علمی که هنوز راهبرد روشنی در ایران ندارد

به گزارش ایران اکونومیست؛ علی‌رضا انیسی، دبیر علمی همایش تخصصی توانمندسازی بناهای تاریخی در برابر زلزله که صبح روز دوشنبه (۱۳ دی) در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران آغاز به کار کرد، در حاشیه‌ی برگزاری این همایش «توانمندسازی بناهای تاریخی در برابر زلزله» را یک علم جدید دانست و افزود: همه کشورهای جهان تا سطحی در این موضوع پیشرفت کرده‌اند، ما نیز با توجه به امکانات خود در این زمینه تفاوت چندانی با خارج از کشور نداریم، اما چون این موضوع در کشور مغفول واقع شده و مشکلات زیادی رابه همراه داشته، کمتر به آن توجه شده است.

او اظهار کر د: پس از انقلاب اسلامی، گاهی اوقات جلساتی درباره‌ی زلزله و بناهای تاریخی برگزار می‌کردیم، اما همایشی که به صورت تخصصی در این سطح علمی که موضوع را در سطح کشور برگزار کند، تا امروز نداشته‌ایم.

این کارشناس ارشد مرمت آثار تاریخی، از مهمترین اهداف این همایش را مطرح شدن موضوع زلزله و بناهای تاریخی به صورت گسترده در میان متخصصان، مسئولان، دانشجویان و علاقمندان به حوزه میراث فرهنگی در سطح کشور دانست و ادامه داد: با برگزاری این همایش، در نظر داریم تا با شناخت امکانات، تجارب ملی و بین‌المللی، بتوانیم در آینده از تجارب همه‌ی نخبگان داخلی و همچنین تجارب کشورهای خارجی استفاده کنیم.

دبیر علمی همایش تخصصی توانمند سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله، سومین هدف این همایش را فراهم کردن یک بستر لازم برای همکاران، متخصصان و نهادهای مسئول در این زمینه دانست تا آن‌ها بتوانند با یکدیگر کار کنند.

او تاکید کرد: سازمان و پژوهشگاه میراث فرهنگی، وزارت راه و شهرسازی، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه زلزله‌شناسی که در این موضعات کار م‌کنند، باید بتوانند همدیگر را شناسائی کرده و یک زمینه‌ای را برای همکاری آینده فراهم کنند. همچنین جلب توجه دانشجویان و اساتید رشته‌های مرمت و سازه را باید جلب کنیم  تا آن‌ها نیز در این موارد مشارکت کنند.

با حضور متخصصان بین‌المللی، تجارب جهانی را به دست می‌آوریم

او با تاکید براین‌که در این همایش سعی کردیم از مجربترین اساتید و متخصصانی در امر توانمندسازی بناهای تاریخی در برابر زلزله و متخصصان بین‌المللی استفاده کنیم، تاکید کرد: در این همایش نیز از اعضای وابسته به کمیته میراث جهانی و ایکوموس دعوت کردیم تا با تبادل تجربه، از تجارب آن‌ها در سطح کشور استفاده کنیم.

وی افزود: متخصصان بین‌المللی که برای حضور در این همایش دعوت شدند،عضو «ایسکارسا» یعنی «کمیته‌ی علمی بررسی و تحقیق و مرمت سازه‌های تاریخی» به عنوان نهاد فنی در ایکوموس جهانی است. رئیس این کمیته از کشور ترکیه، پروفسور هانازاتو از ژاپن، پروفسور لورنزو از کشور پرتغال و تعدادی مهمان از ایتالیایی در این همایش حاضر شده‌اند.

میراث فرهنگی هیچ راهبرد روشنی در قبال زلزله و بناهای تاریخی ندارد

انیسی در ادامه با تاکید بر این‌که می توانیم یک بهره‌برداری بسیار مناسب از این همایش داشه باشیم، افزود: به شرطی که خود ما در میراث فرهنگی کشور، راهبرد و سیاست روشنی درقبال این موضوع داشته باشیم، در حالی که متاسفانه هیچ‌گونه راهبرد و سیاست دقیقی درباره‌ی این موضوع در اختیار سازمان میراث فرهنگی نیست.

