چرا سهامداران « معامله گریز » شده اند؟

یکی از مهم‌ترین دلایلی که کارشناسان در توجیه این روند عنوان می‌کنند، یک افت طبیعی پس از هر رشدی است. بورس در حالی این افت شاخص را تجربه می‌کند که شاهد فشار فروش بالایی نیست. البته در کنار این موضوع تقاضای زیادی نیز در بازار سهام مشاهده نمی‌شود که می‌توان برای آن دلایلی همچون P/ E بالای بازار و هزینه فرصت سهامداران، تعطیلات بازارهای جهانی و توقف روند صعودی قیمت جهانی در ماه دسامبر را برشمرد. 

در این روند کم‌نوسان بیش از هر موضوعی رد پای بازارهای جهانی دیده می‌شود. نزدیک شدن به آغاز سال نو میلادی و تعطیلی بازارهای جهانی در روزهای شنبه و یکشنبه، عملا بازارهای جهانی در هفته جاری را در یک وضعیت نیمه تعطیل قرار داد. این در حالی است که بیش از نیمی از نمادهای فعال در بازار سهام به بازارهای کالایی وابسته بوده و عمده رشد اخیر بازار نیز از رشد قیمت کالاها در بازارهای جهانی تبعیت کرده بود. به همین دلیل می‌توان این‌گونه اذعان کرد که با حذف عامل تاثیرگذاری بازارهای جهانی بر بورس تهران، نمی‌توان افت یا رشد محسوسی را برای بازار سهام پیش‌بینی کرد.

این در حالی است که بالا بودن نسبت P/ E (نسبت قیمت به درآمد) در بازار سهام کشور زمینه افزایش ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران را فراهم آورده است. این نسبت که به نوعی نشانگر انتظارات سهامداران از سودآوری آینده شرکت‌ها است، در حال حاضر برای کل بازار در حدود 7 است. حتی در برخی شرکت‌های بورسی شاهد P/ E‌های بالای 7 هستیم. بر این اساس زمانی سرمایه‌گذاری در قیمت‌های کنونی برای سهامداران به صرفه خواهد بود که یا نگاهی بلندمدت بر معاملات بازار سهام حاکم باشد یا رشد سودآوری شرکت‌ها از سرعتی برخوردار باشد که زمینه تعدیل نسبت قیمت به درآمد را فراهم کند. در این میان عدم نرخ‌های جذاب در بازارهای کم‌ریسک‌تر مزید بر علت شده است. این موضوع عاملی برای افزایش تردید سهامداران برای ورود به بازار سهام شده است. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران با مدنظر گرفتن هزینه فرصت دارایی خود، ریسک ورود به بورس را بالا ارزیابی می‌کنند. علاوه بر این فضای فرسایشی کنونی معاملات بورس، خروج برخی سهامداران از بازار با هراس از ریزش بیشتر قیمت‌ها یا نیاز به نقدینگی محتمل‌تر به نظر می‌رسد.

بر این اساس عوامل ذکر شده به نظر می‌رسد در کنار توقف روند صعودی قیمت جهانی فلزی- معدنی‌ها در ماه دسامبر، ابهام در مسیر حرکتی قیمت دلار و همچنین ریسک‌های سیاسی در مورد اجرای « برجام » با نزدیک شدن به زمان تحلیف دونالد ترامپ با تقویت احتیاط میان معامله‌گران ، کاهش 50‌درصدی ارزش معاملات را در دی نسبت به میانگین پاییز رقم زده است. البته در این میان انتشار گزارش‌های 9 ماهه شرکت‌ها در کنار بازگشایی یک به یک نمادهای متوقف و مشاهده آمارهای مثبت در عوامل کلان اقتصاد همچون نرخ رشد و نرخ تورم می‌تواند سیگنال‌های جدیدی را برای جهت‌گیری شاخص ارسال کند.