رشد روز افزون بیکاری؛ بلای جان اقتصاد ایران

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار ایران اکونومیست؛ میزان بیکاری در ایران نزدیک به یک چهارم است. حدود ۷۰ درصد جمعیت ایران زیر ۳۵ سال سن دارند و مرکز آمار ایران میزان بیکاری جوانان 15 تا 24 سال را ۲۱٫۸ درصد اعلام کرده که تقریباً دو برابر نرخ متوسط بیکاری در ایران است.
بر اساس این گزارش؛ نرخ بیکاری در استان‌های مختلف ایران متفاوت است، اما اغلب نرخ بیکاری در استان‌های مرزنشین از دیگر نقاط ایران بالاتر است.
طبق گزارش بانک مرکزی در سال ۱۳۸۹، ۲۲٫۵ درصد از خانواده‌های ایران بدون فرد شاغل، ۵۵٫۴ درصد دارای یک فرد شاغل، 21.7 درصد دو فرد شاغل و ۴٫۹ درصد بیشتر از ۲ فرد شاغل بوده‌اند. در عین حال در سال ۱۳۹۰، 800 هزار فرصت شغلی از دست رفته که معادل ۱۸ میلیارد دلار تولید بوده ‌است.
در سال ۱۳۹۳ درصد خانواده‌های بدون فرد شاغل به 24 درصد رسید که از این میان ۵۷ درصد یک نفر شاغل، 15.5 درصد دو نفر شاغل و ۳٫۵ درصد دارای سه نفر شاغل و بیشتر بوده‌اند.
بر اساس آمار رسمی، تعداد بیکاران ایران بین 3 تا 3.5 میلیون نفر است، اما کارشناسان آمار بیکاران را بیشتر از چهار میلیون نفر برآورد می‌کنند. هر ساله دست کم حدود 800 هزار نفر وارد بازار کار ایران می‌شوند و ایران توان کافی برای پاسخگویی به این حجم از متقاضیان کار را ندارد.
کارشناسان بر این باورند که ایران برای این که بتواند بیکاری را کنترل و نرخ آن را کاهش دهد، باید سالانه بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد کند، در حالی که در طول سال‌های اخیر به طور متوسط نتوانسته برای بیشتر از ۵۵۰ هزار نفر شغل ایجاد کند.
در عین حال که برای غلبه بر مشکل بیکاری، نیازمند رشد اقتصادی بالای هفت درصد است، اما در طول چند سال گذشته متوسط رشد اقتصادی در حد پنج درصد بوده‌ است.
مشاور اقتصادی رئیس جمهوری در گفت و گویی اظهار کرد: ناهنجاری ها و مشکلات کنونی کشور ناشی از  دلیل بیکاری ایجاد شده در فاصله سال های 84 تا 93 است. مسعود نیلی در عین حال از افزایش 800 هزار نفری شمار بیکاران در دو سال اخیر خبر می دهد.
وی با بیان اینکه در نیمه دوم دهه 80 درآمد ارزی کشور به 845 میلیارد دلار رسید، افزود: با این منابع می شد برای همه کسانی که به بازار کار وارد می شوند شغل ایجاد کرد.
نیلی گفت: پس از پایان جنگ تا سال 83، کل درآمد ارزی کشور 630 میلیارد دلار بود و برنامه ریزان کشور در آن دوره دغدغه کمبود منابع برای ایجاد اشتغال داشتند.
بر اساس آمار منتشره مرکز آمار از روند تغییرات 10 ساله نرخ مشارکت اقتصادی و بیکاری در 10 سال اخیر کمترین نرخ بیکاری مربوط به دو سال 92 و 87 و با نرخ بیکاری 10.4 درصد است.
بالاترین نرخ بیکاری هم مربوط به سال 89 با نرخ 13.5 درصد بوده است. آن هم در شرایطی که در کنار افزایش نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی سال 89 در مقایسه با سال قبل از آن کاهش هم یافته بود. یعنی در این سال هم بیکاری افزایش یافته و هم تمایل افراد برای ورود به بازار کار، کاهش داشته است. 
