سناریوی گازی ترکمنستان جواب نداد/ گاز استان های شمالی تامین است

به گزارش روز شنبه خبرنگار ایران اکونومیست؛ در سالی که بیش از 20 استان کشور درگیر سرمای شدید شدند، ترکمنستان به جای آن که در صادرات گاز با ایران همکاری بیشتری داشته باشد، قیمت گاز صادراتی خود به کشورمان را به یکباره 9 برابر کرد و قیمت‌ها از 40 دلار به ازای هر هزار مترمکعب به 360 دلار افزایش پیدا کرد. در آن زمان به جای آن که دولت وقت مانع از سودجویی این کشور شود به خواسته آنها تن داد. 
به دلیل مسیر کوتاه خط لوله صادرات گاز ترکمنستان به ایران، صادرات گاز این کشور به ایران با کمترین هزینه انجام می شود، اما سایر مشتریان گازی ترکمنستان مزیت های ایران را ندارند.
چین، اروپا و پاکستان مشتریان جدید گاز ترکمنستان به شمار می روند که هزینه صادرات گاز به آنها به دلیل نیاز به خط لوله چند هزار کیلومتری، هزینه سنگینی را به دنبال دارد.
این نکته نیز قابل ذکر است که با گذشت زمان و پس از افت قیمت گاز در بازارهای جهانی، قیمت گاز صادراتی ترکمنستان به ایران کاهش پیدا کرد که همچنان این امر ادامه دارد. در آن زمان وقتی که ایران آماده پرداخت بدهی گازی ترکمنستان می‌ شود، تحریم‌ها شدت یافته و مراودات بانکی قطع می‌شود و بدین ترتیب روند پرداخت بدهی به این کشور بلاتکلیف باقی می‌ماند.
دولت یازدهم که وارث این بدهی عنوان شده از سوی طرف ترکمنستانی است، معتقد است این بدهی باید از نظر میزان و نحوه پرداخت کارشناسی شود. و از آنجا که قراردادهای گاز بلند مدت هستند، ایران حاضر به پرداخت طلب ادعایی ترکمنستان نیست و می ‌خواهد این مسئله به داوری بین‌المللی گذاشته شود؛ اما به گفته وزیر نفت ایران فعلا ارجاع مسئله به داوری بین المللی منتفی است.
قرارداد گازی میان ایران و ترکمنستان مربوط به دو دهه پیش است. در آن زمان وزارت نفت ایران به منظور تامین گاز مناطق شمال شرق کشور قرارداد 30 ساله ‌ای با ترکمنستان امضا کرد، اما از آن زمان تاکنون ترکمنستان در اجرای این قرارداد همواره مشکلاتی را به وجود آورده است.
ایران با وجود داشتن بزرگترین ذخایر گازی، اما به دلیل به بهره ‌برداری نرسیدن کامل این ذخایر، به ویژه در فصل سرما به دنبال افزایش مصرف گاز در بخش خانگی دچار مشکل‌ قطع گاز یا افت فشار بود که برای جلوگیری از این مشکل‌ در منطقه ‌های شمالی کشور قرارداد واردات گاز از ترکمنستان را با عشق آباد امضا کرد.
برخی کارشناسان معتقدند: این تصمیم در آن زمان به نفع ایران بود، زیرا قیمت واردات گاز از ترکمنستان در مقایسه با صادرات گاز به ترکیه مناسب و منطقی بود.
معاون وزیر نفت با اشاره به تهدید ترکمنستان برای قطع صادرات گاز به ایران گفته بود: در صورت قطع گاز ترکمنستان نگرانی نداشته و بحران گازی در شمال کشور به وجود نخواهد آمد.
حمیدرضا عراقی‌ درباره آخرین وضعیت مذاکرات گازی ایران - ترکمنستان نیز اواخر هفته گذشته عنوان کرد: ترکمنستان در دولت قبل مقداری طلب از ایران داشته است که هم اکنون به دلیل این طلب، تهدید به قطع گاز ایران می کند.
همچنین جمله ای از این مقام وزارت خارجه نقل شده بود که «اگر ترکمنستان گاز را قطع کند دستور دولت این است که رابطه تجاری متوقف شود.»
در حال حاضر ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور تولید و مصرف می شود که از این میزان حدود سه درصد آن، یعنی ۱۲ میلیون مترمکعب واردات از ترکمنستان وارد می شود.
با این حال با وجود تهدیدهای ترکمنستان مبنی بر قطع گاز شمال کشور در صورت پرداخت نشدن مطالباتش، گفت و گوها به نتیجه رسید و  وزیر نفت روز گذشته از توافق دو کشور بر سر صادرات گاز به ایران خبر داد.
بیژه نامدار زنگنه روز گذشته در گفت و گو با خبرگزاری مهر در تشریح جزئیات توافق گفت: تفاهم نامه مشترک گازی بین دو کشور امضا شده و قرار است تا دستیابی به توافق نهایی مذاکرات بین شرکت ملی گاز ایران و ترکمن گاز ادامه یابد.
وزیر نفت با اعلام اینکه بر اساس توافق دو جانبه باید با انجام مذاکرات بیشتر در خصوص موارد مورد اختلاف گفت و گو و در نهایت توافق نهایی بین دو کشور انجام شود و دو طرف مشکلات و اختلافات به وجود آمده را حل و فصل کنند.
این عضو کابینه دولت با تاکید بر اینکه امیدواریم در مدت زمان کوتاهی تمامی اختلافات گازی حل شود، بر اساس توافق جمعه دهم دی ماه، باید حجم واردات گاز ایران از ترکمنستان تا چند روز آینده افزایش یابد.
این مقام مسئول با بیان اینکه تا چند هفته گذشته هم حداکثر واردات گاز طبیعی از ترکمنستان حدود ۱۰ میلیون مترمکعب در روز بوده است، تاکید کرد: قطعا با تکمیل فازهای باقی‌ مانده پارس جنوبی ظرفیت تولید گاز به حدود یک میلیارد مترمکعب در روز می رسد.
زنگنه این توضیح را نیز داد که واردات گاز طبیعی از ترکمنستان از لحاظ زیست محیطی برای ایران اهمیت دارد. با واردات گاز طبیعی مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های شمال شرق کشور کاهش یافته که این موضوع دستاوردهای زیست محیطی به همراه دارد. 
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به تفاهم حاصل شده درمورد گاز ترکمنستان گفت: تهران - عشق آباد توانمندی زیادی برای گسترش همکاری ها در این حوزه راهبردی دارند.
 هادی قوامی اظهار کرد: افزایش تعامل و ارتباط میان دو کشور دوست و همسایه، گسترش روابط همه جانبه در همه بخش ها بویژه حوزه نفت و گاز برای تهران و عشق آباد را به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: با توجه به وجود گاز طبیعی فراوان در ترکمنستان باید فرصت های بیشتری برای ایجاد روابط دوستانه فراهم کرد تا ترانزیت گاز و کالا به سایرکشورها و اروپا انجام شود.