تسهیلات مسکن یکی از مهمترین و محوری‌ترین وام‌هایی است که
مردم متقاضی دریافت آن هستند تا بتوانند بخشی از هزینه مسکن به عنوان
بالاترین هزینه‌های خانوارهای ایرانی را تامین کنند. این در حالی است که
در شبکه بانکی همواره انحصار تسهیلات این بخش در اختیار بانک مسکن بوده و
حتی در موردی هم که شورای پول و اعتبار اعطای تسهیلات مسکن تا سقف ۶۰
میلیون تومان را برای بانک‌های تجاری آزاد اعلام کرد، با توجه به نبود
نقدینگی لازم اقدامی صورت نگرفت.
گزینه دیگر تسهیلاتی که این روزها و بعد از مدت‌ها بحث و بررسی بین وزارت راه و شهرسازی، بانک مرکزی و لیزینگ‌ها مجوز آن صادر شد، لیزینگ مسکن است. در شرایطی که به نظر می‌رسید و حتی اعلام می‌شد با آزاد شدن فعالیت لیزینگ‌ها در بخش مسکن می‌تواند فضایی فراهم شود که بخشی از هزینه‌های مسکن تامین مالی شود، اما ظاهرا در مقایسه با سایر تسهیلات دیگر موجود مسکن چندان به صرفه نخواهد بود.
گرچه جزئیات کاملی از نحوه استفاده از تسهیلات لیزینگ مسکن اعلام نشده، اما براساس آنچه که انجمن لیزینگ می‌گوید قرار است تا سقف ۷۰ درصد از هزینه خرید خانه‌ای که متقاضی آن را در نظر گرفته، بعد از ارزیابی کارشناسی از طریق لیزینگ تامین شود. سود بازپرداخت این تسهیلات با توجه به این‌که اکنون برای لیزینگ‌ها ۲۱ درصد تعریف شده تا این حد خواهد بود و بازپرداخت دوره پنج ساله را در بر می‌گیرد.
اکنون موضوعی که در مورد لیزینگ مسکن مطرح می شود این است که تسهیلاتی که قرار است از این بخش تامین شود دارای نرخ سود و دوره بازپرداختی خواهد بود که چندان با انتظارات گیرندگان وام مسکن منطبق نبوده و مورد قبول نیست. این درحالی است که برای سایر وام‌های مسکن اکنون حداکثر سود ۱۸ درصد بوده و در مواردی حتی به ۹ درصد هم می‌رسد. از سویی دیگر دوره بازپرداخت وام‌های موجود ۱۲ ساله تعیین می‌شود در حالی که برای لیزینگ پنج ساله بوده و گرچه در نهایت موجب کاهش سود مجموع بازپرداخت خواهد شد، ولی اقساط ماهانه آن را به نحو قابل توجهی افزایش می‌دهد.
وام ۲۵۰ میلیونی و قسط ۶.۷ میلیونی
بر اساس آنچه که بانک مرکزی اعلام می‌کند در حال حاضر متوسط قیمت خرید هر متر خانه در تهران حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است و عمده معاملات بین واحدهای ۶۰ تا ۸۰ متری انجام می‌شود. بنابراین اگر متقاضی خواهان خرید خانه‌ای ۸۰ متری در تهران باشد، حدود ۳۶۰ میلیون تومان برای آن هزینه خواهد داشت. بنابراین اگر لیزینگ مسکن تا سقف تعیین شده یعنی ۷۰ درصد هزینه را پرداخت کند، تسهیلاتی حدود ۲۵۰ میلیون تومان برای متقاضی در نظر گرفته می‌شود.
در این حالت برای وام ۲۵۰ میلیونی لیزینگ مسکن با دوره بازپرداخت ۶۰ ماهه و سود ۲۱ درصد باید گفت که متقاضی در هر ماه باید حدود شش میلیون و ۷۰۰ هزار تومان قسط پرداخت کند که در مجموع در پایان پنج سال سودی حدود ۱۵۵ میلیون تومان به لیزینگ برگردانده و در کل بابت وام ۲۵۰ میلیونی رقم ۴۰۰ میلیون تومان بازپرداخت خواهد داشت.
