قطب‌نمای پاییزی دلار

در اولین روز از نیم سال دوم سال، قیمت دلار کاهش یافت، ولی سکه راه افزایشی را در پیش گرفت. دلار که روز پنج‌شنبه با قیمت 3 هزار و 898 تومان به کار خود خاتمه داده بود، روز شنبه را با نرخ 3 هزار و 899 تومان آغاز کرد. با این حال، شروع افزایشی این ارز ادامه نیافت و در نهایت با قیمت 3 هزار و 896 تومان روز اول مهر را به پایان برد. در مقابل، روز شنبه، سکه تمام بهار آزادی کاهش قیمت 13 هزار تومانی روز پنج‌شنبه را به فراموشی سپرد و با افزایش 6 هزار تومانی روی کف کانال یک میلیون و 240 هزار تومان قرار گرفت. دلار در حالی در اولین روز پاییز کاهش قیمت را تجربه کرد که بیشتر معامله‌گران ارزی اعتقاد دارند قیمت این ارز در سه ماهه سوم سال بالا خواهد رفت. به‌عبارت دیگر، رویکرد کاهشی در حال حاضر در بازار در اقلیت قرار دارد. به باور کارشناسان، این موضوع از یک جهت مثبت است، چرا که از نظر آنها کاهش انتظارات کاهشی به‌واسطه شفافیت بیشتر مسیر سیاست‌گذاری در 6 ماه ابتدایی سال بود. این در حالی است که در گذشته دامنه نوسانات رفت و برگشتی زیاد بود، ولی در سال جدید این دامنه کمتر شد و به تبع آن ارتفاع نوسان کاهش یافت. در مقابل اقلیت کاهشی بازار، نیروهای افزایشی وجود دارند که از نظر نوع نوسان و میزان صعود قیمت با یکدیگر تفاوت نظر دارند. گروه‌های صعودی بازار به3 دسته معامله‌گران افزایشی «تدریجی، فصلی و مشروط» قابل تقسیم هستند.

افزایشی تدریجی

بخشی از معامله‌گران ارزی باور دارند، قیمت دلار در نیم سال دوم سال به‌طور مستمر افزایش پیدا خواهد کرد. با این وجود این گروه معتقدند که قیمت این ارز به آرامی بالا خواهد رفت و میزان دامنه نوسانات تغییر زیادی نخواهد کرد. آنها باور دارند که قیمت دلار ظرفیت رشد بیشتر را دارد، ولی قدرت بازارساز و بهبود روابط بانکی موجب خواهد شد که نوسانات قیمت تغییر خاصی نکند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که این عده انتظار دارند روند افزایشی نیم سال اول با همان سرعت در نیم سال دوم نیز تکرار شود. با توجه به اینکه قیمت دلار در 6 ماه ابتدایی سال 8/ 3 درصد بالا رفت، در صورت همین میزان رشد در نیم‌سال دوم، قیمت دلار از مرز 4 هزار تومان عبور خواهد کرد. ولی این میزان افزایش به اندازه‌ای نیست که نوسان‌گیران و سفته‌بازان ارزی را به حضور سفته‌بازی وسوسه کند.

افزایش فصلی

دسته دوم معامله‌گران بیشتر باور دارند که قیمت دلار در پاییز تحت‌تاثیر افزایش تقاضای فصلی بالا خواهد رفت، ولی پس از آن در زمستان با کاهش قیمت مواجه خواهد شد. تفاوت این دسته با گروه اول در 2 نکته است؛ اول میزان دامنه نوسانات و دوم مسیر قیمت در سه ماه پایانی سال. به گفته فعالان، معامله‌گران افزایشی فصلی، باور دارند که شدت تقاضا در سه ماه پاییز به اندازه‌ای است که میزان نوسانات را از نیم سال ابتدای سال فراتر خواهد برد و به تبع آن قیمت نیز قادر است به راحتی سطوح بالای 4 هزار تومان را به ثبت برساند. با این حال، این عده باور دارند که قیمت دلار به هر سطحی برسد، در انتهای پاییز با کاهش تقاضا و به تبع آن افت قیمت مواجه خواهد شد. در واقع، در نظر آنها زمستان فصلی است که دلار را از قله پاییزی به زیر خواهد کشید. آنها عنوان کرده‌اند که روند قیمت در سال‌های 93، 94 و 95 نیز این گونه بوده است؛ یعنی سه ماهه پاییز قیمت رشد را تجربه کرده و در سه ماه زمستان بیشتر در فاز کاهشی قرار داشته است.

افزایشی مشروط

گروه افزایشی دیگری در بازار وجود دارند که معتقدند قیمت دلار در صورت عبور از سطوح مقاومت خاصی وارد موج افزایشی بلندمدت خواهد شد. دو نقطه متفاوت از سوی این معامله‌گران برای افزایش قیمت دلار عنوان شده است. دسته اول، مرز 4 هزار تومان را به‌عنوان سطحی مطرح کرده‌اند که شکست آن موجب افزایش خرید‌ها و بالا رفتن دامنه نوسانات خواهد شد. این دسته دلیل خاصی را برای معرفی نقطه 4 هزار تومانی به‌عنوان نقطه حساس و اثرگذار بازار عنوان نکرده‌اند و بیشتر به بحث روانی مرز یاد شده توجه داشته‌اند. دسته دوم در بازار سطح حساس و تعیین‌کننده روند آینده قیمت دلار را نقطه 4 هزار و 130 تومان عنوان کرده‌اند. این دسته عنوان کرده‌اند که شاخص ارزی تا این لحظه از نقطه یاد شده عبور نکرده است و شکست آن به معنای گذر از مهم‌ترین مرز مقاومتی دلار خواهد بود. به گفته آنها در صورت شکست یاد شده، موج صعودی بلندمدتی برای قیمت دلار شکل خواهد گرفت. بخشی از معامله‌گران فنی و تکنیکال بازار نیز همسو با نگاه این دسته هستند.

