۳۱ مرداد ۱۳۹۶ - ۱۰:۱۵
مهار بانک‌های پرریسک با قیمت‌گذاری بیمه سپرده
استفاده از روش‌های قیمت گذاری حساس به ریسک، می‌تواند الگوی عادلانه‌تری را در قیمت‌گذاری بیمه سپرده به‌همراه داشته باشد و به اصلاح رفتار بانک‌های پرریسک بیانجامد.
به گزارش ایران اکونومیست ؛ بیمه سپرده‌ها نوعی تضمین و یا حمایت از سپرده‌گذاران در بانک‌ها و موسسات اعتباری با هدف ثبات بخشیدن به نظام مالی و فراهم کردن امکان فعالیت مطمئن بانکی را دنبال می‌کند. به بیان دقیق‌تر، بحران‌های بانکی و ورشکستگی بانک‌ها از عواملی است که استقرار نظام بیمه سپرده‌ها را توجیه می‌کند؛ اما شرط لازم برای دستیابی مناسب به این هدف، محاسبه و اعمال نرخ بیمه بر اساس میزان ریسک‌پذیری بانک‌ها و موسسات اعتباری است.
روش‌های متعددی برای قیمت‌گذاری بیمه سپرده‌ها مطرح می‌شود. اساس هر روش قیمت‌گذاری، در واقع به روش‌شناسی تخمین ریسک دارایی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط می‌شود و در محاسبه هزینه بیمه سپرده، ترکیبی از شاخص‌های مقداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از مطرح‌ترین روش‌های تخمین نرخ بیمه بر اساس شاخص‌های مبتنی بر بازار، الگوی قیمت‌گذاری مِرتون است.
این الگو بیمه سپرده‌ها را به‌عنوان یک اختیار فروش بر دارایی‌های بانک در نظر می‌گیرد. روش مرتون در تخمین قیمت بیمه سپرده‌ها از مجموعه فروضی پیروی می‌کند از جمله: ثابت بودن نرخ سود سپرده‌ها و وجود تناظر بین بدهی بانک و میزان سپرده‌ها. با در نظر گرفتن این فروض و با محاسبه متغیرهایی چون ارزش دارایی‌های بانک، بازده انتظاری دارایی‌ها و انحراف معیار میزان بازدهی دارایی‌های بانک، قیمت بیمه سپرده را می‌توان در یک بانک محاسبه کرد.
برخی از محققان معتقدند که الگوی بسط یافته مرتون می‌تواند به‌عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تخمین نرخ بیمه سپرده‌های بانک‌ها در صندوق ضمانت سپرده‌ها استفاده شود. این گروه بر این باورند که با استفاده از متغیرهایی مانند ارزش سهام بانک‌ها، میزان بدهی و ارزش دارایی‌های بانک‌ها و مقدار نوسانات آن، می‌توان برای بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی موجود در نظام بانکی کشور، الگوی مناسبی برای قیمت بیمه سپرده‌ها تعیین کرد. در دفاع از این الگوی محاسبه قیمت بیمه سپرده برای نظام بانکداری ایران، محققان به دو دلیل عمده زیر اشاره می‌کنند:
الف- شناخت روند کلی ریسک در شبکه بانکی
با استفاده از این الگو می‌توان نوسانات ریسک بانکداری در کشور را در طول زمان‌های مختلف برآورد کرد و با شناسایی دلایل آن، نسبت به ارائه راهکارهای اصلاحی اقدام کرد.
ب-تفاوت در قیمت‌گذاری
در این روش، به دلیل تفاوت در ریسک بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، قیمت‌های مختلفی برای سپرده‌های موجود در هر یک از این نهادها می‌توان ارائه کرد. بنابراین به‌صورت غیرمستقیم، بانک‌ها و موسسات اعتباری مختلف با توجه به میزان ریسک خود به‌نوعی از یکدیگر متمایز شده و نرخ بیمه سپرده متفاوتی برای هر یک از آنها در نظر گرفته می‌شود.
در حقیقت در غیر این صورت، ریسک بانک‌ها و موسسات اعتباری با ریسک‌پذیری بالاتر به بانک‌های میانه‌رو و سپرده‌گذاران آنها تحمیل می‌شود و هزینه بی‌ثباتی مالی برخی از بانک‌ها بر دوش همه می‌افتد. از سوی دیگر، این کار می‌تواند به‌عنوان عاملی در جهت حرکت بانک‌ها به سمت اصلاح وضعیت مالی و عملکردی به‌کار گرفته شود. به بیان دقیق‌تر، بالاتر بودن قیمت بیمه سپرده‌ها برای بانک‌های پرریسک، موجب تغییر در رویه بانکداری آنها و تصمیمات اصلاحی برای رسیدن به سطح پایین‌تری از قیمت بیمه سپرده‌ها خواهد شد.
