طی سالیان اخیر
شاهد اقبال عمومی مردم کشورمان به طب سنتی و روشهای خاص پیشگیری و درمان طب سنتی
هستیم به‌گونه‌ای که در حال حاضر بخش قابل توجهی از مردم در مواجهه با بیماریهای
مختلف اعم از بیماریهای ساده یا صعب‌العلاج، ترجیح می‌دهند به‌جای مراجعه به طب
کلاسیک و استفاده از روشهای نوین درمانی آن به طب سنتی و اساتید مجرب این حوزه
مراجعه کنند و با روشهای درمانی طب سنتی، دوره درمان خود را دنبال کنند.
قطعاً یکی از دلایل گسترش و ترویج طب سنتی طی سالیان اخیر بین توده مردم با وجود برخی تنگ‌نظریها، محدودیت‌ها و ممنوعیتهای اعمال شده بخش دولتی، نتایج درمانی بوده که مردم در درمان بیماری خود یا اطرافیانشان بعینه و به‌صورت ملموس شاهد آن بوده‌اند و اینکه بهترین تبلیغ در این سالها برای طب سنتی، قدرت درمانگری بالای طب سنتی در درمان بیماریهای مختلف صعب‌العلاج و حتی بیماریهای لاعلاج بوده و هرچه برخی در کوس ناتوانی طب سنتی برای درمانگری دمیده‌اند، مردمی که بعینه، درمان بیماری خود و اطرافیانشان توسط بزرگان طب سنتی کشور با گیاهان دارویی و روشهای ساده طب سنتی را دیده‌اند، ذره‌ای از این تبلیغات منفی و هجمه‌های سنگین متأثر نشده‌اند.
دکتر حسن اکبری؛ متخصص آسیب‌شناسی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی و محقق طب سنتی ایرانی ــ اسلامی است که دو کتاب «مثلث سلامت» مشتمل بر حدود ۲۰۰ مقاله کوتاه و بلند را به رشته تحریر درآورده است؛ وی به بررسی و تشریح ابعاد مختلف طب سنتی ایرانی ــ اسلامی و راهکارهای کاربردی برای کسب سلامتی و درمان برخی از بیماریهای شایع پرداخته است.
بخش نخست این نشست با عنوان «با این نسخه ۱۲۵ سال عمر کنید/ خیانت در حق سلامتی مردم با حذف روغن حیوانی» منتشر شد و بخش دوم این نشست با عنوان «زیاد نوشیدن آب از علل ابتلا به دیابت، ام.اس. و سکته قلبی/ «روغنهای مایع» موجود در بازار کشور خوراکی نیست» منتشر شد در ادامه بخش پایانی این نشست تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
سؤال: در توصیه طب سنتی خوردن هشت لیوان آب در شبانه‌روز غلط است، چه نوشیدنی را برای تامین مایعات بدن به جای آب استفاده کنیم؟
الزاماً نوشیدنی مساوی با آب نیست و ابوعلی سینا می‌گوید آب را به تنهایی استفاده نکنید مخصوصا کسانی که ام.اس، بیماری قلبی، دیابت، لوپوس و روماتیسم دارند از آب نوشیدنی به تنهایی استفاده نکنند و نوشیدن آب برای آنها مضر است.
سوال: آیا چای هم می‌تواند جای مایعاتی مثل آب را بگیرد؟
ابوعلی سینا می‌گوید به خوردن یک داروی گیاهی عادت نکنید؛ نخستین بدی چای سبز و سیاه که از نظر من در زمره داروهای گیاهی هستند، عادت به خوردن آنها است و نباید به صورت مرتب در شبانه‌روز خورده شود.
بدترین مشکل چای این است که هر روز خورده میشود؛ آقایی به من می‌گفت در شبانه‌روز ۵۰ استکان چای می‌خورد و معلوم است که برای بدن این آقا مشکلاتی ایجاد میشود؛ مردم ما در یک روز، چندین لیوان چای می‌خوردند.
آنهایی که بیماری قلبی، ام.اس، دیابت، یبوست، بیماریهای روماتیسمی و طبع سرد دارند نباید چای بخورند.
سؤال: چه دمنوشهای از نظر طب سنتی مفید است؟
انواع دمنوش وجود دارد مثلا دمنوش «اسطوخودوس» برای افرادی که افسردگی و بیماری اعصاب دارند، مفید است و اگر در شب میل شود بهتر بوده و فواید خوردن عرق اسطوخودوس به خاطر عبور از سد خونی و مغزی نسبت به دمنوش آن بیشتر است.
