بررسی‌ها نشان می‌دهد 25 درصد از مبتلایان به دیابت در ایران، دچار کم بینایی هستند. جالب آن که شایع‌‌ترین علت کم‌بینایی در سنین 20 تا 64 سالگی دیابت است.
کد خبر: ۱۳۸۴۴۱
به گزارش ایران اکونومیست؛ عوارض چشمی بیماری قند می‌تواند به آسیب عروق خونی شبکیه منجر شود که در اصطلاح رتینوپاتی دیابتی خوانده می‌شود. همچنین ورم مرکز بینایی چشم (ماکولا)، خونریزی‌های متعدد در شبکیه و زجاجیه چشم بر اثر دیابت از عوارض جدی چشمی است که اگر بموقع درمان نشود، به کم بینایی یا نابینایی دائمی منجر می‌شود.
دکتر مهدی مدرس‌زاده، رئیس انجمن شبکیه و زجاجیه ایران با توجه به شیوع بیماری دیابت در ایران و ضرورت پیشگیری و کنترل این بیماری برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از آن می‌گوید: دیابت قابل پیشگیری و کنترل است و افراد دیابتی با انجام فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی مناسب، علاوه بر این که بیماری خود را کنترل می‌کنند، می‌توانند از بروز اختلال در بینایی چشم خود جلوگیری کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌افزاید: اگر بیماری قند کنترل نشود، در طول زمان بافت‌های غیرطبیعی در شبکیه چشم به وجود می‌آید که با ایجاد تورم در شبکیه، دید چشم را کاهش می‌دهد.
آسیب شبکیه چشم با قند بالا
به گفته این متخصص، افراد مبتلا به دیابت باید از بروز عوارض چشمی که بیماری دیابت در آنها ایجاد خواهد کرد، پیشگیری کنند و تحت کنترل باشند؛ چرا که بی‌توجهی به کنترل و درمان دیابت بتدریج با آسیب‌های بافتی زیادی همراه است که یکی از مهمترین آنها آسیب به شبکیه چشم است.
وی تاکید می‌کند: ازجمله مشکلاتی که در دیابتی‌ها شیوع می‌یابد، رسوب ذرات چربی روی شبکیه، انسداد عروق شبکیه، پارگی و خونریزی رگ‌ها، ایجاد عروق غیرعادی در عصب بینایی و در نهایت ایجاد تورم در شبکیه و کاهش دید بیمار است.
اختلال بینایی تا کوری کامل
قند خون بالا باعث می‌شود مویرگ‌های شبکیه آسیب ببیند و در نتیجه ورم شبکیه اتفاق بیفتد که باعث کم شدن قدرت بینایی فرد می‌شود.
به گفته دکتر مدرس‌زاده، اگر بیماری قند کنترل نشود بتدریج موجب می‌شود مویرگ‌های طبیعی در شبکیه به وجود آید که باعث ایجاد بافت‌های فیبرو اسکولر روی شبکیه می‌شود، آن را از جای خود جدا می‌کند و دید چشم را بشدت کاهش می‌دهد.
وی می‌افزاید: البته سن بیمار،هنگام تشخیص بیماری و مدت زمانی که فرد دچار بیماری است در به وجود آوردن آسیب شبکیه و شدت آن اثر دارد. بی‌شک، هر چه طول بیماری دیابت بیشتر باشد، احتمال آسیب به شبکیه چشم بیشتر و شدت آن زیادتر می‌شود. در واقع، تشدید آثار دیابت در شبکیه منجر به بسته شدن مویرگ‌های چشم می‌شود و در نتیجه خون به شبکیه نمی‌رسد که در نتیجه آن عروق غیرعادی در شبکیه ظاهر می‌شود و این عروق نابجا بافت‌های غیرعادی ایجاد می‌کنند که شبکیه را تحت کشش قرار داده و از جای خود جدا می‌کنند. در این صورت، درمان باید با عمل جراحی صورت گیرد که البته بینایی فرد کامل نخواهد بود.
دیابت نوع دو ، در خطر بیشتر
شکی وجود ندارد علائم دیابت و ازجمله عوارض چشمی در دیابت نوع یک شدیدتر است. اما نکته مهم آن است که در دیابت نوع یک، چه از نظر سیستمیک و چه بدنی، عوارض بیماری زودتر بروز می‌یابد و بیمارنسبت به کنترل و پیشگیری و درمان این عوارض سریع‌تر اقدام می‌کند.
