سقف تملک سهام فرابورس در سال 95 به 2.5 درصد کاهش یافت

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از فرابورس ایران، ترافیک عرضه‌های اولیه، طبقه‌بندی بازار پایه به سه تابلو معاملاتی مجزا، افزایش تعداد شرکت‌های پذیرش و درج شده در بازارهای معاملاتی و رخدادهایی از این دست در سال 95 از روزهای پرکار فرابورس در سال گذشته حکایت داشتند.
در تقویم کاری این رکن بازار سرمایه اواخر اسفندماه شاهد گشایش نماد فرابورس در تابلو الف بازار پایه بودیم؛ همچنین بر اساس مصوبه جدید هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام شد سقف تملک سهام شرکت فرابورس ایران توسط سهامداران متقاضی همانند سایر بورس‌های کشور به 2.5 درصد کاهش یافته و این در حالی است که پیش‌تر این سقف تملک سهام تا 10 درصد امکان‌پذیر بود.
در این میان نگاهی به خلاصه عملکرد بازار فرابورس در سالی که گذشت نیز نشان می‌دهد بازدهی شاخص کل فرابورس در حدود 9 درصد، ارزش کل بازار 8 درصد، ارزش کل معاملات 2 درصد، تعداد دفعات معاملات 20 درصد و تعداد نمادهای اصلی پذیرش شده یا درج شده 13 درصد نسبت به مدت مشابه سال 94 رشد داشته‌اند. این در حالی است که حجم معاملات صورت گرفته در بازارهای فرابورس ایران در مقایسه با سال 96 با افت چهار درصدی روبه‌رو شد.
از سوی دیگر از آنجا که یکی از اهداف تاسیس فرابورس ایران کمک به تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی در سطح بسیاری از صنایع کشور است، سال گذشته شاهد افزایش شرکت‌های پذیرش شده و درج شده در بازارهای سهام فرابورس نسبت به سال 94 بودیم.
به این ترتیب بر تعداد نمادهای اصلی شرکت‌ها (شرکت‌های پذیرش شده و درج شده) به میزان 8 و 22 درصد در بازارهای اول و دوم افزوده شد؛ دو شرکت در بازار SME معاملات خود را برای نخستین بار آغاز کردند و تعداد شرکت‌های درج شده بازار پایه به 159 شرکت رسید.

** سال 95 سال شکستن رکوردهای فرابورسی
سالی که گذشت شاهد شکستن رکورد عملکرد فرابورس در زمینه معاملات و بازارها بودیم به طوری که شاخص کل در بالاترین ارتفاع خود از سال 89 یعنی ارتفاع 875 واحدی ایستاد و بازدهی خود از ابتدای سال را به حدود 9 درصد رساند.
ارزش بازار سالانه به رقم یک‌هزار و 47 هزار میلیارد ریال رسید که از سال 89 تاکنون بی‌سابقه بود و ارزش معاملات سالانه نیز رقم 461 هزار میلیارد ریال را به ثبت رساند که ضمن بالاتر بودن این رقم نسبت به سال‌های گذشته در مقایسه با سال 94 نیز نزدیک به 2 درصد بیشتر بود.
به طور کلی سال 95 افزون بر 80 هزار میلیون ورقه بهادار در بازارهای فرابورس مورد معامله قرار گرفت که میانگین ماهانه نقل و انتقال آن 6 هزار و 703 میلیون ورقه و میانگین روزانه آن جابه‌جایی332 میلیون ورقه بود.
در عین حال ارزش دادوستدهای انجام شده نیز به طور متوسط ماهانه رقم 38 هزار و 440 میلیارد ریال و روزانه یک‌هزار و 906 میلیارد ریال را ثبت کرد.

**عملکرد بازارهای فرابورس زیر ذره‌بین
رصد عملکرد معاملاتی بازارهای فرابورس حاکی از آن است بازارهای اول، پایه و ابزارهای نوین مالی در حالی با افزایش حجم معاملات نسبت به سال 94 روبه‌رو شدند که بازارهای دوم و ابزارهای نوین مالی بهبود ارزش معاملات را تجربه کردند و سایر بازارها با کاهش ارزش دادوستدهای خود مواجه شدند.
همچنین مقایسه حجم و ارزش معاملات انجام شده در بازارها نشان می‌دهد بازار اول به ترتیب 18 و 7 درصد از حجم و ارزش معاملات فرابورس در طول سال 95 را به خود اختصاص داده است؛ این ارقام برای بازار دوم به میزان 32 و 21 درصد بوده و بازار پایه نیز سهم 39 و 9 درصدی از حجم و ارزش معاملات را در اختیار گرفته است.
در این میان بازار تازه تاسیس SME کمتر از نیم درصد از حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص داده و بازار ابزارهای نوین مالی اما 2 و 60 درصد از حجم و ارزش دادوستدهای سال 95 فرابورس را به نام خود ثبت کرده است.
ارزش کل بازار فرابورس در آخرین روز معاملاتی سال 95 نیز به رقم یک‌هزار و 47 هزار میلیارد ریال رسید که بازار دوم با 43 درصد بیشترین سهم ارزش بازار از ارزش کل را از آنِ خود کرد.
پس از آن به ترتیب بازارهای پایه، ابزارهای نوین مالی، اول و SME به ترتیب به میزان 26، 21، 9 و 0.3 درصد در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

