دو پیام متفاوت از تورم اردیبهشت

بررسی آمارهای گزارش تورم بانک مرکزی در اردیبهشت ماه، از دو علامت متفاوت خبر می‌داد. علامت خوشایند این است که مطابق بررسی‌ها در دومین ماه سال جاری تورم ماهانه به 2/ 0 درصد رسیده که کمترین مقدار در 15 ماه گذشته است. همچنین در مقایسه با ماه دوم سال‌های قبل، تورم ماهانه اردیبهشت سال 1396 تا سال اردیبهشت سال 1384، کمترین مقدار بوده است. در این ماه تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها منفی گزارش شده است. همچنین نرخ تورم نقطه به نقطه پس از طی کردن 6 ماه مسیر صعودی تغییر جهت داده و در اردیبهشت ماه با کاهش 8/ 0 واحددرصدی نسبت به‌ماه قبل به 8/ 11 درصد رسیده است. اما علامت نگران‌کننده این است که بر اساس آمارها حتی درصورت تغییر نکردن شاخص در خرداد ماه، تورم میانگین به سطح دو رقمی خواهد رسید و نرخ تورم از محدوده تک رقمی خارج خواهد شد.

 

کمترین تورم ماهانه 15 ماه اخیر

بانک مرکزی گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده در اردیبهشت ماه را منتشر کرد. این گزارش بر اساس تقویم زمان‌بندی که پیش‌تر اعلام شده بود، در روز پنج‌شنبه 4 خرداد، روی پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی قرار گرفت. بر اساس این گزارش، شاخص بهای مصرف‌کننده بر اساس سال پایه 1390 به سطح 1/ 266 واحد رسید. بر اساس این آمار، شاخص بهای مصرف‌کننده طی ماه اردیبهشت، تورمی معادل 2/ 0 درصد داشته است. این مقدار تورم ماهانه در 15 ماه اخیر کمترین سطح بوده است. میانگین تورم ماهانه در یک سال منتهی به اردیبهشت سال 1396 معادل 9/ 0 درصد گزارش شده است. همچنین تورم ماهانه در فروردین ماه معادل 1/ 1 درصد گزارش شده بود. تمام این آمارها حاکی از آن است که اردیبهشت ماه از لحاظ کاهش تورم ماهانه، منحصر به فرد بوده است. البته باید تاکید کرد که کاهش تورم، به معنی پایین آمدن قیمت‌ها نیست، بلکه به این معنی است که از سرعت رشد قیمت‌ها کاسته شده است. تورم اردیبهشت ماه در سال 1396، کمترین حد، در مقایسه با ماه اردیبهشت در سال‌های گذشته است. بر اساس این مقایسه آخرین بار در اردیبهشت ماه سال 1384، نرخ تورم ماهانه کمتر از حد کنونی و معادل با منفی 8/ 0 درصد بوده است، بنابراین طی یک دهه اخیر، تورم اردیبهشت ماه سال‌جاری، کمترین مقدار ثبت شده بوده است.

 

تغییر مسیر تورم نقطه به نقطه

دومین متغیری که در گزارش‌های تورمی بسیار مورد توجه است، نرخ تورم نقطه به نقطه است. این متغیر شاخص بهای مصرف‌کننده در اردیبهشت ماه سال جاری را نسبت به مدت مشابه سال قبل درنظر می‌گیرد. نرخ تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت ماه به 8/ 11 درصد رسیده است. این رقم در فروردین ماه سال جاری معادل 6/ 12 درصد بوده است. کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت ماه نسبت به ماه قبل در حالی است که از آبان ماه سال گذشته تا فروردین ماه سال جاری 5/ 3 واحد درصد به نرخ تورم نقطه به نقطه افزوده شده بود. بنابراین این متغیر پس از 6 ماه روند صعودی،‌ در فروردین ماه تغییر مسیر داد و از سطح آن کاسته شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر متوسط تورم ماهانه در ماه‌های نخست نیمه اول سال جاری در سطح 9/ 0 درصد باشد، تورم نقطه به نقطه نیز تا انتهای نیمه اول در سطح یازده درصد باقی خواهد ماند.

 

دو رقمی شدن تورم میانگین

بر اساس آمارهای بانک مرکزی نرخ تورم میانگین در اردیبهشت ماه سال جاری به 8/ 9درصد رسیده است. به نظر می‌رسد که این آخرین ماهی است که تورم میانگین در سطح تک رقمی قرار دارد و حتی با تورم معادل صفر در خرداد ماه، نرخ تورم به سطح دو رقمی بازخواهد گشت. نرخ تورم در آذر ماه سال قبل با ثبت رقم 75/ 8 درصد به کمترین میزان طی یک دهه گذشته رسیده بود؛ اما پس از ثبت این رقم روند نرخ تورم در مسیر صعودی قرار گرفت. نرخ تورم میانگین در خرداد ماه سال قبل به محدوده تک‌رقمی رسید و پس از یک سال به نظر می‌رسد که در خرداد ماه سال جاری از محدوده تک رقمی خارج خواهد شد.

صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است که نرخ تورم تا پایان سال جاری به بالای یازده درصد برسد. این افزایش نرخ تورم، به بالا رفتن نوسانات در بازار ارز نسبت داده شده است. بر اساس آمارهایی که سایت tradingeconomics منتشر می‌کند، نرخ تورم ایران در حال حاضر از حیث بیشترین نرخ تورم در جایگاه 23 قرار دارد. این در حالی است که در سال‌های قبل، ایران عمدتا در رده پنج‌ کشور نخست با تورم بالا قرار داشته است. البته در این رتبه‌بندی کشورهایی مانند امارات، اتحادیه اروپا و چین که بیشترین رابطه تجاری را با ما دارند، دارای نرخ تورم کمتر از 3 درصد هستند. بنابراین باید نرخ تورم ایران نیز به شکلی هدف‌گذاری شود که به سطح این کشورها نزدیک شود. اما به نظر می‌رسد هنوز قاعده پولی مناسبی برای پایدارسازی نرخ تورم در بانک مرکزی وجود ندارد. نکته قابل توجه این است که در این گزارش نرخ تورم ونزوئلا با ثبت نرخ 741 درصد با فاصله قابل توجه در صدر قرار گرفته است. این در حالی است که نرخ تورم ایران و ونزوئلا در سال 1392، در یک سطح قرار داشت؛ اما ادامه سیاست‌های عوام‌گرایانه و چاپ پول بدون پشتوانه باعث شد که این کشور با ابرتورم روبه‌رو شود؛ اما تغییر سیاست‌ها در کنار تغییرات انتظارات تورمی در ایران باعث کاهش نرخ تورم شده است.

 

کاهش نرخ تورم خوراکی‌ها

گزارش بانک مرکزی علاوه بر انتشار شاخص کل مصرف‌کننده، میزان تغییر قیمت‌های ماهانه و نقطه به نقطه در گروه‌ها را نیز بررسی کرده است. این تغییرات در یازده گروه اصلی منتشر شده است. «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» و «مسکن، آب، برق و سایر سوخت‌ها» مهم‌ترین گروه‌های این گزارش هستند که بیش از نیمی از وزن تورم را دارند. در ماه‌های گذشته یکی از علت‌های بالا بودن نرخ تورم، افزایش قیمت‌ها در گروه خوراکی‌ها بوده است؛ اما نکته قابل توجه این است که تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها در اردیبهشت ماه معادل منفی 5/ 0 درصد گزارش شده است. تورم ماهانه این گروه در فروردین ماه سال جاری معادل 9/ 2 درصد بود. به نظر می‌رسد کاهش قیمت‌ها به خصوص در گروه‌های میوه و سبزی، یکی از علت‌های افت نرخ تورم بوده است. همچنین تورم نقطه به نقطه این گروه نیز در فروردین ماه معادل با 9/ 19 درصد ثبت شده بود که این نرخ در اردیبهشت ماه به 6/ 17 درصد کاهش یافته، اما در میان یازده گروه، دارای بیشترین تورم نقطه به نقطه است. همچنین تورم نقطه به نقطه گروه بهداشت و درمان با ثبت رقم 3/ 16 درصد در رتبه دوم بیشترین تورم نقطه به نقطه قرار دارد.

 

تورم یک درصدی در گروه مسکن

در گروه «مسکن، آب، برق و سایر سوخت‌ها» تورم ماهانه اردیبهشت معادل یک درصد گزارش شده است. این رقم در فروردین ماه سال جاری تنها 3/ 0 درصد بود. البته باید بررسی شود که این افزایش تورم به‌دلیل بالا رفتن بهای مسکن و ساختمان بوده یا به دلیل افزایش بهای حامل‌های انرژی زیرا این موارد با هم در یک گروه قرار گرفته‌اند. شواهد حاکی از این است که به دلیل عدم فعال بودن خرید و فروش قبل از انتخابات ریاست جمهوری، سطح قیمت‌ها تغییر قابل توجهی در بخش مسکن نداشته است. بنابراین این افزایش تورم یک درصدی می‌تواند به دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی باشد. تورم نقطه به نقطه این گروه در اردیبهشت ماه معادل با 4/ 9 درصد بوده و هنوز در محدوده تک رقمی قرار دارد.

در اردیبهشت ماه علاوه بر مسکن، تورم ماهانه گروه «دخانیات» و «رستوران و هتل داری» نیز بالای یک درصد بوده است. همچنین تورم ماهانه گروه‌های ارتباطات با ثبت رقم منفی 3/ 0 درصد، تفریح و امور فرهنگی با ثبت رقم منفی 2/ 0 درصد در کنار گروه خوراکی‌ها، کمترین تورم ماهانه اردیبهشت را به نام خود ثبت کرده است.

بانک مرکزی علاوه بر تقسیم‌بندی کالاها در یازده گروه اصلی، یک تقسیم‌بندی دیگر نیز دارد؛ به‌نحوی‌که تمام اجزای گزارش را در دو گروه کالا و خدمات تقسیم‌بندی می‌کند. آمارهای گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که در اردیبهشت ماه تورم کالاها معادل منفی 2/ 0 درصد بوده است؛ اما تورم ماهانه گروه خدمات 7/ 0 درصد ثبت شده است. همچنین مطابق آمارها تورم نقطه به نقطه گروه کالاها 3/ 12 درصد ثبت شده است. این در حالی است که تورم ماهانه گروه خدمت معادل با 1/ 11درصد بوده است.