به گزارش ایران اکونومیست؛ هر چند در این جلسه که دو روز قبل (۲۵ دی) برگزار شد، مشکلات معمول این محوطه‌ی ارزشمند مورد توجه قرار گرفت، اما با توجه به صحبت‌های منتشرشده از سوی رسانه‌ی سازمان میراث فرهنگی، به نظر می‌رسد هیچ صحبت جدی یا راهکاری برای برطرف کردن مشکلات در این زمینه مطرح نشده است.
با یک جست‌وجوی کوتاه با کلید واژه‌هایی مانند «شهر تاریخی توس» در اینترنت و شبکه‌های مجازی، با مشکلاتی که این بافت تاریخی در طول سال‌های اخیر با آن مواجه بوده، می‌توان آشنا شد؛ مشکلاتی که در این جلسه، مدیر پایگاه توس فقط به آن‌ها اشاره کرد و شهردار منطقه، به جای پاسخ به چراییِ اقدامات انجام شده یا صدور «مجوزهای نباید»؛ تعارف‌های معمول دو طرفه را رد وبدل کرده است.
تعارف‌هایی که هرچند از جنس مشکلات شهر تاریخی توس بودند، اما بیان مشکلاتی بدون راهکار و پاسخ‌هایی که به نظر می‌رسد فقط برای بی‌جواب نماندن صحبت‌های یک مسئول به زبان رانده شده‌اند!
براساس گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی، احسان زهره‌وندی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس در این جلسه گفته است: «نصب دکل‌های برق و مخدوش شدن حریم منظری آرامگاه فردوسی، فعالیت غیرقانونی معادن شن و ماسه و تردد صدها کامیون از محور گردشگری توس از موانع مهم ثبت جهانی این مجموعه است.»
وی با اشاره به ثبت ملی محدوده ۳۶۰ هکتاری توس، خواستار هماهنگی بیشتر شهرداری مشهد برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز و مشارکت در امر زیباسازی فضای منظری اطراف آرامگاه فردوسی شد.»
بخشی از شهر تاریخی توس
از سوی دیگر سعید اکبریان، شهردار جدید منطقه ۱۲ مشهد در پاسخ به مشکلات موجود در شهر تاریخی توس بیان کرده است؛ «دستور مقام معظم رهبری برای ساماندهی توس و آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی یک تکلیف حکومتی برای همه است و همه دستگاه‌های دولتی و مدیریت شهری باید در این زمینه و تحقق فرمایشات ایشان گام بردارند.
او با اشاره به قدمت شهر تاریخی توس افزود: درصورتی‌که طرح تفصیلی توس تهیه و اجرا نشود، به‌صورت غیرمستقیم به تخریب بافت تاریخی این منطقه کمک می‌کنیم.
وی در این نشست خواستار اتصال گردشگری مذهبی به گردشگری تاریخی شد و گفت: آرامگاه فردوسی باید کانون فرهنگ دوستان و شخصیت‌های ملی و مذهبی کشور باشد.»
جالب است که اکبریان به برنامه‌هایی که می‌توان برای این شهر تاریخی پس از برطرف کردن مشکلاتش اجرائی کرد، هم فکر کرده اما راهکاری برای برطرف کردن آن‌ها نمی‌داند.
وی ادامه می‌دهد: «توس باید مرکز مناظرات علمی و فرهنگی کشور شود و حتی آرامگاه فردوسی این قابلیت را دارد که محل تبادل افکار و روابط اجتماعی با کشورهای همسایه شود.
او با اشاره به تجربه فعالیت در بافت‌های تاریخی به‌خصوص شهرداری بازار تهران و وجود ۱۰۰ هکتار بافت تاریخی ثبتی در این منطقه گفت: باید برای مقاوم‌سازی و بهسازی بناهای موجود، تغییر کاربری برخی از منازل شخصی به اماکن اقامتی و بوم گردی، ارائه تسهیلات لازم به برخی از مالکان و حتی پیشنهاد ایجاد دهکده گردشگری در منطقه تاریخی توس، بهترین رویکرد برای حفاظت از شهر تاریخی توس و آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
اکبریان بیان کرد: با تعامل، مشارکت و فعالیت همه‌جانبه، ثبت جهانی آرامگاه فردوسی در ۶ ماه آینده دور از ذهن نیست و هدف‌گذاری فعالیت‌های مشترک بین پایگاه میراث فرهنگی توس و شهرداری مشهد، تائیدیه ثبت آرامگاه فردوسی در فهرست آثار جهانی یونسکو است.»
با پایانِ صحبت‌های اکبریان، زهره‌وند، مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس دست‌کم راهکارهایی را جلوی پای شهردار منطقه می‌گذارد: «او با اشاره به تهیه پلان مدیریت برای پایگاه توس گفت: کارگروه مشترک برای رفع معضلات موجود از قبیل ساخت‌وساز، ارائه خدمات رفاهی و ساماندهی دست‌فروشان راهکار مناسبی است.»
بخشی از شهر تاریخی توس
بر اساس شواهد و عکس‌های هوایی سال ۱۳۳۸، در پهنه تاریخی توس سال ۱۳۴۰ به جز آرامگاه فردوسی محوطه باغ- آرامگاه و یک حلقه چاه در بخش شرقی آن اثری از ساخت‌وساز و سکونت وجود نداشته است. مجموعه تاریخی توس پهنه‌ای دایره‌ای شکل به وسعت حدود ۳۶۰ هکتار است که در درون آن بر اساس کاوش‌های انجام شده تا این زمان، مجموعه ارگ « کهن‌دژ» و زندان تاریخی آن، بازار، مسجد و مدرسه اصلی شهر بیرون آمده است.
حصار کهن‌دژ تابران توس دیوار بزرگی است از خشت و گل که به طول ۶ کیلومتر بر گِرد شهر تابران کشیده شده و امروزه در ۲۴ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع است. می‌گویند زمانی باروی توس ۹ دروازه و ۱۰۶ برج داشته که امروزه تنها ۴ دروازه آن قابل تشخیص است. از سویی گفته می‌شود بخش اعظم توس در دل خاک نهان است. اینک این پهنه ارزشمند تاریخی در هزار پیچ تصمیم‌گیری‌های اداری و مدیریتی به جولانگاه دلالی زمین تبدیل شده که این رویه‌ها با انواعی از تبصره‌ها و مواد قانونی و غیرقانونی در بدترین شکل عرصه را بر هر گونه تفکر و طرح مناسب برای آن تنگ کرده است.
و حالا روی برخی دیوارهای شهر، حتی در بافت تاریخی با اسپری نوشته‌اند: «خرید و فروش زمین‌های میراث فرهنگی»! بازار پر رونقی که به نظر می‌رسد با قدرت کاسب‌کارانه کنونی در محدوده توس هیچ‌کس توان مقابله با آن را ندارد، حتی قانون!
از سوی دیگر سال‌هاست طرح «تفصیلی» توس که حتی مراحل نهایی شدن را می‌گذراند، ته خط مصوبات نهایی گیر افتاده است، بدون هیچ حمایت و پشتیبانی.
اما آیا جلسه‌ی برگزار شده با حضور مدیریت شهری و مدیریت میراثی پایگاه توس می‌تواند این مشکلات را در بهترین سطح برطرف کند؟ یا ۲۵ اردیبهشت سال آینده و در «روز بزرگداشت فردوسی»، باز به یاد بافت تاریخی توس و مشکلات‌اش می‌افتیم و در ذهن‌مان خاطره‌سازی می‌کنیم؟
انتهای پیام
