به گزارش ایران اکونومیست؛ بررسی تحولات قیمتی در بازار آزاد ارز در سال جاری و مقایسه آن با سال های اخیر نشان می دهد که هر دلار آمریکا که به صورت متوسط در سال ۹۲ به میزان ۳۱۸۳۹ ریال بوده در ۱۰ ماهه ابتدای امسال به ۳۶۱۱۴ ریال افزایش یافته است. به بیان دیگر، قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران طی ۳ سال گذشته ۴۲۷۵ ریال رشد داشت که این میزان در ۱۰ ماهه ابتدای امسال ۵,۱ درصد بوده است.
با این وجود، دلار در بازار آزاد در ۱۰ ماهه ابتدای امسال به حداکثر ۴۱۴۵۳ ریال نیز رسیده که نسبت به ابتدای امسال ۱۰,۹ درصد رشد نشان می دهد. حداکثر قیمت هر دلار آمریکا در سال ۹۲ رقم ۳۶۸۲۷ ریال، در سال ۹۳ نیز رقم ۳۵۹۵۰ ریال و در سال گذشته ۳۷۳۶۸ ریال بود.
کمترین قیمت دلار آزاد در سال جاری ۳۴۴۰۱ ریال بود که نسبت به کمترین قیمت ۱۰ ماهه ابتدای سال گذشته به میزان ۷,۴ درصد رشد نشان می دهد. پایین ترین قیمت دلار در بازار آزاد ایران در سال ۹۲ رقم ۲۸۹۵۰ ریال، سال بعد از آن ۳۰۳۵۴ ریال و در سال ۹۴ هم ۳۲۰۴۰ ریال بوده است.
بانک مرکزی اعلام کرده که شکاف نرخ دلار آزاد و رسمی در فاصله سال های ۹۲ تا ۱۰ ماهه ابتدای امسال از ۴۹,۸ درصد به ۱۵.۸ درصد رسیده است. به بیان دیگر در ۳ سال گذشته فاصله بین ارز آزاد و نرخ رسمی آن به میزان ۳۴ درصد کمتر شده که در راستای زمینه سازی اجرای طرح یکسان سازی نرخ ارز و از بین بُردن رانت و فسادهای احتمالی صورت گرفته، با این حال همچنان شکاف قیمتی نرخ دلار رسمی، آزاد و نرخ سامانه سنا وجود دارد.
با وجود ثبات نسبی قیمت ها در بازار ارز ایران در سال های اخیر و به ویژه پس از آغاز به کار دولت تدبیر و امید، اما در برخی دوره ها به دلایلی که توضیح داده خواهد شد، دلار در بازار با رشد قیمت مواجه شده و ارقام نشان می دهد که بین کمترین نرخ دلار در سال ۹۲ تا بالاترین قیمت آن در سال جاری، ۴۶۲۶ ریال فاصله وجود دارد. به بیان دیگر، قیمت هر دلار آمریکا در سال های گذشته با وجود آرامش در بازارها نیز تا نزدیک ۵۰۰ تومان رشد را به ثبت رسانده است.
هرچند به دلیل شرایط خاص اقتصاد ایران، تاثیر تحریم ها، نیازهای فصلی و دوره ای و مانند آن، افزایش قیمت ارز به ویژه در طول سال های اخیر اجتناب ناپذیر بوده ولی مقامات بانک مرکزی می گویند در مدیریت شکل گیری حباب های قیمتی و بازارهای سوداگرانه ارزی مانند آنچه که در دوره های گذشته تجربه شد، موفق بوده اند.
نگاهی به بررسی های بانک مرکزی درباره دلایل شکل گیری تکانه های قیمتی در بازار ارز ایران در طول سال های اخیر نشان می دهد که بروز مسائل سیاسی مانند انتخابات در ایران و آمریکا، سال نو میلادی، ایام اربعین، برجام و تمدید قانون داماتو در سنای آمریکا؛ بیشترین تاثیرگذاری را در افزایش ناگهانی قیمت ارز در بازار ایران طی سال های ۹۲ تا ۹۵ داشته اند.
بانک مرکزی معتقد است در سایر ایام سال همانگونه که در نمودار نشان داده شده موفق به مهار نوسانات یکباره قیمت ارز در بازار آزاد شده و تنها در برخی مواقع سال، برخی نوسانات در بازار اتفاق افتاده است. در سال ۹۲، می توان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران، ایام اربعین و سال نو میلادی را ۳ دلیل اصلی تکانه های قیمتی در بازار ارز برشمرد.
این وضعیت در سال ۹۳ نیز در مورد اربعین و سال نو میلادی تکرار شده و در سال ۹۴، اجرای توافقات برجام باعث شد تا قیمت ارز در ابتدا دچار افت و سپس روند رشد را در پیش بگیرد. در واقع کمی پیش از آغاز اجرای برجام، قیمت ها در بازار ارز کاهشی بوده و پس از آن دچار رشد و در نهایت تا پایان سال گذشته در روندی کاهشی ادامه یافت.
به صورت کلی، نرخ ها در بازار ارز آزاد در حالتی سینوسی قرار داشته و در سال ۹۵ نیز که نرخ ها در سطحی بالاتر از سال گذشته در فرودین ماه آغاز شده بود ادامه یافت و به صورت کلی در هیچ یک از ماه های گذشته، نرخ ارز در بازار آزاد به ویژه در مورد دلار، پایین تر از نرخ های سال گذشته نبوده است.
پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه های اخیر، نوعی رشد قیمتی در بازار ارز آغاز و سپس با قرار گرفتن در ایام اربعین این روند ادامه یافت و پس از آن با شیب تندتری تا تصویب تمدید قانون داماتو در مجلس سنای آمریکا ادامه و سپس بالاترین نرخ های امسال به ثبت رسید که در مورد دلار تا ۴۱۴۵۳ ریال نیز به ثبت رسید. البته این رشد قیمتی در دوره سال نو میلادی در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۹۵) در روندی نزولی قرار گرفته ولی همچنان دامنه قیمتی ارز در ماه پایانی سال نسبت به دوره مشابه سال گذشته، بالاتر است.