دمنوش «بادرنجبویه» برای قلب ضعیف مفید است
افرادی که قلب ضعیفی دارند، دمنوش «بادرنجبویه» میل کنند؛ بادرنجبویه یکی از دمنوشهای عالی ایرانی است که ابوعلی سینا درباره آن می‌گوید: بادرنجبویه خاصیت عجیبی در تقویت و تفریح قلب دارد؛ برای قلب دو داروی سیب و بادرنجبویه را معرفی می‌کنیم.
متعادل شدن تمام اخلاط بدن با «گل گاو زبان»
اگر از ابوعلی سینا سؤال می‌کردید که با داشتن غلبه سودا، غلبه بلغم، غلبه صفرا و غلبه خون در بدن چه باید خورده شود او می‌گفت که «گل گاو زبان» بخورید؛ «گل گاو زبان» تمام اخلاط را متعادل می‌کند و ما فکر می‌کنیم که «گل گاو زبان» را فقط در سرماخوردگی باید خورد در صورتیکه باید همراه با تمام دمنوشها خورده شود.
بی نیازی از صادرات نفت با «گل گاو زبان»
بهترین «گل گاو زبان» ایران در کوههای البرز یافت میشود و بهترین نوع جهانی آن در ایران است؛ ایران اگر در صنعت «گل گاو زبان» متمرکز شود دیگر نیازی به صادرات نفت ندارد و «گل گاو زبان ایران» می‌تواند دنیا را تسخیر کند در حالیکه سهم ما از صادرات «گل گاو زبان» دنیا در حد صفر است.
جهت اطلاع وزیر نفت می‌گویم که نیازی نیست اینقدر نفت را صادر کنید؛ ما می‌توانیم در داروهای گیاهی به عنوان یک صادرات خوب سرمایه‌گذاری کرده و حتی می‌تواند جای نفت را بگیرد؛ تمام دنیا به داروهای گیاهی ما احتیاج دارند و حتی دیده شده افرادی از کشورهای اروپایی به اسم گردشگر به کوههای کشور ما آمده و داروهای گیاهی را می‌برند.
چند وقت پیش مهمان یکی از ائمه‌های جمعه بودم که گفت استان ما جوانان بیکار دارد و من به او گفتم بیکاری وجود ندارد چرا که رشته کوههای البرز پر از «گل گاو زبان» است.
اسپانیا هر کیلو «گل گاو زبان» را ۴ میلیون تومان می‌فروشد
وزارت جهاد کشاورزی ایران باید بستری را برای جوانان آماده کند تا آنها در کوه‌ها و دشتها، بذر «گل گاو زبان» را کاشته و سال بعد آن را برداشت کنند؛ ما هر کیلو «گل گاو زبان» را به‌صورت خام ۴۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسانیم و کشور اسپانیا گل گاو زبان خام را از کشور ما خریداری می‌کند و در کشورش میکروب‌زدایی، قارچ‌زدایی و بسته‌بندی کرده و کیلویی ۴ میلیون تومان می‌فروشد.
ایجاد شغل با تولید «گل گاو زبان» و داروهای گیاهی
اگر مردم ما پروسه کاشت، داشت و برداشت را در تولید «گل گاو زبان» رعایت کنند و کارخانه‌هایی در زمینه تولید «گل گاو زبان» داشته باشیم و برداشتمان را درست کنیم، ایجاد شغل کرده‌ایم؛ زمینه‌های ایجاد شغل در کشور ما فراوان است؛ ایران می‌تواند پرورش و بسته‌بندی داروهای گیاهی را به‌صورت استاندارد انجام دهد و با این کار می‌تواند چاه‌های نفت خودش را برای استفاده نسلهای بعد از نفت، ببندد.
سهم ایران در بازار داروهای گیاهی در جهان تقریبا صفر است در صورتیکه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت تعاون و وزارت جوانان اگر دست در دست هم دهند می‌توانند برای جوانان از طریق داروهای گیاهی شغل ایجاد کنند.
