تک‌فرزندان چه چالش‌هایی دارند؟

‌عاطفه رضایی اظهار کرد: سر و کله بحران تک‌فرزندی در خانواده‌های ما از جایی پیدا شد که گمان کردیم با داشتن فقط یک بچه هم خودمان به عنوان والد سود می‌کنیم و هم کودک‌مان مزه زندگی را بهتر می‌فهمد. غافل از اینکه تک‌فرزندی معایبی دارد که به طور جدی می‌تواند مزایای آن را تحت تأثیر قرار بدهد. در همین موقعیت رسانه‌ها تبلیغ داشتن فرزند کمتر برای زندگی بهتر را برجسته کردند و منافع فرزند کمتر داشتن را به صورت دو جانبه یعنی هم برای والدین و هم برای فرزندان ترویج کردند.

این روان‌شناس ادامه داد: امروز علی‌رغم تبلیغات متضاد با آن زمان، باز هم خانواده‌های سطح متوسط و بالا ترجیح می‌دهند همچنان فقط یک فرزند داشته باشند. این در حالی است که تک‌فرزندان به دلیل اینکه خواهر یا برادری ندارند که رقابت کردن سالم را با او تمرین و تجربه کنند، با مشکلاتی در زمینه پذیرش واقعیت‌های زندگی روبه‌رو می‌شوند. این کودکان از زبان والدین‌شان هیچ‌گاه کمتر از گل نمی‌شنوند، از این رو با کوچک‌ترین تشری می‌شکنند و پا پس می‌کشند.

وی افزود: خواهر و برادر داشتن کمک می‌کند تا فرزندان بتوانند در موقعیت‌های مختلف خودشان را جای دیگری بگذارند و از منظر او به اتفاقات نگاه کنند. بچه‌ای که خواهر و برادر ندارد نسبت به بچه‌ای که یک یا چند خواهر و برادر دارد، فرصت کمتری برای همدلی کردن و گذاشتن خودش به جای دیگران پیدا می‌کند.

رضایی تصریح کرد: بچه‌ها رازها و حرف‌های‌شان را قبل از آنکه به پدر و مادرشان بگویند، با خواهر و برادران‌شان در میان می‌گذارند. همین‌طور خواهر و برادرها بزرگ‌ترین سرمایه حمایتی برای روزهای سخت آینده هستند و بچه‌ای که تک‌فرزند است مزه این حمایت را نمی‌چشد. این نقص در جنبه حمایتی برای والدین هم مطرح است.

این روان‌شناس خاطرنشان کرد: پدر و مادری که یک فرزند دارند، در زمان پیری فقط یک نفر را دارند که به آنها سر بزند و از آن‌ها مراقبت کند، آن هم به فرض اینکه فرزند آن‌ها در آن زمان خودش سالم باشد و نزدیک آن‌ها زندگی کند. در حالی که والدینی که چند فرزند دارند در روزگار پیری از چند منبع حمایتی برخوردار می‌شوند و حتی اگر یکی از آنها به هر دلیلی نتواند به آنها رسیدگی کند، یک یا چند فرزند دیگر هستند که دست‌شان را بگیرند و به آنها عشق هدیه بدهند.

وی همچنین یادآور شد: بچه‌هایی که تک‌فرزند هستند، در مهمانی و پارک و سفر مجبورند با بزرگ‌ترها دمخور باشند، در نتیجه نمی‌توانند با هم‌سالان‌شان ارتباط کافی برقرار کنند و این مسئله باعث می‌شود که افراد کمتری را در زندگی برای شوخی کردن، بازی کردن و حتی صحبت کردن داشته باشند. همه این‌ها باعث می‌شود که بچه‌های تک‌فرزند نسبت به بچه‌هایی که چند فرزندی هستند، احساس تنهایی بیشتر و احساس شادکامی کمتری داشته باشند.

رضایی با بیان اینکه بچه‌هایی که تک‌فرزند هستند، در مرکز توجه والدین قرار دارند و هر رفتار آن‌ها توسط والدین پایش می‌شود، افزود: این توجه زیاد باعث می‌شود که این بچه‌ها همیشه با یک جور اضطراب زندگی کنند، اضطراب اینکه نکند آن کسی نباشند که والدین‌شان انتظار دارند. به علاوه خود والدین هم از این قضیه اذیت می‌شوند؛ چرا که مدام خودشان را مجبور می‌بینند که نگران فرزندشان باشند.

این روان‌شناس تاکید کرد: صحبت کردن درباره معایب تک‌فرزندی به این معنی نیست که تک‌فرزندها افراد موفقی نخواهند بود یا همه آنها لوس و نازپرورده خواهند شد. تک‌فرزندهای زیادی هستند که نسبت به بچه‌های چند فرزندی خلاق‌تر و اجتماعی‌تر هم از آب در آمده‌اند. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که ما ببینیم در برابر چیزهایی که به فرزندمان می‌دهیم چه چیزهایی را از او می‌گیریم.