رونق فیلترشکن ها نخستین پیامد محدودسازی شبکه های اجتماعی

به گزارش ایران اکونومیست؛ تا چندی پیش فیلتر کردن سلیقه ای شبکه های اجتماعی و محدود کردن دسترسی آزاد مردم به اطلاعات مورد نیاز آنچنان بود که جست و جو برای فیلترشکن هایی که سر از بازار ایران درمی آوردند، یکی از اقدام های ثابت بسیاری از کاربران بود.
فیلترسازی سلیقه ای شبکه های مجازی و تارنماها چنان بغرنج بود که حتی برخی کاربران دانشگاهی و علمی نیز نمی توانستند به اطلاعات منتشر شده درباره آخرین پیشرفت ها در زمینه تخصصی خود دست یابند.
فیلترها و سرعت لاک پشتی اینترنت ایران به گسترش روحیه یاس و ناامیدی بین کاربران دامن زده بود؛‌تا آنجا که رسیدگی به این وضعیت یکی از وعده های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 بود.
با روی کار آمدن دولت یازدهم، «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران، بیست و هفتم اردیبهشت ماه سال 1393 از وضع پهنای باند اینترنت کشور ابراز نارضایتی کرد و گفت: قرار ما با وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات این است که هرچه زودتر به نسل سوم و چهارم برسیم و پهنای باند نه فقط برای خانه ها و تجارتخانه ها بلکه حتی برای تلفن های همراهی که دست مردم است، افزایش پیدا کند.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان متولی ارایه خدمات فناوری در این عرصه، برنامه افزایش پهنای باند را برای دسترسی بیشتر مردم به خدمات، افزایش رفاه و تسهیل در انجام امور را در دستور کار قرار داد.
گشتی در صفحه های مجازی متعلق به «محمود واعظی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیز نشان می داد بیشترین خواسته جوانان و مراجعه کنندگان به این صفحه ها، رفع فیلترینگ و افزایش سرعت اینترنت است.
اکنون با اقدام های صورت گرفته پهنای باند اینترنت کشور از ۶۲۴ گیگابیت بر ثانیه به بیش از ۴ هزار گیگابیت بر ثانیه افزایش پیدا کرده و قرار است تا پایان امسال به بیش از 10 هزار گیگابایت بر ثانیه برسد.
 
** تدوین منشور شهروندی؛ پاسخی از سوی رییس جمهوری
گلایه های مردم درباره فیلترسازی سلیقه ای شبکه های مجازی و تارنماها سرانجام به آنجا رسید که در تدوین منشور حقوق شهروندی بخش هایی به این امر اختصاص داده شد.
بند هشتم منشور حقوق شهروندی با عنوان «حق دسترسی به فضای مجازی» تاکید دارد حق شهروندان است که آزادانه و بدون تبعیض از امکان دسترسی و برقراری ارتباط و کسب اطلاعات و دانش در فضای مجازی بهره‌مند شوند.
این حق شامل اموری مانند احترام به تنوع فرهنگی، زبانی، سنت‌ها و باورهای مذهبی و مراعات موازین اخلاقی در فضای مجازی است.
همچنین ایجاد هرگونه محدودیت (مانند فیلترسازی، ارسال پارازیت، کاهش سرعت یا قطعی شبکه) بدون مستند صریح قانونی ممنوع است.
رییس جمهوری اسلامی ایران دوازدهم دی ماه امسال در گفت و گوی تلویزیونی، استفاده از فضای مجازی را حق همه مردم ایران دانست و گفت: سخت گیری درباره شبکه های اجتماعی باید کمتر شود؛ زیرا امروز زندگی مردم با شبکه های اجتماعی است. ارتباطات مردم و حتی بسیاری از مشاغل در همین زمینه است.
 
