وضعیت خاص اقتصاد جهانی پس از ظهور ترامپ و
برخی نوسانات در ماه‌های گذشته در شدت یافتن این دغدغه‌ها اثرگذار بوده
است. «دنیای اقتصاد» تلاش می‌کند در همایش «سیاست‌های پولی و چالش‌های
بانکداری و تولید» با حضور سیاست‌گذاران ارشد اقتصادی، فعالان بازار
سرمایه، صاحب‌نظران اقتصادی و نمایندگان بخش تولید، روندهای پیش رو را
ترسیم کند. این همایش هفته آینده برگزار می‌شود.
موضوعات مهمی را که اقتصاد ایران در سال پیش‌رو با آن روبه‌رو است، می‌توان به 4 گروه تقسیم کرد: نخست ریسک ناشی از تصمیمات دونالد ترامپ در بازارهای جهانی، دوم شناسایی بازارهای کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاران خرد و کلان، سوم چشم‌انداز بازار ارز در داخل کشور و چهارم چالش‌های فعلی بازار پول. «دنیای اقتصاد» در همایشی با عنوان «سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید» با پوشش این چهار موضوع، سعی دارد تصویر روشنی را در اختیار فعالان و تصمیم‌گیران اقتصادی کشور قرار دهد.
ریسک ترامپ در بازار جهانی
مواضع سیاسی و اقتصادی دونالد ترامپ ابهامات فعالان این حوزه‌ها در سرتاسر دنیا را افزایش داده است. تاکنون نیز به‌صورت مبسوط دیدگاه مستقلی از سمت او ارائه نشده تا فضای قضاوت در مورد ترامپ، غبارآلود باقی بماند. طبق گزارش «دنیای اقتصاد» یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست‌های مالی ترامپ، افزایش رشد اقتصاد کشور از طریق کاهش مالیات‌ها و قوانین دست‌وپاگیر دولتی است. همچنین رئیس‌جمهوری آمریکا از تلاش خود برای افزایش مخارج در زیرساخت‌ها، آموزش، مراقبت‌های کودکان و بخش‌های دیگر خبر داده است. برنامه‌های دونالد ترامپ برای افزایش‌های گسترده در مخارج دولت، در کنار کاهش نرخ‌های مالیات، سیاستی غیرمنطقی و غیرعملیاتی به‌نظر می‌رسد. با توجه به نقش مهم آمریکا در ساختار اقتصاد جهان، تصمیمات مبهم رئیس‌جمهوری جدید آمریکا ریسک زیادی را به بازارهای طلا و ارز تحمیل می‌کند. همچنین در گزارشی که وزارت اقتصاد در آن به تبعات انتخاب ترامپ در اقتصاد ایران پرداخته، تحلیلگران معتقدند عوامل با منشا بنیادی موثر بر رشد اقتصادی کشور از جمله تاثیر بخش مالی، شرایط اقتصاد کلان، نظام تجاری، محیط سیاسی و اجتماعی و عوامل جغرافیایی از اهمیت جدی برخوردار است که می‌توانند از انتخاب ترامپ و سیاست‌های آن به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق قیمت نفت، ارزش دلار، قیمت طلا، نوسانات بازارهای مالی و اجرای برجام متاثر شوند. با توجه به مطالب ذکر شده، بررسی دقیق‌تر اظهارات و برنامه‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا، می‌تواند ارزیابی دقیق‌تری از ریسک ناشی از وی در بازارهای جهانی بدهد. پیش‌بینی وضعیت آینده اقتصاد آمریکا (اقتصاد جهان) با نگاه دقیق‌تر به تمام سناریوهای ممکن، کمک شایانی به فعالان اقتصادی در سایر نقاط دنیا خواهد کرد. در حاشیه همایش مذکور، در کارگاه آموزشی «ریسک ترامپ در بازار جهانی» تلاش می‌شود که نقاط مبهم تصمیمات اقتصادی و سیاسی ترامپ و ریسک ناشی از آنها، پوشش داده شود.
