از تجربه برنامه سوم برای تک‌نرخی کردن ارز استفاده شود
بانک مرکزی گام اول را با حذف ارز مسافرتی از لیست پرداختی‌های خود برداشت؛ این گامی شاید در جهت نزدیک شدن به وعده یکسان‌سازی نرخ ارز باشد. نخ ارز باید کمترین نوسان را داشته باشد.
کد خبر: ۱۷۴۳۵۳
به گزارش ایران اکونومیست به نقل از پایگاه خبری اتاق ایران ؛ تک‌نرخی کردن ارز، ازجمله سیاست‌های دولت یازدهم بود، سیاستی که ناتمام ماند و به دولت بعدی به میراث رسید.
حالا دولت دوازدهم به دنبال اجرای این سیاست است. قرار بود بعد از اجرای توافق برجام و بازگشت روابط بانکی به شرایط عادی این سیاست عملیاتی شود؛ هدف از این سیاست جلوگیری از رانت و فساد عملیاتی بود. اما درنهایت به دلایل متعدد سیاست تک‌نرخی شدن ارز اجرا نشد و این سیاست به دوره جدید موکول شده است.
مهدی پازوکی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران از اهمیت تک‌نرخی شدن ارز در اقتصاد کشور می‌گوید: «هر گامی که درنهایت به کاهش فساد سیستمی در جامعه کمک کند، حتماً گام مناسبی است و سیاست تک‌نرخی کردن ارز هم در این راستا قابل‌تعریف و تبیین است.»
او معتقد است: «زمانی که ارز تک‌نرخی شود حتماً امکان برنامه‌ریزی برای تولید و صنعت و اقتصاد ممکن می‌شود و اجرایی نشدن آن سیاست اگر به ضرر تولید و اقتصاد ذاخلی باشد حتماً به نفع گسترش رانت و فساد در جامعه است.»
او تأکید می‌کند: «همه فعالان اقتصادی به پایان ارز تک‌نرخی چشم دوخته‌اند؛ این خط پایان به سیاست دوگانه، به معنی خط پایان به عدم شفافیت است. پایان ارز دونرخی باعث افزایش شفافیت مالی و اقتصادی و کاهش هزینه‌ها خواهد شد.»
پازوکی به سیاست بانک مرکزی و گفته رئیس‌کل بانک مرکزی اشاره می‌کند؛ اینکه دولت و بانک مرکزی می‌خواهد سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز را در این دوره عملیاتی کند. او این گفته را عمل‌گرایانه توصیف می‌کند و معتقد است که دولت باید واقعاً در جهت اصلاح ساختارهای اقتصادی گام بردارد و یکی از مشکلات جدی اقتصاد ایران نبود سیاست‌های تک‌نرخی شدن ارز است.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی هدف از این اقدام را شفاف‌سازی، ثبات مقررات، رفع ابهامات، هماهنگی و همخوانی با قوانین و مقررات بالادستی و تسهیل خدمات ارزی به مشتریان بانک‌ها عنوان کرده و گفته که خدمات ارزی شبکه بانکی کشور به مشتریان در چارچوب مقررات ارزی بانک مرکزی تعریف و تبیین شده است.
اما تک‌نرخی شدن ارز پیچیدگی‌هایی دارد؛ او تأکید می‌کند: «وقتی ارز را به عده‌ای 3300 تومان می‌دهیم و این با بازار آزاد حدود 500 تومان اختلاف قیمت دارد درواقع به آن افراد رانت داده‌ایم. به‌طور مثال در اواخر دولت احمدی‌نژاد عده‌ای دست به واردات زدند و با ارز دولتی 1200 تومانی کالا وارد کشور کردند اما آن کالاها را با نرخ ارز آزاد یعنی 3000 تومان فروختند و میلیاردها تومان سود بردند. با همین روش طبقه‌ای نوکیسه در کشور رشد کردند.»
به گفته استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، یکی از رانت‌های بزرگ کشور دونرخی بودن ارز و استفاده از منابع ارزی ارزان برای واردات است. با این کار هم نوعی اتلاف منابع اتفاق افتاده و هم این تفاوت ارزی سر سفره مردم نمی‌آید؛ عده خاصی نمی‌توانند از این منابع استفاده کنند، اختلاف طبقاتی شدید و نابرابری اجتماعی به وجود نمی‌آید.»
آیا ایران آمادگی تک‌نرخی کردن ارز ازنظر اقتصادی را دارد یا خیر؟ او می‌گوید: «بالاخره باید از جایی کار را شروع کرد؛ توقع می‌رود که مسئولان بانک مرکزی با چشمی باز به استقبال تک‌نرخی کردن ارز بروند و حداقل از ظهور دوباره تورم با نرخی بالا جلوگیری کنند.»
پازوکی ادامه می‌دهد: «حتی می‌توانم بگویم اکنون شرایط نسبتاً مناسبی برای تک‌نرخی شدن ارز وجود دارد، مشروط بر اینکه دولت بتواند با استفاده از اعتبارات و تسهیلاتی که از بانک‌های خارجی می‌گیرد از افزایش جهشی نرخ ارز جلوگیری کرده تا منجر به افزایش تورم نشود.»
او می‌گوید: ««قطعاً نرخ ارز باید یکسان شود، اما درباره زمان آن باید بررسی بیشتری صورت گیرد، چراکه ممکن است تبعات دیگری داشته باشد. حذف ارز مسافرتی کار خوبی است چراکه هر چه جلو ایجاد فضای رانت در اقتصاد گرفته شود، حتماً کار خوب و مفیدی است.»
او به تجربه موفق درباره سوم توسعه اشاره می‌کند: «باید از تجربه برنامه سوم درباره تک‌نرخی کردن ارز استفاده کرد. دولت باید سعی کند اقتصاد را به ثبات برساند و تک‌نرخی شدن ارز یکی از مؤلفه‌ها ثبات اقتصادی است. نرخ ارز باید کمترین نوسان را داشته باشد.»
