افزایش 30 درصدی عملکرد اراضی گندم با بذر گواهی شده محققان کشور

به گزارش ایران اکونومیست؛ سید افشین مساوات از محققان طرح بذر را اندام اصلی تکثیر و بقای گیاهی زراعی و مهمترین نهاده تولید محصولات زراعی توصیف کرد و گفت: بذر همچنین عامل دستیابی به پتانسیل واقعی عملکرد کیفی و کمی یک ژنوتیپ است از این رو با توجه به نیاز به بذر برای تولید هر محصول زراعی و اهمیت کیفیت بذر و رابطه آن با تولید محصول، برنامه تکثیر، کنترل و گواهی بذر از اهمیت ویژه‌ای در ارتباط با حفظ ویژگی‌ها و اصالت ژنتیکی یک رقم برخوردار است.

وی با بیان اینکه از این رو باید کنترل و گواهی بذر باید بر اساس یک دستور العمل اجرایی مدون صورت گیرد، خاطر نشان کرد: استان گلستان با دارا بودن 400 هزار هکتار اراضی کشت گندم جزء 3 استان برتر در تولید گندم کشور است و از سوی دیگر در هر هکتار به 150 تا 180 کیلوگرم بذر گواهی شده گندم برای کاشت نیاز دارد.

مساوات میزان بذر گواهی شده گندم در این استان را 72 هزار تن ذکر کرد و ادامه داد: این در حالی است که تنها 30 هزار تن یعنی کمتر از 50 درصد از کل نیاز استان توسط شرکت‌های تولید کننده بذر گواهی شده استان تامین می‌شود و مابقی آن از بذور غیر استاندارد آلوده به علف‌های هرز و بیماری استفاده می‌شود.

این محقق استفاده از بذور غیر استاندارد را موجب افت کمی و کیفی محصول در 200 هزار هکتار از اراضی استان گلستان دانست و یادآور شد: برای رفع این مشکل با همکاری اعضای هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان با راه اندازی یک شرکت دانش بنیان در پارک علم و فناوری گلستان مطالعاتی را در این زمینه آغاز کردیم.

وی تولید بذر و نهال گواهی شده را زمینه تحقیقاتی این تیم پژوهشی نام برد و اظهار کرد: برای این منظور از طریق روش‌های «به نژادی» اقدام به تولید ارقام گندم مقاوم به تنش‌های زیستی و غیر زیستی کردیم.

مساوات، «فوزاریوم» را از جمله آفات گندم در غرب استان گلستان ذکر کرد و گفت: در اثر این بیماری، محصولی نامرغوب با دانه‌های ریز و چروکیده با وزن کم تولید می‌شود از این رو با مطالعات انجام شده  رقمی به نام N919 را عرضه کردیم. این رقم مقاوم به آفت فوزاریوم است.

وی تولید گندم مقام به شوری برای شمال استان گلستان را از دیگر دستاوردهای این تحقیقات عنوان کرد و ادامه داد: برای تولید این ارقام ابتدا گرده گندم مقاوم به آفت را بر روی رقم گندم مورد نظر انتقال داده شد و از این طریق گندم مقاوم به شوری و آفت فوزاریوم تولید شد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان کامل بودن فرآیند اصلاح و تولید تجاری بذر گندم از مرحله تلاقی ارقام تا مرحله مرحله تجاری سازی در قالب بذر گواهی شده را از مزایای این تحقیقات نام برد و یادآور شد: یکی از مزایای مطالعات ما راه اندازی آزمایشگاه کشت بافت و توانایی تولید «دابل هاپلوئید» برای کاهش زمان به نژادی گندم و خلوص 100 درصدی ارقام زراعی است.

وی در این باره توضیح داد: به منظور خالص سازی ارقام گندم گرده ذرت که هم‌خانواده گندم است به «مادگی» گندم منتقل می‌کنیم و به این ترتیب کروموزوم‌های گندم دو برابر خواهند شد.

به گفته وی کروموزوم‌های گندم در حالت عادی عقیم هستند و با دو برابر شدن تعداد کروموزوم‌ها، از حالت عقیمی خارج خواهند شد.

مساوات ادامه داد: برای خالص سازی گندم به 5 تا 6 سال زمان نیاز است ولی با استفاده از این روش در مدت یک سال قادر به خالص سازی گندم هستیم.

وی تولید کیت برای انجام مطالعات مولکولی بر روی گندم را از دیگر دستاوردهای تحقیقاتی این تیم پژوهشی نام برد و اظهار کرد: با استفاده از این روش توانستیم بذر گندم را مطابق استانداردهای روز جهانی تولید کنیم به گونه‌ای که در دو سال گذشته بهترین موفق به تولید بذر با کیفیت در کشور شدیم. استفاده از این بذور موجب افزایش 20 تا 30 برابری عملکرد در اراضی کشاورزی خواهد شد.

این محقق با بیان اینکه در  حال حاضر این مطالعات بر روی محصول گندم متمرکز شده است، گفت: گندم یکی از محصولات استراتژیک در جهان است که تولید جهانی آن با میانگین 3 تن و میزان 700 میلیون تن است و ایران نیز با میانگین عملکرد 2 تن در هکتار (30 درصد کمتر از میانگین جهانی) و تولید 14 میلیون تن توانسته است در برخی از سال‌ها به خودکفایی برسد.

مساوات پایین بودن 30 درصدی عملکرد گندم را یکی از چالش‌های اساسی کشور در تولید این محصول ذکر کرد و افزود: این در حالی است که بذر گواهی شده می‌تواند تا 30 درصد عملکرد گندم را افزایش دهد.