مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری سال
95 را سال ماه گرفتگی‌های نیم‌سایه‌ای نامگذاری کرد و گفت: چرا که مدت
زیادی است که گرفت جزئی شاخص ماه و همچنین خسوف کلی را در کشور شاهد
نبوده‌ایم، به گونه‌ای که آخرین گرفت را در سال 94 آن هم در شرایط غروب ماه
در افق صبحگاهی همراه با غبار شاهد بوده‌ایم.
وی با تاکید بر اینکه تابستان سال 96 با گرفت جزئی با پوشش محدود سایه زمین بر روی ماه همراه خواهد بود، اظهار کرد: در هنگام طلوع ماه در زمستان سال 96 گرفت کاملی از ماه را شاهد خواهیم بود.
عتیقی با اشاره به ماه گرفتگی سال جاری، خاطرنشان کرد: در سال 95 با 3 ماه گرفتگی مواجه بودیم که همگی آنها با نیم‌سایه بوده و در فروردین و دی ماه سال جاری رخ دادند و در بهمن ماه نیز رخ خواهد داد.
وی با تاکید بر اینکه آخرین ماه گرفتگی از این سری در بامداد 23 بهمن ماه جاری رخ می‌دهد، یادآور شد: این پدیده نجومی در ساعاتی پس از نیمه شب در بامداد روز 23 بهمن ماه به وقت ایران به وقوع می‌پیوندد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری اضافه کرد: این ماه گرفتگی متعلق به دوره «ساروس 114» است و پنجاهمین گرفت از 71 گرفت این ساروس است.
مناطق تحت پوشش ماه گرفتگی
وی غرب آسیا، قاره اروپا و آفریقا و شرق کانادا و امریکا را از جمله مناطقی دانست که رؤیت این پدیده نجومی در آنها قابل مشاهده است وادامه داد: در این مناطق از ورود تا عبور ماه از نیم‌سایه را در این گرفت شاهد خواهند بود.
عتیقی در عین حال یادآور شد: به غیر از قاره استرالیا ساکنان 4 قاره دیگر قادر به رؤیت ماه گرفتگی هستند و در شرق آسیا در هنگام غروب ماه و ساکنان غرب ایالات متحده آمریکا در وضعیت طلوع ماه شاهد این ماه گرفتگی خواهند بود.
وضعیت رصد ماه گرفتگی در ایران
این منجم با تاکید بر اینکه تمام مناطق ایران تحت پوشش این ماه گرفتگی است، گفت: تنها در استان سیستان و بلوچستان در هنگام غروب ماه این پدیده رخ خواهد داد.
وی در این باره توضیح داد: طلوع و غروب از شمال شرق به جنوب غرب کشور ادامه دارد و ماه گرفتگی در استان سیستان و بلوچستان همزمان با غروب ماه خواهد بود، از این رو زمان زیادی برای رصد این پدیده ندارند.
عتیقی با تاکید بر اینکه این پدیده نجومی از تهران به طور کامل قابل مشاهده است، گفت: رصد ماه گرفتگی نیاز به تلسکوپ و ابزارهای خاص رصدی ندارد و حتی از داخل شهرها قابل مشاهده است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری تاکید کرد: نصب ابزارهای رصدی در مناطقی به دور از آلودگی‌های نوری می‌تواند بر کیفیت رصد، مطالعه و عکسبرداری از این پدیده بیفزاید.
اجرای برنامه‌های رصدی برای بررسی ماه گرفتگی
عتیقی از اجرای برنامه‌های پژوهشی در این باره خبر داد و گفت: گروه آموزش کاربردی انجمن نجوم آماتوری ایران اقدام به اجرای طرح پژوهشی برای بررسی مقدار تیرگی کم ماه در اوج این گرفت نیم‌سایه‌ای کرده است.
زمان رخداد ماه گرفتگی در ایران
عتیقی با اشاره به زمان رخداد این پدیده نجومی اظهار کرد: طی این پدیده در بامداد روز شنبه، 23 بهمن ماه در ساعت 2:30 دقیقه (به وقت ایران) ماه وارد نیم‌سایه زمین خواهد شد.
وی ادامه داد: در ساعت 4:14 دقیقه بامداد روز 23 بهمن ماه گرفتگی به میانه خود خواهد رسید و با وجود آنکه به این واقعه خسوف غیر مرئی گفته می‌شود و چشم انسان حساسیت لازم را برای مشاهده این گرفت ماه ندارد، ولی در اوج گرفت که در ساعت 4:14 دقیقه است، بخش‌های شمالی ماه قدری تیره‌تر دیده خواهد شد.
این محقق نجومی تاکید کرد: کره ماه در ساعت 6:24 دقیقه صبح شنبه از نیم‌سایه خارج خواهد شد.
ماهیت ماه گرفتگی
مدیر انجمن نجوم آماتوری با اشاره به ماهیت ماه گرفتگی توضیح داد: ماه گرفتگی زمانی حادث می‌شود که زمین میان ماه و خورشید قرار می‌گیرد و سایه ماه بر روی زمین می‌افتد. این رخداد در زمان رسید ماه به وضعیت بدر (ماه کامل) رخ می‌دهد و با تابش خورشید به زمین، در پشت زمین مخروط سایه ایجاد خواهد شد.
وی با بیان اینکه خورشید منبع گسترده نور محسوب می‌شود، خاطر نشان کرد: از این رو در اطراف مخروط نیم‌سایه مخروط بزرگتر نیم‌سایه نیز در پشت زمین ایجاد می‌شود.
عتیقی با اشاره به انواع ماه گرفتگی‌ها گفت: اگر ماه به طور کامل در سایه زمین قرار گیرد، ماه گرفتگی کامل ایجاد می‌شود و در صورتی که بخشی از ماه از درون سایه عبور کند، ماه گرفتگی جزئی رخ خواهد داد.
وی اضافه کرد: از آنجایی که به جز سایه، نیم‌سایه در پشت زمین شکل گرفته است، با ورود و یا بخشی از کره زمین به نیم‌سایه خسوف نیم سایه‌ای و یا غیر مرئی رخ خواهد داد که این نام به دلیل عدم امکان حفظ مشاهده تغییر نورانیت ماه توسط ساکنان زمین به این پدیده اطلاق شده است.
وی با بیان اینکه گاهی خسوف غیر مرئی و یا ماه گرفتگی نیم‌سایه که یکی از انواع ماه گرفتگی است، در این میان رخ می‌دهد، اظهار کرد: در بامداد روز شنبه 23 بهمن ماه با این پدیده مواجه هستیم.
به گفته این محقق نجومی، تعداد ماه گرفتگی‌ها در هر سال حداقل صفر و حداکثر 3 ماه گرفتگی است.