ایران بعد از امریکا بهترین کشور برای تولید «گیاه آلوورا»
ایالت آریزونا در امریکا گیاه «آلوورا» را پرورش می‌دهد و آلوورای آنها تا کشور ایران هم می‌رسد؛ ایران بعد از امریکا بهترین کشور برای تولید «آلوورا» بوده و در طب سنتی ما از این گیاه به عنوان «صبر زرد» یاد شده است؛ «آلوورا» برای ایران است اما جوانان ما بیکار هستند؛ مهندس ساختمان یا کشاورزی ما در شهر تهران در حال مسافرکشی با پراید هستند در حالیکه می‌توانند «آلوورا» و گل گاو زبان پرورش دهند.
صنعت زعفران ایران را افغانستانیها از ما گرفتند و بازار زعفران ما را از بین بردند؛ آیا زعفران فقط در خراسان جنوبی به عمل می‌آید؟ چرا ما نباید زعفران تولید کنیم؟ در تمام نقاط ایران غیر از مناطقی محدود، زعفران پرورش پیدا می‌کند.
«شربت زعفران» داروی مفرح طب سنتی
وزارت جهاد کشاورزی باید در حوزه تولید زعفران فعال شود؛ در حال حاضر شربت مفرحی که در طب سنتی وجود دارد «شربت زعفران» است؛ بیمار قلبی اگر زعفران را با مقداری گلاب به همراه عرق نعنا یا بابونه مخلوط کند، بهترین داروی مفرح به وجود می‌آید.
با زعفران دیگر نیازی به استفاده از داروی خارجی نیست البته استفاده از زعفران اندازه دارد؛ اگر ما از گیاهان دارویی به خوبی استفاده کنیم، می‌توانیم بسیاری از مشکلات مردم را با طب سنتی ایرانی ـ اسلامی حل کنیم.
سؤال: پزشکان طب مدرن مصرف روغن حیوانی را توصیه نمی‌کنند، نظر طب سنتی درباره این روغنهای حیوانی چیست؟
روغن حیوانی ضامن قلب سالم و عمر طولانی
من به عنوان کسی که پزشک طب جدید هم هستم و در زمینه سلول با دیدگاه طب جدید و قدیم فعالیت می‌کنم، مقاله‌ای در کتاب مثلث سلامت تحت عنوان «روغنهای حیوانی بنزین سلولهای قلبی» دارم؛ هر کسی که می‌خواهد قلب سالم و عمر طولانی داشته باشد، روغن حیوانی بخورد.
روغن حیوانی را اصطلاحاً «روغن کرمانشاهی» می‌گویند و روغنی با رنگ زرد بوده که از شیر گرفته میشود؛ به این‌صورت که اگر کره محلی را آب کرده و دوغ آن را جدا کنیم، بقیه آن روغن حیوانی می‌َشود؛ روغن حیوانی، بهترین نوع روغن است.
بعد از روغن حیوانی، «روغن شحم گاو» بسیار مفید بوده؛ چربیهای اطراف قلب و کلیه و اعضای گاو، شحم گاوی است.
«روغن کوهان شتر» هم جزو روغنهای حیوانی خوب است و کم کیفیت‌ترین روغن حیوانی، «روغن دنبه» بوده که بسیار مفیدتر و بهتر از روغنهای مایع موجود در بازار است.
سؤال: ایرانیها عادت دارند در کنار سفره غذا یک پارچ آب را بگذارند و با غذا از نوشیدنی استفاده کنند، نظر طب سنتی در این باره چیست؟
طب سنتی و روایات اسلامی، خوردن آب همراه غذا را ممنوع کرده است، پس تفکر گذاشتن پارچ آب همراه با یخ زیاد در سفره، وارداتی بوده و من خواهش می‌کنم پارچ آب را از سفره غذا بردارید.
«سرکه شیره» نوشیدنی جایگزین آب در سفره
آب بر سر سفره ایرانی رسم نبوده و در ۵۰ سال اخیر وارد سفره ایرانی شده است؛ من به یاد دارم در قدیم در سفره مایعاتی نبود و اگر هم مایعی در سفره می‌گذاشتند، «سرکه شیره» بود؛ در قدیم در سفره ایرانی آب، نوشابه، دوغ نبود و «سرکه شیره» به عنوان نوشیدنی در سفره موجود بود؛ پس رسم و رسومات ایرانی از این چیزها بَری است.
