گشایش های برجام در صنایع کوچک ایران

به گزارش ایران اکونومیست؛ بیانیه اجرایی شدن برجام و لغو همه تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا و همه قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران یک سال پیش در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، توسط «فدریکا موگرینی» نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرائت شد و به موجب آن، برنامه جامع اقدام مشترک اجرایی شد.
به این ترتیب، موانعی که سالها به پای بخش های مختلف اقتصادی ایران بسته شده بود، با مذاکرات دستگاه دیپلماسی باز شد تا روابط اقتصادی بین المللی دوباره شکل بگیرد؛ روند صادرات و واردات تسهیل شود و سرمایه گذاری های خارجی دوباره در مسیر اقتصاد ایران حرکت کنند.
در عمر یک سالگی اجرایی شدن برجام و باهدف بررسی آثار برجام و احیای روابط بین المللی در حوزه صنایع کوچک و شهرک های صنعتی، با «فرشاد مقیمی» معاون برنامه ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران گفت و گو کردیم.
 
** یک سال از اجرایی شدن برجام می گذرد؛ در این مدت رفت و آمدهای زیادی میان هیات های صنعتی ایران با دیگر کشورها انجام شد؛ این مذاکرات به چه نتایجی رسیده است؟
- مقیمی: با توجه به اینکه اجرایی شدن برجام از 27 دی ماه سال گذشته اعلام شد لذا فعالیت های چند ماه نخست بعد از آن بیشتر از جنس فعالیت های زیرساختی بوده و برخی اقدامات انجام شده نیز هنوز به نتایج نهایی نرسیده است؛ در واقع در بازه زمانی طولانی تری پیامدهای مثبت آن در اقتصاد قابل مشاهده خواهد بود.
البته تاثیرات برجام در شاخص هایی همچون میزان جذب سرمایه گذاری خارجی، صادرات و ... بیش از سایر موارد مشهود است اما با این حال نمی توانیم بگوییم نتایج یک ساله برجام فقط همین مورد قابل اندازه گیری است بلکه باید که آنچه از ابتدای سال تاکنون رخ داده است و آنچه که در سال های آتی مشهود خواهد بود را ملاک سنجش قرار دهیم.
سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران با همکاری وزارت امور اقتصادی و انرژی آلمان و انجمن همکاری های بین المللی آلمان (GIZ) و پس از مراحل مختلف ارزیابی و مصاحبه، مدیران 24 واحد صنعتی کوچک و متوسط را انتخاب و برای در یک دوره آموزشی و اجرایی چهار هفته ای به آلمان اعزام کرد.
هدف از اعزام این هیات، این است که آنها ضمن فراگیری مباحث نظری و انجام بازدیدهای میدانی از کارخانجات آلمانی، مذاکرات خود را با هدف تامین ماشین آلات، تامین تکنولوژی و دانش فنی، همکاری های مشترک (جوینت ونچر) و ... با شرکت های همتای آلمانی خود به عمل آورند.
نتایج دوره بصورت ادواری (سه ماهه، 6 ماهه و یک ساله) توسط سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی و طرف آلمانی ارزیابی خواهد شد که در این زمینه تاکنون یک سوم از شرکت های اعزامی قراردادهایی به ارزش بیش از 10 میلیون یورو منعقد کرده اند و انتظار می رود این میزان با نهایی شدن مذاکرات سایر شرکت کنندگان، افزایش چشمگیری داشته باشد.
 