از این رو انتظار می‌رود این روش قیمت‌گذاری بیمه سپرده‌ها، منجر به سرعت بخشیدن در فرآیند اصلاح عملکرد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی و مدیریت مناسب‌تر ریسک در آنها شود و اثرات جمعی مفیدتری را در کل نظام بانکی به‌دنبال داشته باشد.
مهدی کیانی؛ کارشناس اقتصادی
روش‌های متعددی برای قیمت‌گذاری بیمه سپرده‌ها مطرح می‌شود. اساس هر روش قیمت‌گذاری، در واقع به روش‌شناسی تخمین ریسک دارایی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط می‌شود و در محاسبه هزینه بیمه سپرده، ترکیبی از شاخص‌های مقداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از مطرح‌ترین روش‌های تخمین نرخ بیمه بر اساس شاخص‌های مبتنی بر بازار، الگوی قیمت‌گذاری مِرتون است.
این الگو بیمه سپرده‌ها را به‌عنوان یک اختیار فروش بر دارایی‌های بانک در نظر می‌گیرد. روش مرتون در تخمین قیمت بیمه سپرده‌ها از مجموعه فروضی پیروی می‌کند از جمله: ثابت بودن نرخ سود سپرده‌ها و وجود تناظر بین بدهی بانک و میزان سپرده‌ها. با در نظر گرفتن این فروض و با محاسبه متغیرهایی چون ارزش دارایی‌های بانک، بازده انتظاری دارایی‌ها و انحراف معیار میزان بازدهی دارایی‌های بانک، قیمت بیمه سپرده را می‌توان در یک بانک محاسبه کرد.
برخی از محققان معتقدند که الگوی بسط یافته مرتون می‌تواند به‌عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تخمین نرخ بیمه سپرده‌های بانک‌ها در صندوق ضمانت سپرده‌ها استفاده شود. این گروه بر این باورند که با استفاده از متغیرهایی مانند ارزش سهام بانک‌ها، میزان بدهی و ارزش دارایی‌های بانک‌ها و مقدار نوسانات آن، می‌توان برای بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی موجود در نظام بانکی کشور، الگوی مناسبی برای قیمت بیمه سپرده‌ها تعیین کرد. در دفاع از این الگوی محاسبه قیمت بیمه سپرده برای نظام بانکداری ایران، محققان به دو دلیل عمده زیر اشاره می‌کنند:
الف- شناخت روند کلی ریسک در شبکه بانکی
با استفاده از این الگو می‌توان نوسانات ریسک بانکداری در کشور را در طول زمان‌های مختلف برآورد کرد و با شناسایی دلایل آن، نسبت به ارائه راهکارهای اصلاحی اقدام کرد.
ب-تفاوت در قیمت‌گذاری
در این روش، به دلیل تفاوت در ریسک بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، قیمت‌های مختلفی برای سپرده‌های موجود در هر یک از این نهادها می‌توان ارائه کرد. بنابراین به‌صورت غیرمستقیم، بانک‌ها و موسسات اعتباری مختلف با توجه به میزان ریسک خود به‌نوعی از یکدیگر متمایز شده و نرخ بیمه سپرده متفاوتی برای هر یک از آنها در نظر گرفته می‌شود.
در حقیقت در غیر این صورت، ریسک بانک‌ها و موسسات اعتباری با ریسک‌پذیری بالاتر به بانک‌های میانه‌رو و سپرده‌گذاران آنها تحمیل می‌شود و هزینه بی‌ثباتی مالی برخی از بانک‌ها بر دوش همه می‌افتد. از سوی دیگر، این کار می‌تواند به‌عنوان عاملی در جهت حرکت بانک‌ها به سمت اصلاح وضعیت مالی و عملکردی به‌کار گرفته شود. به بیان دقیق‌تر، بالاتر بودن قیمت بیمه سپرده‌ها برای بانک‌های پرریسک، موجب تغییر در رویه بانکداری آنها و تصمیمات اصلاحی برای رسیدن به سطح پایین‌تری از قیمت بیمه سپرده‌ها خواهد شد.
از این رو انتظار می‌رود این روش قیمت‌گذاری بیمه سپرده‌ها، منجر به سرعت بخشیدن در فرآیند اصلاح عملکرد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی و مدیریت مناسب‌تر ریسک در آنها شود و اثرات جمعی مفیدتری را در کل نظام بانکی به‌دنبال داشته باشد.
مهدی کیانی؛ کارشناس اقتصادی
گزارش خطا
آخرین اخبار