آماده باش برای حذف یارانه انرژی/سرزدن ارقام به ۴۱۶ هزار میلیارد تومان

خبرگزاری فارس: آماده باش برای حذف یارانه انرژی/سرزدن ارقام به ۴۱۶ هزار میلیارد تومان

به گزارش خبرگزاری فارس،،محمد حسین ادیب استاد دانشگاه اصفهان با خبر دادن از اعلام آماده باش در هیئت دولت برای حذف یارانه انرژی و تائید ضمنی آن به وسیله وزیر صنعت و تجارت، به تشریح تأثیر این طرح بر نرخ ارز پرداخته و اجرای صحیح آن را ملازم با سقوط شدید نرخ ارز دانست.

وی بر این باور است که با پرداخت 377 هزار میلیارد تومان یارانه انرژی، اقتصاد ایران از ریل اصلی خود خارج شده است. او با وجود اصرار مسئولان به پرداخت یارانه نقدی بیشتر معتقد است که برخی اتفاقات همچون کاهش مصرف گاز و عدم استفاده از گاز صرفی جویی شده در بخش صادراتی می تواند محاسبات در بخش پرداخت یارانه نقدی بیشتر را بر هم بریزد. این استاد دانشگاه اصرار دارد که یارانه انرژی تا اطلاع ثانوی به بخش صنعت پرداخت شود. مشروح گفت وگو با این اقتصاددان را در ادامه بخوانید.

* هزینه پرداختی بابت حامل های انرژی، 20 درصد هزینه کالاهای وارداتی است

فارس : از وضعیت موجود در حوزه انرژی و یارانه آن بگویید ؟

ادیب : در نقطه موجود هزینه پرداختی بابت حامل های انرژی 40 هزار میلیارد تومان و با دلار 3250 تومان 12 میلیارد دلار است و هزینه واردات اعم از قانونی و غیر رسمی 60 میلیارد دلار است. به عبارت دیگر، هزینه پرداختی بابت حامل های انرژی در کشور 20 درصد هزینه کالاهای وارداتی است.

* ناگزیر بودن اقتصاد به پرداخت دو برابر هزینه واردات بابت انرژی

فارس : در صورت تحقق سناریوی ریاست جمهوری در خصوص حذف کامل یارانه‌ها وضعیت چگونه خواهد بود؟

ادیب :ارزش حامل های انرژی 130 میلیارد دلار است که در صورت تحقق سناریو ایشان، هزینه پرداختی بابت حامل های انرژی بیش از دو برابر هزینه واردات و یا هزینه کالاهای با منشاء ارزی خواهد بود. اقتصاد دو برابر هزینه واردات باید پول بابت انرژی پرداخت کند.

در کشور با آمار مرکز آمار ایران 25 میلیون نفر شاغل وجود دارد، اگر متوسط حقوق هر شاغل 2 برابر متوسط حقوق شاغلین وزارت خانه های دولتی و بازنشستگان صندوق کشوری باشد. متوسط درآمد یا حقوق شاغلین یک میلیون و چهار صد هزار تومان در ماه و یا دلار 3250 تومان 184 میلیارد دلار در سال است.

در نقطه موجود از قدرت خرید جامعه ، 12 میلیارد دلار برای انرژی ، 60 میلیارد دلار برای واردات و بقیه به میزان 102 میلیارد دلار صرف بقیه کالاها و از جمله بخش حدمات می شود.

* صرف 55 میلیارد دلار توسط مردم برای مصرف انرژی

فارس : با سناریوی ریاست جمهور ، وزن انرژی در سبد کالا وخدمات مصرفی به چه میزان افزایش می یابد؟

ادیب : قیمت انرژی اکنون در ایران پائین ترین قیمت در سطح جهان است. اگر قیمت انرژی به بالاترین قیمت در سیاره زمین افزایش یابد، وزن انرژی 30 درصد سبد مصرفی خانوار خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر ایران از ارزان ترین کشور به فاصله دو ماه به گران ترین کشور در حوزه انرژی تبدیل شود، وزن انرژی در سبد مصرفی 30 درصد خواهد بود که در این سناریو ، مردم ایران با حذف کامل انرژی ، حداکثر 55 میلیارد دلار صرف مصرف انرژی می کنند.

* عدم تحقق وعده دولت در توزیع یارانه نقدی با حذف یارانه انرژی

فارس: ولی مصرف انرژی اکنون 130 میلیارد دلار است.