** آیا این روابط ادامه خواهند داشت؟
- مقیمی: بله، این گروه به عنوان گروه آزمایشی (پایلوت) در نظر گرفته شده و در مذاکراتی که با طرف آلمانی به عمل آمده، مقرر شده است که گروه دوم از میران صنایع کوچک و متوسط در اواخر تابستان سال 2017 به آلمان اعزام شوند.
علاوه بر این، همکاری دیگری نیز با کشور آلمان در چارچوب انعقاد تفاهم نامه با ایالت بادون وورتمبرگ (Baden-wurttemberg) آغاز شده و در همین زمینه هیاتی متشکل از واحدهای صنعتی ریخته گری و تولیدکننده قطات خودرو به آلمان اعزام و ضمن بازدید از واحدهای صنعتی، مذاکرات رو در رو (Business To Business) با هدف انتقال تکنولوژی و همکاری های مشترک برگزار شد.
تعاملات بین المللی این سازمان در بخش کشورهای اروپایی از طریق مذاکره با وزارت علوم، تحقیقات و اقتصاد اتریش گسترش یافته و نقشه راه همکاری در حوزه های متنوعی همچون قطعات خودرو، صنایع سبک پیشرفته، انتقال تکنولوژی و آموزش های حرفه ای و کارآموزی، اصلاح قوانین و مقررات متناسب با نیازهای واحدهای صنعتی کوچک و همکاری شرکت های مدیریت صادرات طرفین، تدوین و مبادله شده است. این سند اکنون در مرحله بررسی های کارشناسی قرار دارد و به محض نهایی شدن، اجرا می شود.
علاوه بر این موارد، تفاهم نامه همکاری با نهاد همتای بلغاری نیز منعقد و به منظور اجرایی شدن آن، قرار است نخستین هیات صنعتی در حوزه صنایع لبنی برای انجام مذاکرات همکاری مشترک، در ماه جاری میلادی به بلغارستان اعزام شود.
از دیگر موارد همکاری های خارجی این سازمان، امضای تفاهم نامه همکاری با نهاد متناظر در کره جنوبی است. با این تفاهم نامه، 50 مشاور حرفه ای در حوزه فناوری، توسط مدرس کره ای آموزش دیده و مقرر است مشاوران مذکور مشکلات فناوری شرکت های ایرانی را طبق قالب آموزش دیده احصا و توسط سازمان به طرف کره ای اعلام کنند. طرف کره ای نیز متقابلا شرکت های صاحب فناوری را شناسایی و معرفی کرده و در نهایت در یک نشست رو در رو مذاکرات مربوط به انتقال فناوری صورت خواهد پذیرفت.
تاکنون نیاز فناوری 34 واحد صنعتی ایرانی اعلام شده و با هموار شدن شرایط کشور کره جنوبی، نخستین نشست رو در رو بین این واحدها برگزار خواهد شد. علاوه بر این، دفتر همکاری های فنی ایران و کره جنوبی (IKTEC) در تهران افتتاح شده و همه مراحل انتقال فناوری بین صنایع دو کشور از طریق این مرکز انجام می شود.
 
** در بخش سرمایه گذاری چطور؟ آیا در این مدت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در حوزه شهرک های صنعتی و صنایع کوچک انجام شده است؟
- مقیمی: از زمان استقرار دولت تدبیر و امید، قرارداد واگذاری زمین صنعتی با 47 طرح سرمایه گذاری مستقیم خارجی با سرمایه ای به ارزش یک میلیارد و 841 میلیون دلار و اشتغال 2 هزار و 740 نفر به امضا رسید. قرارداد این سرمایه گذاری ها توسط کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان، ایرلند، ژاپن، عراق، افغانستان، کرواسی، چین، آلمان، فرانسه، ترکمنستان و امارات در شهرک های صنعتی 10 استان کشور منعقد شده است. از این تعداد، 25 طرح به بهره برداری رسیده و بقیه در مراحل ساخت و ساز و نصب ماشین آلات قرار دارند.
از این تعداد، هفت قرارداد سرمایه گذاری مستقیم خارجی به ارزش 653 میلیون دلار و اشتغال 563 نفر مربوط به دوران پسابرجام است.
علاوه بر این، می توان به همکاری های دوجانبه در زمینه سرمایه گذاری های مستقیم اشاره کرد؛ از سرگیری مذاکرات با ترکیه در زمینه تبادل سرمایه گذاری از دیگر اقدامات بین المللی سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی پس از برجام است. محور مذاکرات مربوط به تعیین دو شهرک صنعتی وان و ارض روم برای استقرار واحدهای صنعتی ایرانی متقاضی سرمایه گذاری در ترکیه است.
همزمان مذاکرات سازمان با اتاق صنایع استانبول در چارچوب تفاهم نامه منعقد شده، برای ایجاد شهرک صنعتی ویژه استقرار سرمایه گذاران استانبولی در جریان است. در این زمینه تاکنون مشخصات 15 شهرک صنعتی دارای ظرفیت به اتاق صنایع استانبول پیشنهاد شده و کل قوانین و مشوق های سرمایه گذاری در اختیار طرف ترکیه ای قرار گرفته است.
 