**گروه فلزات اساسی، در صدر صنایع فرابورسی ایستاد
سال گذشته ارزش معاملات خرد بازار سهام به تفکیک گروه‌های صنعت در مجموع بازارهای اول، دوم، پایه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط به 108 هزار و 607 میلیارد ریال رسید که گروه فلزات اساسی با سهم 19 درصدی از این رقم، بالاترین ارزش معاملات را در مقایسه با سایر صنایع به دست آورد. گروه‌ شیمیایی‌ها و پالایشی‌ها نیز به ترتیب سهم 9 و 8 درصدی را در اختیار گرفتند و در جایگاه دوم و سوم ایستادند.
در میان 10 صنعت نخست با بیشترین ارزش معاملات همچنین نام گروه‌های «عرضه برق، گاز، بخار و آب گرم»، «بانک‌ها و موسسات اعتباری»، «حمل و نقل»، «انبوه‌سازی، املاک و مستغلات» و «محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر» دیده می‌شود.

**رشد 14 درصدی ارزش معاملات اوراق تسهیلات مسکن
بازار ابزارهای نوین مالی سال 95 میزبان نقل و انتقال یک‌هزار و 814 میلیون ورقه به ارزش 282 هزار میلیارد ریال بود. در این بازار اوراق صکوک شامل اسناد خزانه اسلامی و اوراق اجاره، مرابحه، رهنی، مشارکت، گواهی سپرده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعم از قابل معامله و جسورانه و اوراق مشتقه شامل اوراق تسهیلات مسکن مورد معامله قرار گرفتند که بررسی روند دادوستد آنها نشان می‌دهد اسناد خزانه، اوراق مرابحه، ETFها و اوراق تسه با افزایش ارزش معاملات روبه‌رو شدند.
به عنوان مثال تسه‌ها افزایش 14 درصدی و ETFها رشد 71 درصدی ارزش نقل و انتقالات خود را در مقایسه با سال 94 تجربه کردند. در این میان اوراق رهنی، گواهی سپرده و صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه نیز برای نخستین بار در سال قبل وارد گردونه معاملات این بازار شدند.

**فرابورس، آغازگر عرضه‌های اولیه به روش ثبت سفارش
در سالی که پشت سر گذاشتیم 18 شرکت در مجموع بازارهای اول، دوم و SME پس از عرضه اولیه معاملات خود را آغاز کردند که از میان آنها سهام 13 شرکت به روش حراج، 3 شرکت به روش گشایش نماد و 2 شرکت دیگر نیز به روش ثبت سفارش عرضه اولیه شدند.
از میان این 18 شرکت؛ تعداد 13 شرکت در بازار دوم، 2 شرکت در بازار SME و 3 شرکت نیز در بازار اول عرضه اولیه شدند که عرضه‌های شرکت پاکدیس و ریل سیر کوثر برای نخستین بار در بازار سرمایه به روش ثبت سفارش (Book Building) انجام شد.
سه شرکت کشت و صنعت شهداب ناب خراسان، اعتباری ملل و صنعتی بهپاک نیز همگی در بازار دوم به روش گشایش نماد معاملات خود را آغاز کردند.
در عین حال اسفندماه نیز سهام دو شرکت بورس کالای ایران و فرابورس ایران پس از طبقه‌بندی بازار پایه به سه تابلو معاملاتی مجزا در تابلو الف این بازار پس از چندماه توقف، گشایش نماد شدند.

**توجه ویژه به تامین مالی اقتصاد دانش‌بنیان
در کنار توجه ویژه فرابورس به تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و کمک به تجهیز منابع مالی دولت به کمک انواع اوراق صکوک، در سالی که سپری شد اقدامات موثری در خصوص تامین مالی اقتصاد دانش‌بنیان نیز صورت گرفت که راه‌اندازی بازار شرکت‌های کوچک و متوسط که دارای دو تابلو رشد و دانش‌بنیان است و نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در همین خصوص قابل توضیح است.
همچنین به منظور افزایش بازاریابی و امکان ارائه حضوری ایده‌ها و اختراعات به سرمایه‌گذاران و صنعتگران، سه دوره فستیوال بازار دارایی فکری در سال 95 از سوی فرابورس و با کمک سازمان بورس، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و پارک فناوری پردیس برگزار شد که یک فستیوال شهریورماه 95 در حوزه نوآوری‌های تجهیزات پزشکی، دومی در تاریخ 20 دی ماه در خصوص نوآوری‌های صنعت مواد غذایی و سومین فستیوال اوایل اسفندماه پیرامون نوآوری‌های صنعت پلاستیک و پلیمر بود.
سال 95 در عین حال ارزش معاملات بازار دارایی فکری که شامل فروش قطعی دو اختراع و اعطای مجوز بهره‌برداری یک اختراع دیگر برای مدت معین بود به 35 میلیارد ریال رسید.