ادیب: با حذف یارانه انرژی، وزن انرژی در سبد مصرف بیشتر از کشور قطبی سوئد نخواهد شد (اولین کشور دارای بالاترین وزن در سبد مصرفی خانوار) لذا مصرف انرژی 63 درصد کاهش می یابد و درآمدهایی که ریاست محترم جمهوری ادعا می کنند که می خواهند بین مردم تقسیم کنند، اساسا حاصل نخواهد شد. اگر وزن انرژی در سبد مصرفی بالاترین وزن در سیاره زمین باشد کل درآمد حاصله 27 درصد میزانی است که ریاست محترم جمهور ادعا می کنند.

از 184 میلیارد دلار قدرت خرید در اقتصاد طی یکسال ، 71 میلیارد دلار صرف انرژی ،60 میلیارد صرف کالاهای با منشاء ارزی و 53 میلیارد دلار صرف بقیه کالاها و از جمله بخش خدمات می شود.

فارس : با این سناریو ، جایگاه بخش خدمات چه خواهد شد؟

ادیب : وزن بقیه کالاها و از جمله بخش خدمات از 102 میلیارد دلار به 53 میلیارد دلار کاهش می یابد که به منزله فروپاشی اقتصاد غیر نفتی ایران است، همه چیز در پای بخش انرژی و وارداتی قربانی می شود؛ بنیاد اقتصاد شهری ایران در بخش خدمات است. اساس اشتغال شهری نیز بر بخش خدمات استوار است این استراتژی به منزله از دست دادن میلیونها اشتغال موجود است.

سناریوی دوم ،کاهش وزن کالاهای با منشاء ارز در سبد خانوار است که راه حلی بسیار عملی است، در این حالت اگر تقاضا برای کالاها با منشاء ارز به نصف کاهش یابد ،در صورت ثابت بودن عرضه ارز ، قیمت ارز به شدت سقوط می کند. به عبارت دیگر، اگر عرضه ارز در سطح گذشته باشد اما تقاضا برای کالاهای با منشاء ارز نصف شود قیمت دلار به شدت سقوط می کند.

فارس: با افزایش وزن انرژی در سبد مصرفی از 5/6 درصد به 30 درصد، باید مردم در دو بخش دیگر کمتر مصرف کنند در کدامیک کمتر مصرف می کنند ارز یا بقیه کالاها و از جمله بخش حدمات؟

ادیب : احتمالا در عمل مردم افزایش وزن انرژی در سبد مصرفی را با کاهش مصرف کالاهای وارداتی و بقیه کالاها و خدمات و از جمله بخش خدمات جبران می کنند در هر دو زمینه مردم کمتر مصرف می کنند ولی صرفه جویی در بخش ارز قابل ملاحظه خواهد بود لذا سقوط نرخ ارز در صورت ثابت بودن حجم عرضه ارز قطعی است.

فارس: شفاف تر توضیح می‌دهید؟

ادیب :استراتژی ریاست جمهوری در حذف یارانه انرژی به صورت کامل ، به ترکیدن حباب نرخ ارز می انجامد ارز سقوط می کند و کسانی که نگاه سرمایه ای به ارز داشته اند با زیان قابل ملاحظه بازار را ترک می کنند.

فارس : ضریب خطای مطالب فوق چیست؟

ادیب : این تحلیل بر دو فرض پایه استوار است : فرض اول، متوسط درآمد شاغلین کشور دو برابر متوسط حقوق کارمندان دولت است و فرض دوم، وزن انرژی در سبد مصرفی در ایران نمی تواند از وزن انرژی در کشوری که انرژی بالاترین وزن را دارد بیشتر باشد، به میزانی که این دو فرض پایه نادرست باشد باید در محاسبات تجدید نظر شود.

فارس : اثر حذف کامل یارانه انرژی بر بخش صنعت چیست؟

ادیب: صادرات غیر نفتی ایران عمدتا چیزی بیش از تبدیل یارانه انرژی به محصول و صادرات آن نیست، یارانه انرژی انرژی به پتروشیمی بر اساس ارزش حرارتی نفت 69 هزار میلیارد تومان است کل ارزش تولیدات بخش پتروشیمی با دلار 3250 تومان 62 هزار میلیارد تومان است در واقع این یارانه انرژی است که به اسم پتروشیمی صادر می شود ، اکنون روزانه 15 میلیون لیتر نفت کوره به کارخانه های سیمان عرضه می شود که ارزش نفت خام آن 12 هزار میلیارد تومان است اما کل قیمت سیمان تولیدی 6 هزار میلیارد تومان است، صادرات ماهانه یک میلیون تن سیمان چیزی بیش از صادرات نفت کوره نیست، اگر یارانه انرژی به میزان 97 هزار میلیارد تومان به 11 صنعت پتروشیمی ، فولاد ، سیمان ، کاشی ، شیشه ، آجر و ... قطع شود قسمت عمده صادرات متوقف شده و با قطع ارز ناشی از صادرات نرخ ارز به شدت افزایش می یابد.

