خط و نشان آمریکا برای رقیب گازی ایران

بر این اساس پس از آنکه در دولت «باراک اوباما» ممنوعیت‌های پیش روی صادرات نفت خام آمریکا لغو شد، حالا با رشد چند دلاری قیمت نفت و صعود بهای طلای سیاه به محدوده بشکه‌‌ای ۵۰ تا ۵۵ دلار، فرصت تازه ای پیش روی صنعت نفت و گاز آمریکا برای افزایش ظرفیت های تولید ایجاد شده است.

در شرایط فعلی تولید نفت آمریکا به مرز ۹ میلیون بشکه در روز رسیده که حدود ۴۰ درصد از این نفت از منابع غیر متعارف تولید و عرضه می‌شود و پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که با توجه به سیاست‌های استقلال طلبانه «دونالد ترامپ» در حوزه انرژی، در طول دست کم چهار سال دوره ریاست جمهوری وی شاهد افزایش ظرفیت تولید نفت آمریکا با اولویت منابع غیرمتعارف باشیم.

افزایش تولید نفت آمریکا، به صورت مستقیم تقاضا در بازار جهانی نفت را تحریک می‌کند، به طوری‌که با کوچکترین نوسان در حجم ذخایر تجاری نفت آمریکا، بازار تحریک شده و قیمت نفت خام با کاهش و یا افزایش همراه می شود.

خط و نشان آمریکا برای شریک گازی ایران

علاوه بر نفت خام، حالا آمریکایی ها در حوزه تولید و صادرات گاز طبیعی هم به یک مدعی تمام عیار برای کشورهای بزرگ صادرکننده گاز و LNG جهان تبدیل شده اند.

از این رو طرح‌های تولید و صادرات LNG آمریکا یکی پس از دیگری در نوبت بهره برداری قرار گرفته‌اند به طوری‌که شرکت‌هایی همچون شل انگلیس و کوگس کره جنوبی قراردادهایی ۲۵ ساله برای خرید LNG با شرکت‌های آمریکایی منعقد کرده اند.

مجتمع تولید LNG «سابین پس» یکی از واحدهای نو ظهور LNG آمریکا به شمار می‌رود به طوری‌که صرفا در ماه دسامبر ۲۰۱۶ میلادی هفت محموله از مجموع ۱۱ محموله LNG این مجتمع به کشورهای چین، ژاپن و کره جنوبی به عنوان بزرگترین بازارهای گاز آسیا صادر شده است.

در این بین آمریکایی‌ها از شکاف بین قیمت گاز در بازار هنری هاب و آسیا نهایت استفاده را می‌کنند و گاز ارزان قیمت در بازار هنری هاب را به بازار گران قیمت تری همچون بازار شمال شرق آسیا منتقل و به فروش می‌رسانند.

بر آوردها نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۷ میلادی ظرفیت صادرات LNG آمریکا به حدود ۱۴ میلیون تن افزایش یابد که این ظرفیت سازی به صورت مستقیم و غیر مستقیم بیشتر بازارهای گاز قطر به عنوان بزرگترین صادرکننده LNG جهان را تهدید می‌کند.

در این بین باید از کشورهایی همچون مالزی، استرالیا و برخی از کشورهای آفریقایی همچون گینه و موزامبیک هم به عنوان عرضه کنندگان LNG یاد کرد که رقابت در این بازار را به نقظه اوج خود نزدیک می‌کند.

آقایی گازی روسها در اروپا ادامه دارد

 هر چقدر جایگاه قطر به عنوان بزرگترین صادرکننده LNG متزلزل شده و این کشور شیخ نشین حاشیه جنوبی خلیج فارس برای فروش محموله های LNG خود حسابی دست و دل باز شده و تخفیف و امتیازهای چشمگیری را به مصرف کنندگان و مشتریان خود در هند، چین، ژاپن و کره جنوبی ارائه می‌کند اما آقایی روسها در بازار گاز اروپا ادامه دارد.

آمریکا برای صادرات گاز خود به اروپا باید هزینه مایع سازی و انتقال دریایی گاز را پرداخت کند؛  هزینه ای چند سنتی به ازای هر مترمکعب که فعلا روسها را در موقعیت بهتری در بازار گاز قرار می‌دهند و می‌توانند صرفا با یک خط لوله چند صد کیلومتری گاز خود را به سراسر اروپا منتقل کنند.

در این بین تعریف مسیرهای متعدد برای صادرات گاز به شمال، شرق و جنوب اروپا توسط روسیه، قدرت چانه زنی آنها را در برابر کشورهایی همچون اوکراین که یک سد برای انتقال گاز روسیه به شمار می‌رود،  افزایش داده و فعلا روسها به یکه تاز بازار گاز قاره سبز تبدیل شده اند.