او افزود: امیدواریم بتوانیم بررسی دقیقی درباره‌ی این موضوع داشته باشیم و بتوانیم این سیاست را نه تنها درباره‌ی زلزله بلکه درباره‌ی همه سوانح پیاده کنیم.

وی با بیان این‌که این موضوع به امروز و دیروز و چند سال اخیر برنمی‌گردد، ادامه داد: کلا استراتژی در مورد حفاظت از بناهای تاریخی و میراث فرهنگی در مقابل سوانح طبیعی در سال‌های اخیر و حتی دنیای مدرن وجود ندارد، به همین دلیل باید به آن‌ها توجه کنیم، هرچند فقط و به طور دائم در این موارد حرف می‌زنیم.

مدیران چشم‌انداز بلند مدت ندارند

او یکی از دلایل این اتفاق را نظام اداری و سیاسی پیچیده‌ای دانست که در حال حاضر کشور دچار آن است و افزود: اصولا مدیران فقط می‌توانند کارهای روزمره را انجام دهند وچشم انداز بلند مدت ندارند.

این کارشناس ارشد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بیان کرد: برداشتن هر قدمی در این زمینه نیازمند هزینه کردن اعتبارات زیادی است، در حالی که تقریبا بودجه‌ی کافی برای انجام چنین پروژه‌هایی را نداریم. چون این یک کار تخصصی خاص است و حتی طرح‌هایی که تهیه می‌شود حداکثر مواقع به خاطر نبود اعتبار لازم به صورت نیمه تمام رها می‌شوند. بنابراین تجارب زیادی نداریم که بتوانیم افراد مختلف را جذب کرده و از تجارب آن‌ها استفاده کنیم.

انیسی با اشاره به این‌که این موارد دست به دست هم دادند تا ما با این مشکل مواجه شویم که به طور کلی استرارتژی در مورد سوانح نداشته باشیم، ادامه می‌دهد: از سوی دیگر بستر قانونی و اداری لازم برای انجام این کار فراهم نشده است، در ستاد سازمان بحران کشور، کارگروه تخحصصی میراث فرهنگی اصلا وجود ندارد و به میراث فرهنگی و بافت‌های تاریخی و بناهای ما به عنوان ساختمان نگاه شده است. این موضوعی است که در آینده باید به آن بپردازیم و این موارد را اصلاح کنیم.

 "توانمندسازی بناهای تاریخی در برابر زلزله" علم جوانی در ایران است

او گفت: در چند سال اخیر چون دولت با مشکلات مالی مواجه بوده اصولا کارگاه‌های مرمتی و حفاظتی ما در سطح کشور بسیار کاهش پیدا کرده و عمدتا فعال نیستند. بنابراین ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم تا پروژه‌هایی که ماهیتا هم گران هستند و افراد خاصی در آن کار می‌کنند و علمِ جوانی هم در دنیاست، بلافاصله در این جا نتایج آن را ببینیم.

انیسی همچنین تاکید کرد: با این وجود ما می‌توانیم بگوییم این نوع کنفرانس‌ها و همایش‌های مشابه بستری را فراهم می‌کنند که افراد مستعد و نهادهای مسئول به یکدیگر وصل شوند، تا بستری را برای این نوع امکانات فراهم کنند.

میراث فرهنگی در کارگروه های سازمان مدیریت بحران کشور جایگاهی ندارد

انیسی همچنین در این همایش در سخنانی، با بیان این‌که سازمان مدیریت بحران کشور کارگروه‌هایی را تعریف کرده است، تاکید کرد: این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی به عنوان نماینده‌ی جامعه تخصصی حفاظت و مرمت آثار تاریخی در هیچ یک جایگاهی ندارد و در آن‌ها از ساختمان‌ها و زیر ساخت‌های شهری نام برده شده که مسئولیت‌اش با وزارت راه و شهرسازی است.

