چقدر به زلزله نزدیک هستیم؟

به گزارش ایران اکونومیست؛ به عقیده کارشناسان، کشور ایران از مناطق مستعد وقوع زلزله بوده و بر پایه آمارهای رسمی در ۲۵ سال گذشته ۶ درصد تلفات جانی کشور ناشی از زلزله بوده است. به طوری که سالانه بر اثر بلایای طبیعی به طور متوسط بیش از هزار میلیارد ریال خسارت به کشور وارد می‌شود.

بر اثر گزارش کمیته ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی در ایران به طور متوسط هر سال یک زلزله ۶ ریشتری و هر ۱۰ سال یک زلزله به بزرگی ۷ ریشتر رخ می‌دهد. بر اساس همین گزارش هر سال احتمال وقوع ۲ زلزله بزرگ در کشور وجود دارد. در سال ۹۸۵ میلادی زلزله فاجعه باری در شمال تهران رخ داد. این زلزله همه روستاهای طالقان را ویران نمود و شهرری تقریباً از بین رفت. در طالقان تنها ۳۰ نفر باقی ماندند و درحومه‌های ری تقریباً ۱۵۰ روستا ویران شد. در سال ۱۸۳۰‌م. زلزله بزرگی در دماوند رخ داد که مناطق شمیرانات و دماوند در شرق تهران به کلی ویران شد و در تهران حتی یک خانه از آسیب در امان نماند. براساس داده‌های موجود تاکنون حدود ۱۰۰۰ زلزله کوچک و بزرگ در شعاع ۱۰۰ کیلومتری مرکز تهران روی داده است که بیشترین فراوانی، مربوط به زلزله‌هایی با بزرگایی کمتر از ۳.۵ بوده است. بر پایه این داده‌ها، فعالیت‌های ریزلرزه‌ای در منطقه تهران عمدتاً در اطراف نقاط زیر روی داده است:

۱) جنوب شرقی تهران ۲)جنوب تهران، نزدیک گسل شمال و جنوب ری ۳) منتهی‌الیه شرق تهران، در امتداد گسل مشا- فشم.

برونداد امنیتی عملکرد زلزله در کلان‌شهر تهران تمامی توان ملی در این زمینه را به چالش خواهد کشید. تهران علاوه بر آنکه با مخاطرات محیطی با منشاء طبیعی روبروست، از سوانح انسان ساخت نیز آسیب‌پذیراست. به طوری که خطرات تدریجی ناشی از عملکرد جمعیت در کلان‌شهر تهران به مراتب از خطرات ناشی از عملکرد محیط طبیعی بیشتر است و دامنه فاجعه را چندین برابر وسعت می‌بخشد. تهران بزرگ و همه نقاط سکونتگاهی پیرامون آن از نظر خطرپذیری زلزله در درجه بالا قرار دارند. این موضوع با مشاهده نقشه گسل‌های تهران کاملاً مشهود است. علاوه بر تأثیرگذاری عامل توپوگرافی در ایجاد و تسریع سایر مخاطرات و محدودیت‌های ژئومورفولوژیکی ، به دلیل وجود چندین گسل اصلی و فرعی و سابقه زلزله خیزی در شهر تهران به نظر می‌رسد هر لحظه باید انتظار زلزله و خطر را در کلانشهر تهران داشته باشیم و این نیازمند توجه جدی در امر برنامه‌ریزی شهری و رعایت اصول ساخت و ساز و رعایت فاصله از حریم گسل‌ها و برنامه‌ریزی و آمادگی کامل در بروز این مخاطره و استفاده از علوم و دانش‌های درگیر در این مسئله می‌باشد. به دلیل وجود عوامل و فاکتورهای طبیعی و ژئومورفولوژیک (شیب زیاد، جنس زمین، وجود گسل‌ها، آبراهه‌ها و... ) در حال حاضر بخشی از سکونتگاه‌های شمال تهران و مراکز گردشگری، در طول دره‌های کوهستانی شمال تهران و موازی با آبراهه‌های اصلی استقرار و توسعه یافته اند. علاوه بر این، حریم توسعه شهری تهران بخشی از ساخت وسازها و سکونتگاه‌های شهری را به بالای خط گسل شمالی تهران و بر روی دامنه‌های کم ارتفاع شمالی توسعه داده است.