گزارش موسسات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که حجم صادرات گاز روسیه به اروپا در سال ۲۰۱۶ میلادی با افزایش ۱۲.۵ درصدی همراه شده و حتی این کشور رکورد صادرات ۱۸۰ میلیارد متر مکعب گاز در اروپا را ثبت کرده است.

نکته قابل توجه دیگر آن است که  سهم گاز روسیه در سبد تامین گاز اروپا با افزایش سه درصدی به ۳۴ درصد تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش یافته است.

علاوه بر این واردات گاز اروپا هم سال گذشته میلادی با افزایش همراه بوده به طوری‌که واردات گاز اروپا سال ۲۰۱۶ میلادی نسبت به ۲۰۱۵ با ۶ درصد رشد به ۴۵۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.

در این بین گزارش شرکت BP انگلیس هم نشان می‌دهد که بازار گاز کماکان بازاری مطمئن و با تقاضای بالا برای صادرکنندگان بوده و حجم تجارت گاز از مسیر خط لوله تا سال ۲۰۳۵ میلادی هفت برابر خواهد شد.

کاهش قیمت گاز در بازارهای منطقه‌ای

 قیمت گاز در معاملات منتهی به ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ میلادی به استثنای یک بازار در تمامی بازارها روندی کاهشی داشته است و به نظر می‌رسد حتی تقویت و تثبیت قیمت نفت در محدوده بشکه‌ای ۵۵ دلار هم تاکنون نتوانسته منجر به ثبات قیمت‌ها در بازار گاز شود.

مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی ایران با انتشار گزارشی، اعلام کرد: تا ۲۳ ژانویه در بازار شمال شرق آسیا قیمت تک محموله گاز LNG  با ۴۵ سنت کاهش به ۷.۸۵ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو کاهش یافته است.

در بازار جنوب غرب اروپا هم قیمت تک محموله LNG  با ۲۵ سنت کاهش به ۸.۲۵ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو کاهش یافته است.

در بازار هنری هاب آمریکا هم بهای تک محموله گاز طبیعی با ۲۰ سنت کاهش در محدوده سه دلار و ۱۴ سنت به ازای هر میلیون بی تی یو تنزل یافته است.

با این وجود در بازار NBP انگلیس قیمت تک محموله گاز طبیعی به دلیل افزایش تقاضای فصلی با ۸۷ سنت افزایش در محدوده هفت دلار و ۲۰ سنت به ازای هر میلیون بی تی یو معامله شده است.

شانس در خانه صنعت گاز ایران را زد

افزایش تولید و صادرات LNG آمریکا هر چند خبر خوبی برای تولید و صادرکنندگان گاز جهان نیست اما افزایش صادرات LNG آمریکا بیش از آنکه برای ایران تهدید باشد، یک فرصت طلایی است.

عرضه LNG بیشتر توسط کشورهای مختلف به ویژه آمریکا در بازار، محدودیت‌های بیشتری برای قطر برای تولید و صادرات گاز از مسیر LNG ایجاد می‌کند و عملا به دلیل پیشی گرفتن عرضه از تقاضا در بازار LNG، قطر از روی اجبار ناگزیر به اعمال محدودیت‌های تولید گاز به ویژه از حوزه پارس جنوبی خواهد شد.

هم اکنون نزدیک به ۹۰ درصد تولید گاز قطر از پارس جنوبی صرف تامین خوراک واحدهای LNG می‌شود و با افزایش عرضه کنندگان LNG در بازار، فشار بر روی قطر برای اعمال محدودیت در تولید گاز برای انجام بازاریابی و فروش گاز بیشتر می‌شود و ایران از این فرصت می‌تواند برای بهره برداری و تولید بیشتر گاز از پارس جنوبی استفاده کند.

در شرایط فعلی هر چند ایران به جز ترکیه، پروژه جدی برای صادرات گاز و یا LNG ندارد اما گاز تولیدی از پارس جنوبی قابلیت گسترده‌ای برای مصرف در صنایع، نیروگاه‌های برق، جایگاه‌های CNG، ذخیره سازی در مخازن زیرزمینی، تزریق به مخازن نفت و تولید پتروشیمی را دارد.

از سوی دیگر با افزایش سهم گاز در سبد سوخت و انرژی این فرصت ایجاد می‌شود تا مازاد فرآورده‌های نفتی به ویژه گازوئیل، نفت کوره و گاز مایع بیشتری توسط ایران به بازارهای جهانی و منطقه‌ای صادر شود.

به عبارت دیگر هر چند ایران صادرکننده بزرگ گاز نیست اما می‌تواند از فرصت توقف قطر در پارس جنوبی برای صادرات روزانه تا سقف ۶۰۰ هزار بشکه فرآورده نفتی در سال ۲۰۱۷ میلادی استفاده کند.

هم اکنون ظرفیت تولید گاز ایران در پارس جنوبی حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب در روز بوده که با بهره برداری از فازهای باقیمانده این ظرفیت تولید از مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز عبور می‌کند.