در بررسی نرخ مشارکت اقتصادی هم باید گفت بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی مربوط به سال 84 با نرخ مشارکت 41 درصدی بوده است. بعد از آن تا سال 87 روند این نرخ کاملا نزولی بوده و سپس دچار نوسان شده است.
کمترین نرخ مشارکت اقتصادی در 10 سال اخیر هم مربوط به سال 90 با نرخ مشارکت 36.9 درصدی بوده است که بررسی آن نشان می‌ دهد این میزان طی حدود ۱۰ سال گذشته تقریبا ثابت بوده است.
بررسی این آمار نشان می‌دهد نرخ بیکاری بلند مدت در مجموع مردان و بانوان، از ۴.۳ درصد در سال ۸۴ به ۴.۵ درصد در سال ۹۳ رسیده که نه تنها کاهش نداشته بلکه از رشد ۰.۲ درصدی حکایت دارد.
همچنین بررسی بیکاری بلند مدت در جمعیت روستایی روند صعودی این نرخ را به تصویر می‌کشد؛ نرخی که در سال ۸۴ معادل ۲.۱ درصد بود در سال ۸۸ به ۲.۶ درصد رسید و در سال ۸۹ نرخ ۳ درصد را تجربه کرد.
در جمعیت روستایی این نرخ طی سال ۹۰ ثابت ماند و طی سال‌های ۹۱ و ۹۲ به ترتیب به ۲.۷ و ۲.۸ درصد کاهش یافت؛ اما مجدد نمودار انتظار شغل جمعیت روستایی در سال ۹۳ به ۳.۱ درصد رسید؛ این آمار نشان ‌دهنده این است که مدت انتظار برای جستجوی شغل در روستاها نسبت به جمیعت شهری بحرانی‌تر است.
نیلی افزایش بالای تعداد دانشجویان و فارغ التحصیلان را به دلیل مناسب نبودن بازار کار می داند و می گوید: اکنون این فارغ التحصیلان وارد بازار کار شده اند و از پاییز سال 93 یکباره یک میلیون نفر به متقاضیان کار افزوده شده است. این در حالی است که از سال 84 تا 91 ورودی بازار کار تقریباً صفر بوده است.
نیلی افزود: در دهها کشور افرادی که شاغل هستند به طور میانگین سرپرستی 2.2 افراد را بر عهده دارند، اما در کشور ما افراد شاغل تعداد بیشتری را سرپرستی می کنند که این فشار بسیاری را بر شاغلان کشور تحمیل می کند.
وی با بیان اینکه دولت یازدهم سالانه 704 هزار شغل ایجاد کرده است، می گوید که ایران در حال حاضر جزو پنج کشور دنیا در این زمینه است، اما به دلیل موج زیاد متقاضیان کار و ورود سالانه 308 هزار نفر به جمع بیکاران، این ایجاد شغل پاسخگوی متقاضیان کار نیست و سالانه بر تعداد آنها افزوده می شود.
نیلی با اشاره بر اینکه ایجاد سالانه 704 هزار شغل در کشور بی سابقه است، عنوان کرد: تا پایان تابستان تعداد شاغلان کشور به 26 میلیون و 400 هزار نفر افزایش یافته است. نرخ مشارکت در حال افزایش است و در این زمینه با توجه به 120 دانشجوی دختر به ازای هر 100 دانشجوی پسر، نرخ مشارکت زنان بیشتر از مردان است.
مشاور اقتصادی رئیس جمهور با بیان اینکه در گذشته از هر 100 نفر زن 12 نفر متقاضی کار بودند، اما اکنون این رقم به 16 نفر رسیده است افزود: ورود زنان به بازار کار در نوع ایجاد شغل تأثیرگذار است. نرخ بیکاری در میان جوانان عدد بزرگتری در مقایسه با آمار کلی بیکاری کشور و در میان جوانان تحصیل کرده این مسئله جدی تر است.