«سامانه شناسه کالا» الفبای یک تجارت سالم

به گزارش ایران اکونومیست؛ پدیده قاچاق از جمله پدیده‌های مزاحم و گریبانگیر کالاهای تولید داخل و همچنین آسیب‌زا به اقتصاد کشور است. در همین راستا راه حل‌های متفاوتی از سوی مسئولان امر برای برخورد مستقیم یا غیر مستقیم با این پدیده شوم ارائه شده است.
 
 یکی از این راه حل‌ها سامانه «شناسه کالا» است که به شفاف‌سازی اسناد تجاری و افزایش ریسک قاچاق کالا کمک خواهد کرد. همچنین این سامانه موجب کنترل و پایش هدفمند زنجیره تامین کالا شده و با حذف نقاط متعدد برای دریافت داده های تکراری به کاهش طول زنجیره کمک میکند.
 
به همین منظور آیین نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز که بر ایجاد شناسنامه و شناسه برای کالاها تاکید دارد، در شهریور ماه سال ۱۳۹۵ به تصویب هیئت وزیران رسید. در این راستا سامانه مربوطه در روز نهم خرداد ماه سال جاری، در مراسمی با حضور معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزیر صنعت، معدن و تجارت رونمایی شد.
 
 در همین زمینه حمیدرضا دهقانی نیا، مدیرکل فناوری اطلاعات ستاد مبارزه با قاچاق کالا گفت: سامانه شناسه کالا سامانه‌ای است که فعالان اقتصادی باید برای کالاهای مورد نظر براساس شناسه جهانی قلم کالا GTIN  به ثبت اطلاعات شناسنامه کالاهای خود اقدام کنند. این امر یکبار برای یک قلم کالای خاص انجام می‌گردد.
 
علت شکل‌گیری این سامانه، مدیریت کالا در طول زنجیره تجاری کشور است و بر این اساس زبان مشترک در کل فعالیت‌های تجاری فراهم می‌شود که این اتفاق می‌تواند تا حد زیادی زیرساختی را فراهم کند که در وهله اول از ورود کالای قاچاق به داخل جلوگیری کند و در وهله دوم کالاهای وارد شده را دارای نظم خاصی در فرآیند تجاری کشور کند.
 
به عبارت بهتر سامانه شناسه کالا سامانه‌ای است به منظور تولید و دریافت شناسه کالا و تشکیل شناسنامه کالا که فرآیندهای درخواست و صدور شناسه کالا را دربر گرفته و امکان استعلام شناسه کالا را برای سامانه ها و افراد مرتبط فراهم می کند.
 
یدالله صادقی معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزیر صنعت با اشاره به شیوه کارکرد این سامانه توسط وارد کنندگان اقلام مختلف گفت: واردکننده باید به سایت سامانه جامع تجارت مراجعه و ثبت نام و احراز صلاحیت نماید و سپس به سامانه شناسه کالا وارد شده و شناسه کالا دریافت کند؛ متعاقب آن طی فرصت زمانی یک ساله شناسه رهگیری روی کالا پیاده می شود که امکان رصد در سطح بازار را به بازرسان می دهد و امکان ممیزی کالاهایی که به شکل قانونی تولید یا وارد شده، فراهم می‌شود.
 
پایان اختلافات آماری
 
با راه اندازی این سامانه در تجارت داخلی و خارجی، هر کالا تنها با یک شناسه یکتا و واحد شناخته می‌شود. برای همین دلیل است که با توسعه شناسه کالا بین همه دستگاه‌ها و نهادهایی که در این حوزه مسئولیت دارند، بسیاری از تعارضات بین دستگاهی و اختلافات آماری از بین می‌رود.
 
 بنا به گفته عباس تابش مدیرکل امور خدمات بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت از دیگر مزایای این سامانه اطلاع رسانی به واردکنندگان و تولیدکنندگان بزرگ و کوچک در اقصی نقاط کشور است که خود را با شرایط جدید تجاری وفق دهند.
 
کالاهایی که شناسه دار می شوند
 
بنابر اعلام مسئولین وزارت صنعت و معدن و تجارت، سه گروه کالایی هنگام ورود به کشور دارای این شناسه می‌شوند. در همین زمینه دسته اول گروه کالایی دارو، مکمل‌های دارویی، ملزومات، فرآورده‌های بهداشتی و فراورده‌های دامی، آرایشی، مواد خوراکی آشامیدنی، تلفن همراه و تجهیزات ارتباطی دارای سیم کارت و دخانیات است که از ابتدای خرداد ماه باید دارای شناسه باشند؛ دسته دوم گروه  لوازم خانگی برقی، فرآورده‌های نفت، گاز، پتروشیمی، طلا و شمش و مصنوعات، منسوجات و پوشاک و اسباب بازی که از انتهای خرداد ماه باید  شناسه رهگیری را براساس دستورالعمل و سامانه جامع تجارت داشته باشند و دسته سوم هم شامل گروه کالایی محصولات اساسی کشاورزی از جمله کود شیمایی، سموم بذرها، گندم و جو و برنج است که ورود این کالاها نیز براساس این دستورالعمل‌هاست.
 
تجارت آسان برای بازرگانان
 
در واقع با وجود این سامانه فرآیند واردات، تولید و به طور خلاصه تجارت برای بازرگانان سهل، سریع و دقیق‌تر می‌شود. اگر به غیر از این باشد نه سیاست‌گذاران به مطلوب خود می‌رسند و نه بازرگانان به نتیجه‌ای در خور دست پیدا می‌کنند.
 
در همین راستا به بازرگانان برای دریافت شناسه کالا اطلاع رسانی شده است. در واقع  بازرگانان در برخی از محصولات مسئولیت دارند برای حمایت از کالای خودشان اقدام به ثبت شناسه کالا کنند.
 
 به این ترتیب بازرگانان با تکمیل اطلاعات شناسنامه کالا، شناسه آن را دریافت می‌کنند و از این پس با صدور شناسه‌ای‌ که برای هر کالایی یکتا و منحصر به فرد است، بازرسان سازمان تعزیرات و سازمان حمایت از مصرف کننده، در تعیین مصادیق تخلفات، دچار اشتباه نمی‌شوند.