ارائه مدلی برای مکانیسم عمل داروهای هومیوپاتی در بدن توسط محقق ایرانی

به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، هومیوپاتی (Homeopathy) یک روش درمانی کل نگر است که رویکردی متفاوت با طب رایج برای درمان بیماریها دارد. خصوصیتی که این روش درمانی را از طب رایج و نیز بقیه انواع طب جایگزین و مکمل جدا می کند، به شدت رقیق بودن بودن داروهای آن است؛ به طوری که در اکثر موارد، در دارویی که به بیمار داده می‌شود حتی یک مولکول از ماده ای که منشا اصلی دارو بوده است وجود ندارد.

مدل ارائه شده توسط دکتر شهابی، دانشیار ایمونولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه که درصدد حل معمای "مکانیسم عمل داروهای هومیوپاتی در بدن" است، از آن جهت حائز اهمیت است که عدم حل مناسب این معما باعث شده هومیوپاتی نتواند جایگاه مناسب خود را در امر درمان بیماران پیدا کند و تشخیص داروی صحیح هومیوپاتی و سپس پی گیری درمان اکثر بیماران، امری زمانبر، مشکل و مستلزم کسب تجربه زیاد باشد.

این محقق در گفت‌وگویی با خبرنگار علمی ایسنا ابتدا به توضیحی درباره فرآیند تهیه داروهای هومیوپاتی پرداخت و گفت: این فرایند، علاوه بر رقیق کردن، شامل Shaking(تکان دادن های شدید) است و به اعتقاد پزشکان هومیوپات، همین فرآیند است که باعث می‌شود رقیق کردن داروهای هومیوپاتی نه تنها از قدرت درمانی آنها نکاهد، بلکه باعث افزایش آن‌ها نیز بشود.

به گفته دکتر شهابی، موثر بودن پزشکی هومیوپاتی توسط مطالعات استاندارد زیادی که بعضی از آنها در مجلات پزشکی بسیار معتبر به چاپ رسیده ، نشان داده شده است؛ اما به شدت رقیق بودن داروهای هومیوپاتی موجب شده برای تعداد زیادی از پزشکان و زیست شناسان، باور اینکه این داروها می توانند اثری فراتر از دارونما داشته باشند مشکل باشد که شاید بتوان فقدان یک مدل علمی مستند برای توجیه اثرات درمانی داروهای هومیوپاتی را عامل اصلی این امر دانست.

وی یادآور شد: تا کنون مهمترین قدم در این زمینه را، پروفسور Luc Montagnier (برنده جایزه نوبل سال 2008 به دلیل کشف ویروس ایدز در سال 1983) برداشته که نشان داده محلول رویی کشت های باکتریایی و ویروسی که از فیلترهای دارای سوراخ های بسیار ریز (فیلترهایی که DNA باکتری و ویروس قادر به عبور از آن‌ها نیستند) گذشته باشد و تحت فرآیندهای شبیه آنچه در تهیه داروهای هومیوپاتی مورد استفاده قرار می گیرد، قرار گرفته بودند ، حاوی نانوساختارهای آبی (Water Nanostructures) است که قادر به تولید امواج الکترومگنتیک با تواتر بسیار پایین (Extremely Low-frequency Electromagnetic Waves ) است. این کشف بزرگ که با واکنش های متفاوتی در دنیای علم روبرو شد گامی مهم در حل این معما بود که "چه چیزی در داروهای هومیوپاتی وجود دارد؟". با این وجود تا کنون مدلی برای مکانیسم عمل داروهای هومیوپاتی در بدن ارائه نشده بود.

دانشیار ایمونولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه خاطرنشان کرد: زمانی دشواری ارائه یک مدل مناسب برای مکانیسم اثرات بیولوژیک هومیوپاتی آشکارترمی‌شود که یادآور شویم مدل ارائه شده، باید یک سری از خصوصیات منحصر به فرد هومیوپاتی را نیز توضیح دهد؛ خصوصیاتی مانند این اصل اساسی در هومیوپاتی که "مشابه، مشابه اش را درمان می کند". یک مدل منطقی و علمی باید کاملا بر اساس یافته های مستند علمی (متعلق به خود فرد یا دیگران) منتشر شده در کتب و مجلات علمی معتبر دنیا باشد و موارد زیادی بوده است که مدلهای علمی و منطقی ارائه شده در دنیای علم راهگشای پیشرفت های بعدی بوده اند که از آن جمله می توان به مدل ارائه شده توسط واتسون و گریک در مورد ساختار DNA اشاره کرد. مدل ارائه شده برای مکانیسم عمل داروهای هومیوپاتی نیز باید واجد خصوصیات یک مدل علمی و منطقی باشد و گر نه افرادی بوده اند که بدون استناد به یافته های علمی اثبات شده به ارائه تئوری و مدل در این زمینه پرداخته اند که در نهایت نیز راهی به جایی نبرده است و در هیج مرجع معتبر علمی برای انتشار پذیرفته نشده است.