عوامل اثرگذار در عملیات معامله‌گران

بیشتر معامله‌گران بازار ارز معتقد به افزایش قیمت دلار هستند؛ با این حال، به گفته فعالان، افزایشی‌های بازار محتاط‌تر از آن هستند که براساس دیدگاه‌های خود، معاملات را آغاز کنند. در واقع، افزایشی‌ها با پیش‌زمینه‌ای افزایشی وارد بازار می‌شوند، ولی با دقت روند معاملات را رصد می‌کنند تا براساس آن موقعیت خرید یا فروش خود را تعیین کنند. در این مسیر اگر آنها مشاهده کنند که مسیر قیمت تا حدی مطابق انتظارات آنها جابه‌جا می‌شود، تلاش خواهند کرد که برای محقق شدن بیشتر این انتظارات تلاش کنند. به‌عنوان مثال، معامله‌گری که باور دارد قیمت دلار پس از عبور از مرز 4 هزار تومان با افزایش نوسان مواجه خواهد شد، در صورت وقوع این اتفاق با قدرت وارد بازار خواهد شد. این در حالی است که معامله‌گری در شرایط فعلی حاضر نیست به یکباره به‌واسطه انتظاری که برای سه ماه آینده دلار دارد، وارد بازار شود. در این میان، معامله‌گران افزایشی به عواملی که انتظار دارند قیمت دلار را در نیم سال دوم تحت‌تاثیر قرار دهد، به دقت توجه می‌کنند. علامت‌ها و المان‌هایی که سیاست‌گذار صادر می‌کند، نحوه مدیریت نوسانات بازار ارز، ورود و خروج تقاضای جدید و تصمیم ترامپ در مورد برجام و واکنش بازار به آن از جمله عواملی هستند که در نیم سال دوم به دقت از سوی معامله‌گران رصد و با توجه به آنها جهت‌گیری معاملاتی تعیین خواهد شد. تقاضای زیارتی محرم و اربعین، افزایش تقاضای شرکت‌های تجاری در پاییز، افزایش خرید ارز برای تسویه‌های سالانه در آستانه پایان سال میلادی از جمله تقاضاهای واقعی هستند که نگاه‌های افزایشی در بازار را تقویت می‌کند. به گفته فعالان بازار، هر چقدر به آذرماه نزدیک‌تر شویم، به‌طور سنتی این انتظار در بازار وجود دارد که میزان تقاضای تجاری افزایش پیدا کند. هم زمان با نزدیک شدن به پایان سال میلادی شرکت‌های تجاری اقدام به تسویه معاملات دلاری خود می‌کنند، عامل دیگری که می‌تواند تقاضا را تحریک کند. به گفته فعالان، پاییز 96 قیمت دلار تحت‌تاثیر چنین متغیرهایی حتی از مرز 4 هزار تومانی نیز عبور کرد.

مانور بر تقاضای واقعی

معامله‌گران بازار بیشتر انتظارات افزایشی خود را مبتنی بر بالا رفتن تقاضای واقعی در بازار شکل داده‌اند. به گفته برخی فعالان، از آنجا که مانور افزایشی این دسته روی تقاضای واقعی سوار شده است، بیشتر معامله‌گران اعتقاد دارند که تقاضای سفته‌بازی در نیم‌سال دوم نیز در بازار رشد نخواهد داشت. در واقع، افزایشی‌های بازار نیز عنوان نکرده‌اند که در صورت رشد قیمت در نیم سال دوم، تقاضای سفته‌بازی نیز وارد بازار خواهد شد. یکی از دلایل این موضوع احتمالا آن است که آنها انتظار دارند بازدهی بازار ارز از بقیه بازارها در نیم سال دوم بیشتر نشود، حادثه‌ای که در نیم سال اول نیز اتفاق افتاد و بازدهی دلار از نرخ سود سپرده بانکی کمتر بود. به گفته برخی کارشناسان، اگر حتی بازدهی دلار در نیم سال دوم به اندازه بازارهای رقیب بالا برود، با توجه به ریسک‌هایی که در معاملات ارزی وجود دارد، مهاجرت زیاد به این بازار از سوی سرمایه‌گذاران کم خواهد بود. جنس بازار ارز به‌گونه‌ای است که بیشتر سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر باید وارد آن شوند؛ ولی نرخ سود سپرده تا حدودی بخش زیادی از سرمایه‌گذاران را از ریسک‌پذیری بالا بی‌نیاز کرده است.  پاییز سال قبل نیز با وجود افزایش زیاد قیمت، شاهد ورود تقاضای سفته‌بازی زیادی نبودیم و افزایش تقاضا مقطعی بود. در واقع نرخ سود سپرده در آن مقطع نیز توانست به‌عنوان یک سپر عمل کند. در دوره اخیر نیز نرخ سود سپرده می‌تواند این خاصیت را حفظ کند، البته به شرط آنکه متغیرهای دیگر مانند تکانه‌های سیاسی و سرایت نااطمینانی به بازار پول موجب تضعیف متغیر یاد شده نشود.