همان‌طور که سیگار و تریاک را در کشور وارد کردند، به همان صورتی که نوشابه و خوردن انواع و اقسام فست‌فودها را راه انداختند و روغنهای طبیعی را با روغنهای صنعتی جایگزین کردند و خوردن گوشت مرغ را رسم کردند، خوردن آب در بین غذا خوردن را هم رسم کردند.
پس آب را نباید در سفره قرار داد و از نیم ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا نباید آب خورد و اگر خواستید مایعی را بخورید از نوشیدنیهای گرم مثل دمنوش استفاده کنید و آن هم بهتر است که با وعده غذایی فاصله داشته باشد.
سوال: آیا مصرف مرغ به عنوان گوشت سفید برای بدن مضر است؟
سیاری راوی حدیث است که در اصول کافی نقل می‌کند که امیرالمومنین (ع) در مورد خوردن گوشت مرغ فرمودند: «الدَّجَاجُ خِنْزِیرُ الطَّیْرِ» یعنی مرغ، خوک پرندگان است؛ این خوک پرندگان الان تبدیل به غذای مهمانی و عزاداری و عروسی ما شده در حالیکه در زمان امیرالمومنین (ع) مرغها هورمونی نبوده و این به معنی آن است که ایشان خوردن مرغهای رسمی را هم نهی کرده‌اند.
«الدَّجَاجُ خِنْزِیرُ الطَّیْر» دلایل زیادی دارد و یکی از آنها این است که مرغ به مدفوع خودش و حتی سایر حیوانات و انسان، نوک می‌زند؛ امیرالمومنین (ع) فرمودند چرا از گوشت جوجه استفاده نمی‌کنید و در تعریف جوجه فرمودند جوجه باید پایین‌تر از ۵۰۰ گرم وزن داشته باشد و این یعنی جوجه طبیعی مرغ و خروس زیر ۵۰۰ گرم برای خوردن عالی است اما اینکه مرغهای چند کیلویی را به وزنهای کوچکتر تقسیم کرده و به اسم جوجه به خورد ما می‌دهند یک ظلم است.
سوال: طب جدید از نمک به عنوان سَم یاد می‌کند، آیا این مسئله مورد تایید طب سنتی هم هست؟
وزارت بهداشت می‌گوید نمک را از سفره بردارید که این کاملا اشتباه است؛ امام باقر (ع) درباره نمک می‌فرماید: اگر مردم خواص نمک را می‌دانستند، بیماری‌هایشان را درمان نمی‌کردند الا با نمک؛ وزارت بهداشت اشتباه می‌کند و نمک را به سم تبدیل کرده یعنی سنگ نمک ما را به نمک ید‌دار تسویه شده تبدیل کردند و بعد توصیه می‌کنند که این سم را به سفره‌هایتان وارد نکنید.
نمک طبیعی ما همان نمکی است که امیرالمومنین (ع) به دختر خود یعنی حضرت زینب فرمودند شیر را بردار و نمک را بگذار؛ اگر این جمله دروغ است، این جمله را حذف کنید اما اگر این جمله صحیح است پس چرا بعضی افراد کاری برخلاف جمله امیرالمومنین (ع) انجام می‌دهید.
در آینده با وجود روغنهای صنعتی موجود در بازار، افراد بالای ۶۰ سال را در بین خودمان نخواهیم داشت؛ مردم با خوردن روغنهای صنعتی، مرغهای هورمونی و خوردن هشت لیوان آب در شبانه‌روز دیگر بعید است که بالاتر از ۶۰ یا ۷۰ سال عمر کنند.
سؤال: تجویز طب سنتی برای درمان سرطان چیست؟
«سورنجان» دارویی برای جلوگیری از سرطان
دارویی در طب سنتی به نام «سورنجان» وجود دارد که یکی از داروهای موثر بر سلولهای سرطانی است و جلوی تقسیم سلولهای سرطانی را می‌گیرد؛ اگر بتوانیم به درستی آن را پرورش دهیم، یک داروی ضد سرطان بسیار خوب است؛ برای درمان بیماران سرطانی «سورنجان» را از عطاریها خریداری کرده و و آن را دم کرده و بیمار سه مرتبه در شبانه‌روز میل کند.
دارویی گیاهی به نام «تاکسوتر» وجود دارد که توسط خارجیها تولید میشود، ۳۰ گرم از این داروی گیاهی ۷۰ میلیون تومان است و هزینه هر آمپول وارداتی تاکسوتر چندین میلیون تومان است.