** فیلترسازی؛ یک راه منسوخ
کاربران شبکه های اجتماعی و تارنماهای موجود در فضای اینترنت با روی آوردن به فیلترشکن ها و راه های دیگر فرار از فیلترهای سلیقه ای ها به این امر پاسخ می دهند؛ در حالی که می توان به جای فیلتر کردن با آموزش استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی و بهره گیری از روش های نوین مردم را با حقوق خود در این زمینه آشنا کرد.
افزون بر آن می توان با فرهنگ سازی و آموزش، جامعه را به سوی افزایش بهره وری استفاده از اینترنت و کاربرد بیشتر آن در سازندگی کشور سوق داد.
در همین زمینه یک استاد علوم ارتباطات ممنوع شدن بکارگیری شبکه های اجتماعی را راهکار درستی نمی داند و می گوید: فیلترکردن فقط سبب می شود افراد به بیشتر به سوی استفاده از فیلترشکن ها بروند.
داود زارعیان ادامه می دهد: هر زمان سایت یا شبکه ای از دسترس خارج می شود جامعه از هر طریقی که بتواند فیلترشکن بهتر را یافته و به شبکه محبوب خود دسترسی پیدا می کند.
وی می گوید: اکنون فیلتر در کشور به جوک و داستان تبدیل شده است؛ زیرا هرکس نیاز داشته باشد، شبکه فیلتر شده را به هر شکلی باز می کند.
این استاد دانشگاه معتقد است باید به جای فیلتر کردن، استفاده درست از شبکه های اجتماعی به مردم آموزش داده شود.
زارعیان می گوید: آموزش درست سبب می شود مردم از رفتن به سوی شبکه ها و تارنماهای غیراخلاقی بپرهیزند و فقط عده کمی به سوی آنها بروند.
وی اضافه می کند: باید از راهکارهای نوین بهره جست و از کودکان نیز مراقبت کرد تا با آموزش درست، به سوی استفاده از فضاهای نامناسب کشیده نشوند.
 
** فیلترینگ هوشمند راهکار واعظی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش در دیدار با جوانان با اعتراض هایی درباره فیلتر شبکه های اجتماعی مانند توییتر روبرو شد.
واعظی تاکید کرد دولت توییتر را فیلتر نکرده است و بر احترام و دسترسی آزاد به اطلاعات تاکید دارد.
وی گفت: برای فهم و انتخاب مردم ما به دنبال فرهنگ سازی هستیم تا مردم خودشان انتخاب کنند.
این مسوول افزود: راه موثری که انتخاب کردیم اینترنت هوشمند بود؛ همچنین برنامه داریم فیلترینگ را از بخش دروازه ورودی (GATEWAY) به سطح دسترسی آورده تا اگر یک استاد دانشگاه به اطلاعات علمی نیاز دارد که برای عموم فیلتر شده است، از طریق آن شرکتی که خدمات می گیرد، صفحات برایش باز شود.
 
** کلام آخر
در شرایط کنونی فیلتر کردن دسترسی مردم به شبکه های اجتماعی راهکار مناسبی برای ایمن سازی فضای مجازی به نظر نمی رسد.
این اقدام هیچگاه راه رفتن به سوی شبکه های مجازی یا فضاهای اینترنتی را نمی بندد و حتی مردم را برای رسیدن به تارنماهای فیلتر شده حریص تر می کند.
به نظر می رسد بر پایه گفته کارشناسان، دادن آموزش های صحیح به مردم درباره شیوه حضور در اینترنت مهمترین راهکار است تا آنان بتوانند خود شبکه سالم را تشخیص دهند و به سوی استفاده از آن بروند.
تجربه نشان داده در اموری که به زمینه سازی فرهنگی نیاز است برخورد قیم مابانه حاصلی جز اتلاف منابع ندارد.
از این رو، تدوین راهکارهای آموزشی صحیح و اصولی باید اولویت نخست نهادهای آموزنده و فرهنگی کشور قرار گیرد تا در هماهنگی با سازمان های مجری، بتوان به بهترین دستاوردها رسید.