فضای معاملات بورس تهران در دیماه فضایی همراه با تردید و عدم اطمینان بود. تردیدی که نشانههای آن را میتوان در انفعال معاملهگران این بازار به خصوص در روزهای ابتدایی این ماه مشاهده کرد. این فضای احتیاطی از یکسو به دلیل نزدیک شدن به آغاز ریاست جمهوری ترامپ و افزایش ریسک سیاسی شکل گرفت.
از سوی دیگر نیز انتظار برای دریافت گزارشهای 9ماهه منجر به ایجاد احتیاط میان معاملهگران تا زمان مخابره سیگنال خاصی از این گزارشها در بازار سهام شد. یکی از عوامل رخوت و رکود معاملات ماه گذشته را میتوان در تضعیف اثرگذاری عواملی که در پاییز و بالاخص در روزهای پایانی آن بهانه رشد شاخص شده بود، جستوجو کرد. طی معاملات آذر ماه افزایش قیمت دلار موجب افزایش قیمت سهام شرکتهای صادرات محور شد.
ارزش بالای بازار این شرکتها نیز در نهایت شاخص کل را با رشد مواجه کرد. با این همه ورود دولت و بانک مرکزی به بحث مدیریت بازار ارز در روزهای نخست دی ماه باعث افت قیمت دلار در مقابل ریال شد. (بررسیها نشان میدهد نرخ ارز طی معاملات ماه گذشته با افت 8/ 2 درصدی مواجه بوده است). این عامل اثر خود را بر سهام شرکتهای مرتبط با صادرات نشان داد بهطوریکه سهام شرکتهای اثرپذیر از رشد قیمت ارز رو به نزول گذاشتند. با این همه همچنان وضعیت نسبتا مناسب قیمتها در بازارهای جهانی بهعنوان عامل حمایتی بخشی از صنایع کالامحور، افت عمومی قیمتها را تعدیل کرد.
طی معاملات ماه گذشته شاهد افزایش تحرکات حقوقیها در سمت خرید بودیم. بهطور مثال گنجینه آرمان شهر بهعنوان یکی از نهادهای حقوقی مهم در هفتههای اخیر تعداد سهام قابل توجهی را به پرتفوی خود اضافه کرد. در اینباره هر چند این احتمال وجود دارد که تحرکات حقوقیها در سمت خرید رشد عمومی قیمتها در بازار را با فشار پول ایجاد کند. اما این موضوع نیز تحت تاثیر دو موضوع نمیتواند تداوم چندانی داشته باشد.
از یک طرف، تزریق مقطعی نقدینگی از سوی نهادهای حقوقی هیچگاه نتوانسته ضامن رونق پایدار بازار باشد و تنها با ایجاد موجی گذرا، اتفاقا به رکود عمیق تری منجر شده است. از سوی دیگر برخی نهادهای حقوقی را در ماههای پایانی سال به دلیل نیاز به نقدینگی در سمت فروش سهام مشاهده خواهیم کرد. از این رو ورود نقدینگی این معاملهگران نمیتواند رشد قیمتها و تداوم آن را در پی داشته باشد.
ماه گذشته، در مجموع حدود 15 میلیارد و 540 میلیون سهم به ارزش بیش از 22 هزار و 640 میلیارد ریال در بیش از یک میلیون و 15 هزار دفعه معامله شد (در این بررسیها اثر معاملات بلوکی حذف شده است). بررسی ها نشان میدهد متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در این مدت به ترتیب حدود 777 میلیون سهم و 113میلیارد تومان بوده است. ارزش معاملات دی ماه نسبت به میانگین این متغیر در 9ماه ابتدای سال افت حدود 40 درصدی را نشان میدهد. بررسیها نشان میدهد که در اولین ماه زمستان حدود 48 میلیارد تومان پول از بازار سهام خارج شده است. موضوعی که به دلیل ادامه روند فروش معاملهگران حقیقی از اواسط آذر ماه و هم چنین مشارکت حقوقیها در سمت خرید سهام شکل گرفته است. همچنین طی معاملات این ماه مشارکت معاملهگران حقیقی حدود 55 درصد بود که نسبت به مشارکت این معاملهگران در آذر ماه تغییر خاصی نداشته است.