رئیس انجمن شبکیه و زجاجیه ایران با بیان این مطالب تاکید می‌کند: اما در دیابت نوع دو، بیشتر بیماران تا مدتی نمی‌دانند بیماری قند دارند و بعد از تاثیر روی اندام‌هایشان به پزشک مراجعه می‌کنند. بی‌شک، دیابتی‌های نوع یک باید از وقتی متوجه ابتلا به این بیماری می شوند از نظر چشمی معاینه شوند و در صورت عدم ابتلا به این عارضه نیز سالی یکبار معاینه شوند.
وی می‌افزاید: اما در دیابت نوع دو معمولا ابتلا به عوارض چشمی در صورت عدم کنترل بیماری، هفت یا هشت سال بعد از ابتلا اتفاق می‌افتد. پس کنترل عوارض باید با تشخیص پزشک طی فواصل زمانی مشخصی انجام شود.
عوارضی که باید جدی بگیرید
به گفته دکتر مدرس‌زاده، کاهش بینایی بدون درد از مهمترین نشانه‌های دیابت چشمی است. البته گاهی در دیابت پیشرفته وقتی فشار چشم بالا برود درد هم ممکن است ایجاد شود. ناگفته نماند در دیابت نوع یک، پر نوشی، پر خوری و پر ادراری حتی پیش از علائم چشمی وجود دارد. اما بعد از گذشت دو سال از ابتلا به دیابت نوع دو، بیمار باید از نظر چشمی نیز تحت معاینه قرار بگیرد.
اول پیشگیری و بعد درمان
به گفته این متخصص، تنها راه پیشگیری از بروز عوارض چشمی بیماری قند، کنترل دیابت است که با داشتن فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی صحیح و کنترل قند با داروی خوراکی و در صورت نیاز، انسولین تزریقی ممکن است. فراموش نکنید علائم چشمی دیابت فقط به دلیل بالا بودن قند خون بروز می‌یابد.
دکتر مدرس‌زاده با اشاره به این مطالب به درمان موفق عوارض چشمی دیابت اشاره کرده و می‌افزاید: بسته به نوع عارضه چشمی، اگر بیمار در مراحل اولیه ابتلا مراجعه کند و اگر فقط ورم شبکیه اتفاق افتاده باشد و عروق شبکیه بسته نشده باشد، کنترل عوارض چشمی و پیشگیری از آسیب به بینایی بیمار ممکن است. در واقع، دو سوم بیماران با لیزر درمانی و تزریق داروی خاصی داخل عروق چشم درمان می‌شوند. اما اگر رگ‌های عروق شبکیه تحت تاثیر دیابت بسته شوند، معالجه کامل بیمار مشکل و به حفظ دید موجود معطوف می‌شود. اگر عوارض چشمی دیابت بموقع تشخیص داده شده و درمان شود، بیش از 90 درصد از بیماران می‌توانند از خطر نابینایی نجات یابند.
روشی موثر برای عوارض خطرناک چشمی دیابت
در مراحل اولیه دیابت، عروق خونی شبکیه ضخیم و تنگ و پیچ خورده می‌شود. همچنین از دیواره آنها پلاسما نشت می‌کند که باعث تاری دید می‌شود. اما در مراحل پیشرفته‌تر بیماری بر اثر برآورده نشدن نیازهای غذایی و اکسیژن سلول‌های بینایی در شبکیه رگسازی شروع می‌شود. رگ‌های جدید بسیار شکننده هستند، درون چشم خونریزی می‌کنند، باعث کندگی شبکیه می‌شوند و در نهایت آسیب جدی به بینایی و کوری را باعث می‌شوند.
وقتی این مشکل برای چشم ایجاد می‌شود، عمل ویترکتومی انجام می‌شود که در این عمل، بافت‌ها برداشته و شبکیه به جای اول خود متصل می‌شود. در واقع، متخصصان ایرانی با به‌کارگیری روش جدید ویترکتومی موفق به درمان عوارض بدخیم چشمی دیابت شده‌اند.
لیزر درمانی و کنترل عوارض چشمی
لیزردرمانی یکی از اصلی‌‌ترین درمان‌های عوارض چشمی بیماری قند است. از لیزر هم در مرحله نخست بیماری یعنی در رتینوپاتی زمینه‌ای در صورتی که تورم مرکز بینایی وجود داشته باشد، استفاده می‌شود و هم در مرحله دوم که رتینوپاتی پیشرونده است، به صورت فراگیر استفاده می‌شود.
اما باید توجه داشت لیزردرمانی در درمان عوارض چشمی بیماری قند باعث کنترل بیماری می‌شود، اما معمولا بینایی از دست رفته را نمی‌توان برگرداند. حتی لیزردرمانی در بیماری قند تا حدودی موجب کاهش دید محیطی، کاهش قدرت تطابق، کاهش دید شب و کاهش تمایز رنگ‌ها می‌شود.