دکتر شهابی در خصوص مدل ارائه شده خود برای مکانیسم عمل داروهای هومیوپاتی در بدن انسان به خبرنگار ایسنا گفت: اساس مدل ارائه شده توسط من و همکارانم یافته های Luc Montagnier ، برنده جایزه نوبل سال 2008 ، کشفیاتKevin Tracey(کسی که تحقیقاتش منجر به کشف و توصیف رفلکس ضدالتهابی کولینرژیک شده است) و نیز یافته های پیشین ما در مورد پدیده Post Heat Shock Tolerance در سوختگی (تاثیر حرارت ملایم پس از سوختگی بر جلوگیری از پیشرفت سوختگی) و تاثیر سیستم عصبی در کاهش التهاب بوده است.

وی در توضیح مختصری درباره این مدل اضافه کرد: بافت ها و سلول های زنده قادر به تولید امواج الکترومگنتیک در وضعیت نرمال هستند. زمانی که یک سلول از حالت نرمال منحرف می شود، علاوه بر تولید امواج الکترومگنتیک نرمال، شروع به تولید امواج الکترومگنتیک با خصوصیات تغییر یافته می کند. بر اساس مدل ما، مهمترین عامل اثرات درمانی داروهای هومیوپاتی ایجاد رزونانس بین امواج الکترومگنتیک فرد بیمار و امواج الکترومگنتیک با تواتر بسیار پایین تولید شده توسط نانوساختارهای موجود در داروهای هومیوپاتی است.

این محقق تاکید کرد: رزونانس وقتی اتفاق می افتد که این دو گروه امواج الکترومگنتیک دارای خصوصیات تواتری و دامنه ای مشابه باشند. هنگامی که رزونانس اتفاق افتاد، نورونهای حسی خاصی که در فرد بیمار به خاطر شرایط غیر فیزیولوژیک حساس شده اند (آستانه تحریک پایین تری پیدا کرده اند)، تحریک شده و منجر به تحریک مکانیسمهای تنظیمی متفاوتی از جمله مسیرهای ضد درد و مسیر ضدالتهابی کولینرژیک و در نهایت منجر به بهبودی بیمار می‌شود.

دکتر شهابی افزود: جالب این جاست که در یک حالت غیرفیزیولوژیک نورونهای حسی که باعث برانگیختن مسیرهای تنظیمی برای برطرف کردن آن حالت غیرفیزیولوژیک می‌شوند بیشتر از دیگر نورونهای حسی حساس می شوند. اگر داروی هومیوپاتی (یا ماده منشا آن) به فرد سالم تجویز شود ابتدا از طریق تحریک انتهای حسی اعصاب و سپس در صورتیکه تجویز برای مدت بیشتری ادامه یابد، از طریق ایجاد التهاب یا در موارد نادری آسیب سلولی منجر به ایجاد یک سری علایم می شود (چیزی که در هومیوپاتی به آن Proving می گویند). در شرایط فیزیولوژیک آستانه تحریک نورون‌های حسی محرک مسیرهای تنظیمی کاهش نیافته است و بنابراین در این حالت تجویز داروی هومیوپاتی (یا ماده اولیه ای که منشا آن است) نه تنها باعث تحریک مسیرهای تنظیمی نمی شود بلکه با تحریک اعصاب حسی و سپس ایجاد التهاب و آسیب سلولی، علائمی را ایجاد می کند که مسیرهای تنظیمی فوق الذکر برای برطرف کردن آنها به وجود آمده اند.

به گفته وی، اگرچه محققان دیگری قبلا درباره نقش پدیده رزونانس در مکانیسم اثر داروهای هومیوپاتی و یا وجود نانوساختارها در داروهای هومیوپاتی مقالاتی منتشر کرده اند اما در مدل ارائه شده توسط ما برای اولین بار به نقش هر دو اینها (نانوساختارها و رزونانس) در کنار هم اشاره شده است. به علاوه تمام محققانی که از نقش پدیده رزونانس در خاصیت درمانی داروهای هومیوپاتی سخن گفته اند در مورد اینکه این پدیده با چه مکانیسم شناخته شده ای می تواند باعث بهبودی افراد بیمار و از سوی دیگر Proving در افراد سالم شود، سکوت کرده اند در صورتیکه در مدل ارائه شده در اینجا هر دو مورد با استناد به یافته های علمی مستند توضیح داده شده و همچنین در این مدل به مکانیسم تشدید مختصر برخی از علائم در شروع درمان برخی از بیماران (Aggravation) نیز اشاره شده است.

به گزارش ایسنا متن کامل مقاله حاوی این مدل در مجله معتبر بین‌المللی Electromagnetic Biology and Medicine (که در PubMed و ISI نمایه می‌شود)، منتشر شده است. همچنین دسترسی به خلاصه مقاله از طریق لینک https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23343410 امکان پذیر است.