مدیریت منابع آب برای جلوگیری از گردوغبار ضروری است

به گزارش ایران اکونومیست؛ گرد و غبار پدیده‌ای است که ۲۱ استان کشور را با شدت‌های مختلف، درگیر می‌کند. به گفته خدا کرم جلالی رئیس سازمان جنگل‌ها، ۸۵ درصد گرد و غبار ایران منشاء خارجی داشته و از بیرون مرزها به کشور وارد می‌شود و فقط ۱۵ درصد آن منشاء داخلی دارد. گرد و غبار با منشاء داخلی نیز ناشی از خشک شدن هورها و تالاب‌هایی است که مدیریت غلط منابع آب، آنها را خشکانده است.
 
خوزستان یکی از استان‌هایی است که به شدت تحت تاثیر پدیده گرد وغبار قرار گرفته است. در سال ۹۳، به دنبال وقوع طوفان و شدت گرفتن وضعیت ریزگردها در این استان، اعتبار ویژه‌ای برای کنترل کانون‌های بحرانی گرد و غبار در این منطقه اختصاص یافت. در همین راستا پروژه‌های مختلفی در خوزستان اجرا شد و تیم اعزامی خبرنگاران برای مشاهده این اقدامات، به مناطق تحت پوشش طرح‌های مالچ پاشی عزیمت کردند.
 
در این سفر رئیس سازمان جنگل‌ها اعلام کرد: از محل اعتبار ماده ۱۰ و ۱۱ حوادث غیرمترقبه بودجه‌های یکساله برای تثبیت کانون‌های بحرانی شن‌زار اختصاص می‌یابد که در سال ۹۴، قرار بود ۱۳۰ میلیارد تومان اعتبار به این بخش اختصاص دهند اما در عمل فقط ۱۶ میلیارد تومان اختصاص داده شد.
 
ایجاد یک میلیون هکتار کانون ریزگرد با خشک شدن تالاب‌ها
خداکرم جلالی در جمع خبرنگاران با تاکید بر مدیریت صحیح منابع آب در کشور، گفت: فقط از محل خشک شدن تالاب‌ها یک میلیون هکتار کانون تولید گرد و غبار در کشور ایجاد شده است.
 
وی افزود این هشدار بزرگی است تا به حق‌آبه تالاب‌ها توجه کنیم. اگر آب تالاب تامین نشود، قطعا بستر آنها تبدیل به کانون‌هایی برای ریزگردها می‌شوند. نمونه بارز این مسئله تالاب جازموریان است. در امیدیه و هندیجان واقع در استان خوزستان نیز به دلیل ساخت سدها در بالادست، هورها خشک شده و بستر آنها به کانون ریزگرد تبدیل شده است. اما در دو سه سال اخیر، مصوبه دولت سبب شد وزارت نیرو به حق‌آبه تالاب‌ها به طور جدی توجه کند، با همکاری وزارت نفت و پیگیری سازمان حفاظت محیط زیست بخش مهمی از هورها از وضعیت خشک سابق خارج شده و حق‌آبه دریافت کرده‌اند.
 
این مقام مسئول کنترل پدیده ریزگردها و حل کامل این مشکل را منوط به اقدامات بیابان‌زایی کشورهای همسایه به‌عنوان منبع ریزگردهای خارجی، اعلام کرد.
 
به گفته وی از آنجا که عراق با مشکل جنگ با داعش مواجه است، بیابان‌زدایی جزء اولویت‌های این کشور نیست، بنابراین همچنان شاهد ریزگرد خواهیم بود.
 
رئیس سازمان جنگل‌ها سطح عرصه‌های پیش‌بینی شده برای اجرای عملیات بیابان‌زدایی در طول برنامه ششم را یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اعلام کرد و افزود: ۱۰ میلیون هکتار نیز عملیات آبخیزداری به عنوان اقدام پیشگیری‌کننده از گرد و غبار انجام خواهیم داد.
 
به گفته وی، بیابان‌زدایی فقط به مالچ پاشی محدود نمی‌شود بلکه عملیات بذرکاری، ساماندهی اراضی کشاورزی رها شده، مدیریت چرا و غیره نیز در جلوگیری از تشکیل کانون‌های بحرانی موثر هستند.
 
البته جلالی این نکته را هم یادآور شد که کاشت نهال و بذر در مناطق بیابانی نیازمند سه تا پنج سال مراقبت بوده و برای استقرار پوشش گیاهی، مدتی باید گیاهان کشت شده در منطقه تحت حمایت و مراقبت قرار گیرند. بنابراین کنترل پدیده گرد و غبار در خوزستان به دو تا سه برنامه زمان نیاز دارد.
 
قیمت بالای مالچ مشکل عمده کنترل کانون ریزگردها
رئیس سازمان جنگل‌ها با اشاره به اینکه مشکل عمده بخش منابع طبیعی برای کنترل ریزگردها قیمت بالای مالچ نفتی است، از اختصاص ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار در بودجه سال ۹۶ برای خرید مالچ نفتی از وزارت نفت خبر داد.
 
به گفته وی هزینه هر لیتر مالچ حدود ۸۰۰ تومان است. جلالی ادامه داد: مالچ پاشی در هر هکتار ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد. هشت میلیون تومان قیمت مالچ و دو میلیون تومان نیز برای پاشش این ماده نفتی باید هزینه پرداخت کنیم. حدود پنج سال قبل هزینه مالچ پاشی به حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان در هر هکتار هم رسیده بود و این مسئله سبب شد، سرعت اجرای عملیات و کنترل کانون‌های بحرانی در کشور کاهش یابد.
 
جلالی سطح عملیات مالچ پاشی برای سال آینده را ۲۰ هزار هکتار اعلام کرد و افزود: محقق شدن این هدف، بستگی کامل به تخصیص اعتبارات دارد. در سال ۹۵، حدود ۵۰ درصد اعتبارات این بخش تخصیص یافت.
 
جهش بودجه بیابان‌زدایی در سال آینده
رئیس سازمان جنگل‌ها از رشد ۵۴۰ درصدی اعتبارات بیابان‌زدایی در بودجه سال ۹۶ خبرداد. به گفته وی بودجه بیابان‌زدایی از ۶۵ میلیارد تومان در سال جاری به ۴۸۰ میلیارد تومان رسیده است.
 
وی گفت: اقدامات سازمان جنگل‌ها برای ایجاد پوشش گیاهی در مناطق بیابانی و توسعه آن سبب شده در حال حاضر دو میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل بیابانی در کشور داشته باشیم.
 
جلالی بیان کرد: در برنامه‌های اول تا سوم توسعه سرعت اجرای عملیات بیابان‌زدایی بهتر بود اما در برنامه چهارم و پنجم به خاطر کمبود اعتبارات، سطح کمی از اراضی بیابانی، تحت پوشش عملیات بیابان‌‎زدایی قرار گرفت.