«تاکسوتر» از «گیاه سرخدار» بدست می‌آید و جالب است بدانید در کشور فرانسه که در چند هزار مترمربع، از این نوع درختان وجود دارد که به شدت از آنها حفاظت میشود.
در کشور ایران، هکتارها درخت سرخدار وجود دارد؛ اگر وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت و معاونت داروی وزارت بهداشت به این مسئله توجه داشته باشند و اگر به این موضوع اهمیت داده شود، می‌توانیم گیاه سرخدار را صادر کنیم؛ وظیفه وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی است که گیاهان دارویی را از راه بهداشتی در دسترس مردم قرار دهد تا مردم نسبت به این داروها شناخت پیدا کنند.
سؤال: راه درمان بعضی از تومورهای سرطانی جراحی بوده؛ آیا طب سنتی با جراحی مخالف است؟
جراحی جزو طب سنتی است؛ «زهاوی» از طبیبان طب سنتی، جراح بود و بیش از یک هزار سال قبل جراحی می‌کرد، پس اگر پزشکی با جراحی، توموری را از بدن مریض خارج کند، کار ابوعلی سینا، رازی و زهاوی را انجام داده است.
سؤال: تجویر طب سنتی برای بیماران قلبی چیست؟
خوردن «دل گوسفند» باعث تقویت قلب میشود
قلب باید با تقویت قلبی درمان شودو یکی از تقویتهای قلبی «دل گوسفند» است؛ یک بار در هفته دل گوسفند کوچک (بره) را بر روی زغال کباب کنید (زغال غیربهداشتی نبوده و کباب باید بر روی حرارت بدون شعله زغال پخته شود و جالب است بدانید کباب کردن بر روی گاز به دلیل داشتن ۷۰۰ درجه حرارت غیر بهداشتی است و گوشت گوسفند را به سم تبدیل می‌کند.)
زغال را اول آتش زده و بعد از فروکش کردن حرارت، دل گوسفند را با فاصله روی زغال، مغزپخت کرده و این یک کباب واقعی ایرانی است؛ کبابهایی که در کبابیها پخته میشود، روی آن سوخته و داخلش خام می‌ماند و این کباب نیست بلکه سم است؛ خواهشم از ماموران بهداشت این است که زغال را از کبابیها حذف نکنند چرا که باعث ضدعفونی گوشتی میشود که بر روی آن کباب شده است.
سؤال: آیا زدن کنجد به نان غیربهداشتی است؟
حذف «کنجد» از نان دلیل خیلی از بیماریها
اخیراً دیده شده که به نانواییها گفته میشود که کنجد را حذف کنند؛ اگر کسی نان کنجدی بخورد مبتلا به امراضی مثل دیابت نمی‌شود و دلیل خیلی از بیماریهای ما به دلیل حذف کنجد از نانها است.
سؤال: نظر طب سنتی درباره خوردن سیاه دانه چیست؟
«سیاه دانه» داروی تمام بیماریها
پیامبر اکرم (ص) فرمود: سیاه دانه، داروی تمام بیماریها غیر از مرگ است؛ توصیه می‌کنم سیاه دانه را به پنیر و نان اضافه کرده و در غذاها بریزید؛ سیاه دانه اگر با عسل مخلوط شود از سرماخوردگی جلوگیری می‌کند.
یکی از دوستانم گفت در انگلستان دچار سرماخوردگی شدم و به داروخانه‌ای مراجعه کردم و از داروخانه، دارویی برای سرماخوردگی خواستم و آنها ظرف کوچکی به قیمت سه پوند به من دادند که وقتی آن را باز کردم مشاهده کردم که داخلش سیاه دانه و عسل است.
«سیاه دانه و عسل» راهی برای درمان بیماریها
استاد خیراندیش سالها با تجویز سیاه دانه و عسل، بیماریهای مردم را درمان کرد و وزارت بهداشت مطب وی را پلمپ کرد؛ انشاء‌الله استاد خیراندیش سالها عمر کنند اما مطمئنم همین افرادی که منتقد وی هستند و مطب او را پلمپ کردند، بعد از اینکه از دنیا رفت برایش بزرگداشت می‌گیرند.