در این شرایط اقساط در قیاس با وام‌های موجود مسکن حتی تا پنج برابر بیشتر خواهد شد و رقمی است که حداقل برای کارمندان و یا کارگران به هیچ عنوان به صرفه نیست، چرا که حقوق فعلی یک کارمند عادی در ایران شاید به دو میلیون تومان هم در ماه نرسد.
این در حالی است که انجمن لیزینگ ایران نیز به این موضوع اذعان داشته و عنوان می کند که نمی‌توان در شرایطی که درخواست دریافت‌کنندگان تسهیلات مسکن، وره بازپرداخت بلندمدت و سود پایین است، انتظار داشت لیزینگ مسکن از اقبال مناسبی برخوردار بوده و بلافاصله بتواند انتظارات را برآورده کند.
انجمن لیزینگ تاکید دارد که باید مشکلات موجود به ویژه در دوره بازپرداخت رفع شود و افزایش پیدا کند. در شرایط موجود فقط می‌توان انتظار داشت که لیزینگ مسکن بتواند در ارائه خدمات مالی به مالکان و انبوه‌سازان حوزه مسکن اقدامات مناسب‌تری انجام داده و با مذاکرات با این بخش در حوزه مسکن موفق‌تر عمل شود.
وام های دیگر قسط پایین دارند، اما سود همچنان بالاست
اما دو وام دیگری که اکنون به‌طور رایج در شبکه بانکی و البته به‌طور خاص در بانک مسکن برای تامین مالی این بخش ارائه می‌شود، وام‌هایی است که از طریق خرید اوراق خرید حق تقدم در فرابورس به تمامی متقاضیان پرداخت می شود و برای افراد عادی تا ۶۰ میلیون و زوجین تا ۱۰۰ میلیون تومان پرداخت خواهد شد. سود بازپرداخت آن ۱۸ درصد و دوره برگشت ۱۲ سال است.
در این حالت گرچه برای یک وام ۶۰ میلیونی که با توجه به قیمت متغیر اوراق گاها به مرز ۱۰۰ هزار تومان هم می‌رسد متقاضی ناچار است حتی بین ۱۰ تا بیش از ۱۲ میلیون تومان هزینه خرید اوراق بپردازد، اما اقساط ماهانه تا حدود یک میلیون و سود بازپرداخت آن به ۸۶ میلیون تومان می‌رسد. همچنین برای وام ۱۰۰ میلیونی زوجین از طریق خرید اوراق باید گفت که اقساط تا یک میلیون و ۶۹۰ هزار تومان و سود بازپرداخت ۱۴۴ میلیون تومان است.
از سوی دیگر گزینه صندوق پس‌انداز مسکن نیز مطرح است که دیگر نیازی به خرید اوراق نداشته و متقاضی با سپرده‌گذاری یک ساله می‌تواند از این تسهیلات برخوردار شود. برای افراد خانه اولی تا ۸۰ میلیون تومان امکان دریافت تسهیلات وجود دارد که با دوره بازپرداخت ۱۲ ساله و سود ۹ درصدی که برای آن تعریف شده اقساط ۹۰۰ هزار تومانی و مجموع سود ۵۱ میلیون تومانی وجود دارد. در عین حال که برای وام ۱۶۰ میلیونی صندوق پس‌انداز مسکن یکم که برای زوجین تعیین شده با دوره ۱۲ ساله و سود ۹ درصد قسط ماهانه به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و سود بازپرداخت تا ۱۰۰ میلیون تومان تعیین می‌شود.
بر این اساس گرچه سود مجموع بازپرداخت در وام‌های بانک مسکن نسبت به تسهیلات دریافتی قابل توجه بوده و به اندازه آن می‌رسد و در لیزینگ‌ها با توجه به دوره بازپرداخت کوتاه‌تری که وجود دارد این سود نیز به تبع آن کاهش می‌یابد، اما اقساط لیزینگی در مقایسه با وام‌های مسکن بسیار بالاست و در توان عموم جامعه نخواهد بود. این درحالی است که حتی خود لیزینگی‌ها عنوان می‌کنند که تسهیلات این بخش برای حوزه‌هایی مثل مسکن اجتماعی و یا خانه اولی‌ها مناسب نبوده و بیشتر می‌توانند در حوزه خانه‌های لوکس پاسخگو باشد.