جذاب‌ترین بازار کم‌ریسک
برای سرمایه‌گذاران خرد و کلان همواره یافتن بازاری که همزمان با ریسک پایین، سود مناسبی را نیز عاید آنها کند، جذاب است. یافتن این بازار، نیازمند کسب نظر از کارشناسان و فعالان حوزه سرمایه‌گذاری است. در حال حاضر می‌توان سه بازار را به‌عنوان کم‌ریسک‌ترین بازارها در کشور نام برد: 1- بانک (بازار پول)، 2- صندوق‌های سرمایه‌گذاری و 3- بازار بدهی. واکاوی دقیق این بازارها در درجه اول نیاز به معرفی و شناخت هر یک دارد. معرفی برای آگاهی از ماهیت بازار و سازوکار ورود و خروج به بازار مورد نظر ضروری است. همچنین برای اینکه دید بهتری از 3 بازار مذکور داشت، باید بازدهی و ریسک هر یک به‌طور مجزا بررسی شود. درباره بازدهی بازارها مهم است که محاسبه نرخ سود یکسان‌سازی شود تا بتوان مقایسه روشن‌تری داشت؛ چراکه نحوه محاسبه بازدهی در هر یک از این بازارها مختص به آن بازار است و مقایسه آنها با یکدیگر بدون معادل کردن سودها، چندان دقیق نیست. مقایسه بنگاه‌های فعال در بازارهای پول و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، منجر به تصمیم مطمئن‌تری خواهد شد. دانستن مقدار بازدهی بانک‌های خصوصی و دولتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک با درآمد ثابت و اوراق خزانه اسلامی در بازه‌های زمانی مختلف، لازمه سرمایه‌گذاران است. همچنین مقایسه ریسک و بازدهی بازارهای داخل کشور با نمونه‌های جهانی، دید کامل‌تری را به متقاضی این بازارها می‌دهد. در کارگاه آموزشی «بازارهای کم‌ریسک در اقتصاد ایران» به تفصیل موارد بالا مورد بحث قرار می‌گیرد و در نهایت با توجه به میزان ریسک‌پذیری اشخاص مختلف، بهترین پرتفوی سرمایه‌گذاری که منجر به بیشترین سود شود، انتخاب خواهد شد.
چشم‌انداز بازار ارز
بازار ارز کشور در ماه‌های اخیر دچار نوسانات شدیدی شد که طبق تحلیل کارشناسان، ناشی از دو عامل بنیادی و مقطعی بوده است. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در این مورد، بر مبناي نظریات اقتصادي، عوامل بنيادین روند بلندمدت نرخ‌هاي برابري پول كشورها را تعيين مي‌كنند. نرخ رشد اقتصادي، نرخ تورم، عرضه پول، كسري بودجه دولت و كسري تجارت خارجي از جمله مهم‌ترین عوامل بنیادی تاثیرگذار بر بازار ارز محسوب می‌شوند.
رشد اقتصادی کشور در سال 91 منفی بوده است و در سال‌های 92 تا 94 نیز به‌طور متوسط هر سال 8/ 0 درصد رشد کرده است؛ در واقع سطح تولید ناخالص داخلی هنوز به سطح سال 91 نرسیده است. نرخ تورم نیز اگرچه روند کاهشی داشته و امسال یک رقمی شده است، اما نسبت به متوسط نرخ تورم کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) در سال 2015 که تنها یک درصد بوده، بسیار بالاتر است.در مورد عوامل مقطعی نیز می‌توان به چند نمونه اشاره کرد. افزایش ارز جهانی دلار در مقابل سایر ارزها قابل توجه است. شاخص دلار که متوسط وزني ارزش دلار آمریکا با شركای تجاری عمده این كشور است، طي 6 ماهه دوم سال2016 میلادی تقریبا 8 درصد بالا رفته است. افزایش نرخ بهره آمریکا از25/ 0 به 75/ 0 درصد در این میان نقش مهمي داشته كه باعث كاهش تقاضای جهاني طلا و افزایش ارزش دلار شده است.بررسی عوامل تاثیرگذار بر بازار ارز در سال آینده، موضوعی است که کارشناسان در کارگاه «چشم‌انداز آینده بازار ارز» به آن پاسخ خواهند داد.
چالش‌ها و ابزارها در بازار پول
به‌دلیل به‌هم تنیدگی بازار پول و بخش واقعی اقتصاد، اصلاح نظام بانکی مهم‌ترین اولویت کنونی اقتصاد کشور محسوب می‌شود. از این رو شناسایی چالش‌های موجود در نظام بانکی از الزاماتی است که می‌تواند در ترسیم نقشه راه اصلاح نظام بانکی چاره‌ساز باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد ضعف قوانين و ساختارهاي نظارت بانکي، سلطه مالي دولت بر نظام بانکي، کم‌عمق بودن ساير بازارهاي مالي، انجماد دارايي‌های بانک‌ها در کنار کاهش نسبت کفايت سرمايه در سال‌های اخیر، سبب تضعیف بانک‌ها در برابر شوک‌هاي اقتصادي شده است. این در حالی است که کارشناسان معتقدند فعال‌تر شدن نقش بازار سرمايه در تامين مالي اقتصاد، تنوع بخشی به محصولات بانکی و قاعده‌مند شدن رفتار مالي دولت سبب پایدارسازی نقش بانک‌ها خواهد شد. همچنین، اقدامات نظارتی بانک مرکزی از جمله ارائه صورت‌های مالی براساس چارچوب جدید به شفاف‌ترشدن وضعیت بانک‌ها کمک کرده و در بلندمدت باعث قدرتمندتر شدن این صنعت می‌شود.