فارس : شما که گفتید نرخ ارز کاهش می یابد؟

ادیب : با حذف کامل انرژی، نرخ ارز به شدت کاهش می یابد اما با قطع یارانه به بخش صادراتی، نرخ ارز به شدت افزایش می یابد، ممکن است نرخ ارز در سطحی افزایش یابد که همه یارانه انرژی حذف شده با افزایش نرخ ارز مجددا برقرار شود.

فارس : بیشتر توضیح دهید مطلب مبهم است.

ادیب : در آذر 1389 ارزش حامل های انرژی مصرفی 130 میلیارد دلار بود با دلار 1000 تومان ارزش حامل های انرژی مصرفی 130 هزار میلیارد تومان بود با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه مازاد بر 13 هزار میلیارد تومانی که مردم برای انرژی پرداخت می کردند( قبل از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ) 26 هزار میلیارد تومان دیگر نیز به قیمتها اضافه کردند در مجموع با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه 39 هزار میلیارد تومان اقتصاد برای حامل های انرژی پرداخت می کرد،اما ارزش انرژی مصرفی 130 هزار میلیارد تومان بود به عبارت دیگر، یارانه انرژی 90 هزار میلیارد تومان بود، اما اکنون دلار به 3200 تومان افزایش یافته، یعنی ارزش حامل های انرژی 416 هزار میلیارد تومان است که اقتصاد 39 هزار میلیارد تومان آن را پرداخت می کند به عبارت دیگر، یارانه انرژی از 90 هزار میلیارد تومان به سبب افزایش نرخ ارز به 377 هزار میلیارد تومان افزایش یافته و یا طرح ریاست جمهوری به 4 برابر شدن یارانه انرژی انجامید.

فارس : آیا وضعیت سابق یکبار دیگر تکرار می شود؟

ادیب : نه به آن نسبت، اما اگر یارانه به بخش صنعت صادراتی قطع شود با کاهش عرضه ارز به اقتصاد ، نرخ ارز به شدت افزایش یافته و با وجودی که یارانه یکبار قطع شده دوباره با افزایش نرخ ارز برقرار می شود.

* ضرورت پرداخت یارانه انرژی به بخش صنعت تا اطلاع ثانوی

فارس : چه راهکاری پیشنهاد می کنید؟

ادیب : یارانه انرژی به بخش مصرفی و نه تولیدی اقتصاد قطع شود در این حالت درآمد ارزی صادراتی حفظ شود، یارانه به بخش صنعت حدود 25 درصد از کل یارانه است. توصیه ، تداوم پرداخت یارانه به بخش صنعت تا اطلاع ثانوی است. در این حالت اجرای طرح ریاست جمهوری در عمل به کاهش واقعی یارانه انرژی و کاهش شدید نرخ ارز می انجامد، به جای پرداخت یارانه نقدی بیشتر به مردم بهتر است در جهت کاهش فشار به اقتصاد خانواده ها نرح ارز کاهش یابد.

* احتمال به هم ریختن محاسبات در جهت پرداخت یارانه نقدی بیشتر

فارس : توصیه دیگری ندارید؟

ادیب : کاهش یارانه گاز به کاهش شدید مصرف گاز می انجامد، اما گاز مازاد را نمی توان صادر کرد لذا تنها با کاهش مصرف، فشار بی سابقه ای به قدرت خرید مردم وارد می شود، بدون اینکه درآمدی برای دولت ایجاد کند. همه محاسبات ریاست جمهور در مورد پرداخت یارانه نقدی بیشتر با کاهش مصرف گاز و عدم استفاده از گاز صرفی جویی شده در بخش صادراتی در هم می ریزد.

* اقتصاد ایران از ریل خارج شده است

فارس : حرف آخر؟

ادیب : ریاست جمهوری فعلی، یارانه انرژی را با طرح خود 4 برابر کردند . آقای احمدی نژاد با طراحی درست و با قطع یارانه فرآورده نفتی و برق و کاهش ملایم یارانه در بخش گاز و ادامه یارانه به بخش تولیدی، می توانند اقتصاد را در مسیر درست قرار دهند، اقتصادی که به سبب پرداخت 377 هزار میلیارد تومان یارانه انرژی از ریل خارج شده است.