او همچنین به ضرورت مقاوم‌سازی بناهای تاریخی اشاره کرد و گفت: این موضوع از جهات مختلفی در حوزه میراث فرهنگی و حفاظت از بناهای تاریخی برای ما حیاتی است چون کشور ما در یک منطقه زلزله خیز واقع شده، منطقه‌ای که با یک گستردگی عظیمی از آثار تاریخی اعم از بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی مواجه‌ایم .

 او با مرگبار خواندن زلزله، مانند دو تجربه‌ی«رودبار» و «بم» بیان کرد: سابقه  برگزاری این همایش به سال ۱۳۹۱ برمی‌گردد که همه‌ی برنامه‌ریزی‌های برگزاری آن انجام شد ولی نهایتا بنا به دلایلی لغو شد تا اینکه با مساعدت و هماهنگی ریاست پژوهشگاه به عنوان بازوی پژوهشی میراث فرهنگی و گردشگری مراتب برگزاری این همایش امسال فراهم شد .

دانشجویان با این حوزه آشنا شده‌اند، می‌توانیم گام‌های بلندی برداریم

به گفته او، امروز رشته مرمت، ساختمان و زلزله در دانشگاه‌ها با استقبال خوبی مواجه شده و با همکاری دانشجویان و اساتید می‌توان در این حوزه گام‌های بلندی برداشت .

 انیسی با اشاره به مشکلات و چالش‌های پیش رو در بحث مقاوم‌سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله گفت: اگر وضعیت موجود را برای رفع این مشکلات آسیب‌شناسی کنیم، در می‌یابیم که چه کارهایی باید انجام دهیم براساس تجربیات، بایدبه چالش‌ها بصورت منسجم نگا ه کرد .

 او نبود ارتباط بین رشته مهندسی زلزله و مرمت آٍثار تاریخی را از چالش‌های پیش روی این موضوع دانست و گفت: با وجود تأثیرگذاری هر کدام از این دو رشته در حوزه‌ی میراث فرهنگی، این رشته‌ها با یکدیگر مرتبط نیستند و دانشجویان و اساتید آنها آشنایی کاملی از یکدیگر ندارند .

محدودیت‌ها در مداخله بناهای تاریخی کارها را پیچیده‌تر کرده

انیسی گفت: محدودیت‌های گوناگون در مداخله دربناهای تاریخی وجود دارد که کار را پیچیده می‌کند و ما نیازمند مطالعات پیچیده در این حوزه هستیم تا بتوانیم در سازه یک بنای تاریخی دخالت کنیم .

وی نبود راهبرد و سیاست‌های مشخص در قبال سوانح در میراث‌فرهنگی را از چالش‌های پیش رو دانست و بیان کرد: باید برنامه روشنی در مواجه با سوانح در میراث فرهنگی داشته باشیم .

دبیر علمی همایش "توانمند سازی بناهای تاریخی در برابر زلزله "گفت : از آغاز قرن ۲۱به دو مسئله میراث فرهنگی و رابطه‌اش با توسعه پایدار و مدیریت خطر در قبال با آثار تاریخی در ادبیات امروز پرداخته می‌شود که ما به دلیل سخت و پیچیده بودن برای آنها برنامه‌ای نداریم و از کنارشان می‌گذریم .

او با اشاره به اینکه برنامه‌ای برای مواجهه با زلزله در ایران وجود ندارد، بیان کرد: اغلب بناهای تاریخی تبدیل به موزه شده‌اند که در صورت وقوع زلزله تمامی این آثار از بین خواهند رفت .

وی تخصیص ندادن بودجه برای انجام پژوهش‌ها در حوزه مقاوم سازی و توانمند سازی و نبود بستر اداری قانونی برای حضور میراث فرهنگی در صحنه بحران از جمله زلزله را از دیگر چالش‌های پیش رو دانست .