به‌شکل جدیدی برای ارائه به صحن مجلس تدوین شد، اما با این‌حال مدت‌هاست که در صف بررسی مانده است.» به باور وی یکی از مشکلات اساسی این است که گردشگری کمیسیون مخصوصی در مجلس ندارد و مسائل مربوط به آن در «کمیته ارشاد و گردشگری» که یکی از 3 کمیته زیرشاخه کمیسیون فرهنگی مجلس است مطرح می‌شود.
شنیده‌ها حاکی از آن است که در مدت اخیر نیز این کمیته جلسه‌ای در حوزه گردشگری تشکیل نداده و هم‌اکنون نیز کمیسیون فرهنگی پیگیر است که در اسرع وقت یک کمیته فرعی و تخصصی گردشگری در کمیسیون فرهنگی ایجاد شود تا به‌طور منظم تشکیل جلسه بدهد و روند پیگیری طرح‌ها را سرعت ببخشد. سلحشوری با تاکید بر لزوم تشکیل کمیسیون گردشگری در بدنه مجلس خاطرنشان کرد: «برای آنکه مسائل مربوط به حوزه گردشگری با جدیت و سرعت بیشتری پیگری شوند، لازم است که این حوزه صاحب یک کمیسیون در مجلس شود. این طرحی است که آماده شده؛ اما شرایط فعلی مناسب ارائه آن نیست.
بنا است که در روزهای آینده طرح وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مجلس مطرح شود و در صورت رای آوردن و وزارتخانه شدن گردشگری، شرایط لازم برای تشکیل کمیسیون گردشگری مهیا خواهد شد.» این نماینده مردم اظهار امیدواری کرد: «با وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و تشکیل کمیسیون گردشگری در مجلس، بسیاری از مطالبات با سرعت و جدیت بیشتری پیگیری خواهد شد که طرح دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته از مهم‌ترین آنها است.»
صرفه اقتصادی تعطیلات دوروزه
همچنین یک عضو کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران با تشبیه دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته به شاه‌کلید توسعه گردشگری داخلی کشور افزود: «این مساله بر روند بی‌مهار مهاجرت از روستاها به شهرها نیز بسیار تاثیرگذار است. زمانی‌که ساکنان روستاها با کمبود شغل مواجه باشند، برای کسب درآمد به شهرها مهاجرت می‌کنند و اگر در شهر شاغل نشوند، حاشیه‌نشین می‌شوند. درحالی‌که با دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته، ساکنان شهرها به‌جز مقاصد ثابت و سنتی سفر، فرصت پیدا می‌کنند که به روستاها نیز سفر کنند. روستاییان نیز به‌مرور متوجه می‌شوند که می‌توانند از این گردشگران درآمد کسب کنند و به این‌ترتیب برای این قشر مهم از مردم کشور اشتغال پایدار تعریف می‌شود و مهاجرت بی‌رویه از روستاها به شهرها متوقف می‌شود.»
سیدعلی‌اصغر ظریفکار تصریح کرد: «اگر بنا باشد جاده‌های کشور برای وضعیت فعلی تعطیلات و مسافرت‌هایی که انجام می‌گیرد بهینه‌سازی شود، باید بودجه‌ای هنگفت صرف عریض شدن این جاده‌ها شود؛ حال آنکه با تعریف تعطیلات آخر هفته که موجب توزیع سفرها و کاهش ازدحام می‌شود، این مساله خودبه‌خود مدیریت شده و این میزان از هزینه صرفه‌جویی می‌شود. در کنار آن، از سرمایه انسانی ما که در شرایط ناخوشایند فعلی جاده‌های کشور دچار نقص عضو و تلفات جانی می‌شوند نیز حفاظت می‌شود.» وی با مسوول دانستن مجلس برای به‌سرانجام رساندن این طرح تاکید کرد: «از زمانی که صحبت از تعطیلات دو روزه در پایان هفته شد، این طرح هم در دولت و هم در مجلس مورد بررسی قرار گرفت.