استاد عبادیانی و استاد ناظم با این که طبیب نیستدند اما حکیم هستند و وقتی به کشوری مثل انگلستان بروند، از آنها مجسمه‌هایی طلایی درست می‌کنند و به آنها مبالغ کلانی داده میشود؛ چرا خودمان با دستمان چنین شخصیتهای بزرگی را زندانی می‌کنیم؟ آیا اطبای سنتی گناه کردند که به خارج از کشور نرفته‌اند؟
صدا و سیما استاد خیراندیش، استاد عبادیانی و استاد ناظم را بیاورد و مطمئن باشید که هر کلمه آنها حکیمانه است؛ مدرک پزشکی مهم نیست و این مهم است که آن فرد، توانایی نجات افراد کثیری را داشته باشد.
سؤال: درمان طب سنتی برای «اِدِم لنفی» چیست؟
ابوعلی سینا فرمودند: «اول التدبیر بالتغذیه» یعنی در ابتدا باید تغذیه بیمار درست شود؛ علت بیماری «ِادِم لنفی» ممکن است یک کرم باشد که راه لنفی را می‌بندد که به آن «فیلاریاسیس» گفته میشود ولی بعضا عامل این بیماری کرم یا انگل نیست و عاملش می‌تواند بدخوری، پرخوری و رسوب اخلاط غلیظه باشد.
درمان اِدِم لنفی «اول التدبیر بالتغذیه» بوده یعنی باید در مواد غذایی اصلاحی صورت گیرد؛ در خوردن روغن، گوشت و میوه باید دقت شود و بیمار باید به ورزش اهمیت دهد و آب سرد نخورد و به جای آن آب گرم را به همراه خرما یا عسل بخورد و بادرنجبویه را جایگزین چای کند و اگر بیمار، دیابت ندارد می‌تواند از شیره انگور استفاده کند.
پاهای بیماری که اِدِم لنفی دارد باید با روغن ماساژ داده شود؛ روغن بنفشه بسیار مفید بوده و استاد مینایی در ایران روغن بنفشه‌ای تولید می‌کند که باعث نرمی پوست میشود؛ روغن زیتون اصل، روغن سورنجان به همراه بادکش هم برای این بیماران مفید است؛ با تجویز طبیب زالو، حجامت و فسد هم برای درمان این بیماران مفید خواهد بود.
سؤال: درمان طب سنتی برای تشنج نوزادان چیست؟
ابتدا باید به تغذیه مادر توجه کرد و اینکه مادر از چه روغنی، گوشت و لبنیاتی استفاده می‌کند؛ ریشه بیماری تشنج در نوزادان منشأ سردی دارد یعنی سلولهای عصبی برای اینکه بتوانند پیام عصبی را به درستی منتقل کنند نیاز به یک قدرتی دارند و زمانیکه مادر باردار، شیرده یا حتی قبل از بارداری، سردی زیاد مصرف کند، سلولهای عصبی متورم شده و در نتیجه «انتفال جریان خود به خودی» اتفاق می‌افتد که در طب جدید به آن تشنج گفته میشود؛ بنابراین مادر باید تغذیه خود را بر اساس مثلث سلامت تنظیم کند تا شیر وی صالح شده و موجب ترمیم سلولهای عصبی شود.
سؤال: تغذیه نوزادی که اصطلاحاً از شیر گرفته میشود، چه باید باشد؟
خوردن عسل برای شیرخوارگان مفید است
بچه در طب جدید تا ۲۸ روزگی نوزاد است و در طب قدیم تا ۴۰ روزگی بوده و بعد از این بچه به مرحله شیرخوارگی می‌رسد؛ برخلاف اعتقاد فعلی که می‌گوید به شیرخوار هیچ غذایی غیر از شیر مادر داده نشود، ابوعلی سینا تاکید دارد که مادر قبل از شیر، یک قاشق عسل به شیرخوار دهد؛ عسل مستقیما بدون آنکه انرژی زیادی از بدن گیرد به سلولها می‌رسد؛ عسل مبدرق (بدرقه‌کننده) بوده و هم اینکه مواد شیر را به سرعت به سلولها می‌رساند.
هر غذایی که در مثلث سلامت وجود دارد را کمی از آن را به دهان بچه بزنید تا آنزیمهای لازم را بسازد؛ بچه در ۹ ماهگی مانند آدم بزرگ توانایی خوردن همه چیز را دارد ولی باید تا دو سالگی شیر مادر را در کنار غذا بخورد.
با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه تحلیلی خبری پلنا