** راه اندازی شهرک صنعتی اختصاصی اتاق استانبول در ایران متوقف نشده است؟
- مقیمی: خیر؛ قرار است در ماه جاری میلادی، هیاتی از اتاق صنایع استانبول برای ادامه مذاکرات و بازدید از شهرک های پیشنهاد شده به ایران سفر کنند.
 
** چه تعداد هیات تجاری برای گسترش مناسبات اقتصادی در حوزه ماموریت های این سازمان به ایران سفر کرده اند؟
- مقیمی: در سال 1392 تعداد 56 هیات، در سال 1393 تعداد 66 هیات و سال گذشته 77 هیات اقتصادی از دیگر کشورها به ایران سفر کردند و شمار آنها در 9 ماه نخست امسال به 64 هیات رسید.
 
** آیا این رفت و آمدها و همکاری های دوجانبه به توسعه مناسبات تجاری منجر شده است؟
- مقیمی: بله؛ در این ارتباط می توان به افزایش صادرات واحدهای کوچک و متوسط از سال 1393 از یک سو اشاره کرد؛ در این ارتباط یک هزار و 458 واحد صنعتی در سال 1393 موفق به صادرات 1.3 میلیارد دلار کالا به خارج از کشور شدند در حالی که همین میزان صادرات در سال گذشته توسط 743 واحد کوچک و متوسط انجام شد و امسال تاکنون میزان صادرات کالا افزایش یافته و در 9 ماه نخست 955 واحد صنعتی موفق به صادرات کالا و محصولات به ارزش 1.6 میلیارد دلار شده اند.
 
** یکی از دستاوردهای قابل توجه در حوزه صنایع کوچک، فعال شدن دوباره واحدهای تعطیلی است؛ در این بخش در یک سالگی برجام چه نتایجی حاصل شده است؟
- مقیمی: با توجه به اینکه پس از برجام از یک سو شاهد انگیزه بیشتر سرمایه گذاران و از سوی دیگر حمایت های دولت از طریق تامین مالی واحدها و طرح های صنعتی بودیم، این امر منجر به رشد برخی شاخص ها شده است که مقایسه عملکرد 9 ماهه امسال با مدت مشابه پارسال (پیش از برجام) به درستی نمایانگر تغییرات مثبت پیش رو است.
در 9 ماه نخست امسال که نتایج اجرایی شدن برجام را باید بر اساس آن ارزیابی کنیم، تعداد واحدهای صنعتی به بهره برداری رسیده به 39 هزار و 87 واحد رسید و سرمایه گذاری برای واحدهای به بهره برداری رسیده با 11 درصد افزایش نسبت به 9 ماه سال گذشته به 60 هزار و 550 میلیارد ریال رسیده است.
832 واحد صنعتیِ غیرفعال و تعطیل، دوباره راه اندازی شد و به بهره برداری رسید. به این ترتیب، دولت یازدهم توانسته است 2 هزار و 855 واحد صنعتی که از سال های گذشته تعطیل شده بود را به چرخه تولید بازگرداند. بازفعال کردن واحدهای تولیدی متوقف در دوران پسابرجام نسبت به دوره پیش از آن، 31 درصد رشد داشته است.
با راه اندازی کل واحدهای بازفعال شده در دولت یازدهم، 33 هزار و 574 نفر مشغول کار شدند که فقط با راه اندازی واحدهای صنعتی تعطیل، در دوران پس از برجام، 13 هزار و 890 شغل در سراسر کشور ایجاد شد.