اما اعتقاد دارم دلیل آنکه به‌سرانجام نرسید و چندان مورد توجه قرار نگرفت، این است که در مجلس کمیسیون گردشگری وجود ندارد.» به گفته رئیس کمیسیون گردشگری اتاق شیرازْ باوجود آنکه بسیاری از دولتی‌ها و مقام‌های مسوول در سخنان خود گردشگری را بهینه‌ترین راه برای اشتغال‌زایی و بهترین جایگزین برای نفت می‌دانند، اما یک کمیسیون مستقل و متخصص برای آن در مجلس تعریف نشده که امور مربوط به آن را به‌طور مشخص و تخصصی پیگیری کند. حال آنکه بسیاری از صنایع که نسبت به گردشگری فرعی‌ترند، در مجلس صاحب کمیسیون هستند.
ایجاد تعادل در گردشگری داخلی
در عین حال، رئیس جامعه هتلداران ایران ضمن استقبال از این طرح به عنوان عاملی که به شناسایی مناطق مغفول‌مانده در حوزه گردشگری کمک قابل توجهی می‌کند، اظهار کرد: «در صورت توزیع تعطیلات از این طریق، به‌مرور قیمت‌ها نیز متعادل می‌شوند؛ چراکه در شرایط کنونی، اکثر هتلداران و بنگاه‌های گردشگری در زمان اوج سفر می‌خواهند سودی را که در مابقی ایام سال به‌دلیل رکود گردشگری از آن بی‌بهره بوده‌اند، به‌ناگهان کسب کنند. همین امر موجب افزایش شدید قیمت‌ها در تعطیلات نامنظم کنونی می‌شود.
در چنین شرایطی، به‌دلیل بالا بودن سطح تقاضا و کاهش سطح توقع مشتری، کیفیت خدمات نیز بسیار تنزل پیدا می‌کند.» جمشید حمزه‌زاده افزود: «با دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته، از ازدحام و شلوغی کاسته می‌شود که این مساله برای مشتری حق انتخاب ایجاد می‌کند و به‌تبع آن میان بنگاه‌های گردشگری در زمینه قیمت و کیفیت رقابت شکل می‌گیرد. از طرف دیگر مدیران بنگاه‌های گردشگری به جذب نیروهای متخصص و ماهر که خواهان حقوق ماهانه بالاتری هستند متمایل می‌شوند؛ چراکه تعطیلات و به‌تبع آن درآمد بنگاه‌ها در طول سال توزیع شده و توان پرداخت حقوق نیروی دائمی و متخصص فراهم می‌شود. به این‌ترتیب هم سطح کیفیت خدمات ارتقا می‌یابد، هم اشتغال‌زایی به‌نحو چشمگیری افزایش پیدا می‌کند.»
نگاهی به تجارب موفق جهانی، نشان می‌دهد با توزیع ایام تعطیل در طول سال و از طریق افزایش تعطیلات پایان هفته از یک روز به دو روز، از حجم ازدحام و ترافیک جاده‌ها در مقاصد سنتی و ثابت سفر کاسته شده و این مساله به‌دلیل ایجاد تعادل در دوگانه عرضه و تقاضای خدمات سفر، منجر به تعدیل قیمت‌ها و رفاه گردشگران می‌شود. از طرفی دیگر، عواید اقتصادی صنعت گردشگری در طول ایام سال و در اقصی نقاط کشور به نحو یکدست‌تری توزیع خواهد شد؛ چراکه با وجود تعطیلات دو روزه در پایان هفته، خانواده‌ها فرصت سفر به سایر نقاط گردشگری کشور را که از رونق بازمانده‌اند پیدا می‌کنند و این امر بدون شک نقش مهمی در اشتغال‌زایی و توسعه پایدار ایفا خواهد کرد.
به این‌ترتیب، به‌نظر می‌رسد که دو روزه شدن تعطیلات پایان هفته به‌صورت زنجیره‌ای مشکلات و معضلات گردشگری داخلی را بهبود خواهد بخشید و می‌توان بحق از آن به‌عنوان شاه‌کلید توسعه توریسم داخلی یاد کرد.
