بحران آبی در کمین سرزمین آب

به گزارش ایران اکونومیست؛  براساس آمارهای موجود کهگیلویه و بویراحمد 10 درصد آب‌های کشور را در اختیار دارد اما با این وجود بحران آب در این استان کم‌کم خودنمایی می‌کند.
استان کهگیلویه و بویراحمد با افزون بر 16 هزار کیلومتر مربع، یک درصد از مساحت ایران را در اختیار دارد.
آمار مرکز پایش هواشناسی اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد پرده از مشکلاتی بر می‌دارد که حوزه آب این استان را با مشکل رو به رو کرده است.
آمارها نشان می‌دهد که مقدار بارش در سال زراعی جاری نسبت به پارسال کاهش یافته و نسبت به بارندگی بلندمدت نیز فاصله زیادی وجود دارد.
رئیس مرکز پایش اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید که از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون دهدشت با 150.2 میلی متر در جایگاه نخست بارش باران در میان شهرهای استان قرار دارد.
سال زراعی از اول مهر آغاز می‌شود و تا آخر شهریور سال بعد ادامه می‌یابد.
سی سخت با 148.3 میلی متر، لیکک با 122 میلی متر، یاسوج با 119/6 و دوگنبدان با 91 در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
کمترین بارش سال زراعی جاری در دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران در جنوب کهگیلویه و بویر احمد با 91.8 میلی متر باریده است.
بارندگی در مناطق مختلف استان در سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش یافت و میانگین این کاهش حدود 33 میلی متر است.
به گفته ولی بهره مند رئیس مرکز پایش اداره کل هواشناسی استان میانگین بلندمدت بارش سالانه در دهدشت 493 میلی متر، یاسوج 812، سی سخت 690، لیکک 379 و گچساران 483 میلی متر است.
بر این اساس، سال جاری در همه شهرهای استان بارش‌ها نسبت به بلندمدت کاهش یافته اما در شهرهای سردسیری یاسوج و سی سخت تفاوت چشمگیرتر است و میانگین بارش سال زراعی جاری نسبت به بارش بلند مدت استان منهای 78 درصد را کاهش نشان می‌دهد.
کارشناسان شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد از برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی استان بویژه در شهرستان‌های گرمسیری نگران هستند.
به گفته آنان برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی سبب شده سطح منابع زیرزمینی آب استان در برخی مناطق افت داشته باشد.
برخی آمارها در استان نشان می‌دهد که آب‌های زیرزمینی در برخی مناطق مانند دشت امام زاده جعفر در شهرستان گچساران افزون بر 20 متر و دشت کلاچو در کهگیلویه تا 10 متر پایین رفته است.
دشت 6 هزار هکتاری امامزاده جعفر گچساران و دشت پنج هزار هکتاری کلاچو دهدشت از مناطق مهم کشاورزی در منطقه گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد به شمار می‌روند.
از 15 دشت کهگیلویه و بویراحمد 14 دشت دارای آبخوان است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: به دلیل خشکسالی و افزایش بهره برداری در این تعداد دشت استان 60 میلیون متر مکعب کسری آب وجود دارد.
روح الله اسدپور اظهار داشت: این میزان کسری آب به دلیل نبود ابزار کنترل مناسب بصورت غیرقانونی برداشت می‌شود.
15 دشت دراستان کهگیلویه و بویر احمد وجود دارد که سطح آب در بیشتر آنها افت کرده است.
به گفته او سطح آب در دشت کلاچو در کهگیلویه 12 متر، دشت باشت هشت متر، بردیان در شهرستان چرام 6 متر، دشت ممبی در شهرستان بهمئی پنج متر و در دشت امام زاده جعفر گچساران 18 متر افت کرده است.
به دلیل انتقال آب از سد کوثر گچساران به زمین‌های کشاورزی لیشتر سطح آب در این دشت چهار متر بالاتر آمده است.
اسدپور یکی از مهمترین راه حل‌های جلوگیری از این روند منفی را تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی و ساخت سد در حوزه‌های آبریز استان دانست.
حوزه‌های آبریز مهم استان کارون، بشار، مارون و زهره است.
در حوزه آبریز زهره سد چم شیر به ظرفیت بیش از یک میلیارد و 800 میلیون متر مکعب در شهرستان گچساران در دست ساخت است.
کهگیلویه و بویراحمد هم اینک دارای 2 سد شاه قاسم به ظرفیت 9 میلیون متر مکعب در حومه یاسوج و سد کوثر به ظرفیت کمتر از 500 میلیون متر مکعب در غرب گچساران است.
افت سطح آب در استان کهگیلویه و بویراحمد از سال 1387 آغاز شده و همچنان رو به افزایش است.
اسدپور گفت که برای استفاده بهینه از منابع آبی استان باید مصرف آب در بخش‌های مختلف مدیریت شود.
اطلاعات شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد حکایت از کاهش میزان نزولات جوی در 8 سال گذشته در این استان دارد بطوری که میانگین بارش‌ها در این مدت نسبت به بلند مدت و از سال زراعی 51 تا 94 حدود 50 درصد کاهش یافته است.
میانگین بلند مدت بارندگی در استان از 43 سال قبل تاکنون افزون بر 675 میلی متر معادل حدود 10 هزار و 474 میلیون مترمکعب اعلام شده است.
براساس این اطلاعات 44.3 درصد این میزان تبخیز می‌شود و جزء بارندگی‌های مفید محسوب نمی‌شود و از مجموع 57.3 درصد بارش‌های مفید نیز حدود 55/2 درصد از این میزان نیز تبدیل به روان آب و تشکیل سیلاب می‌شود.
44.8 درصد بارشهای مفید معادل 2 هزار و 613 میلیون متر مکعب نیز سهم حوزه‌های آبریز و سفره‌های زیرزمینی کهگیلویه و بویر احمد می‌شود.
بیش از 300 میلیون مترمکعب از این میزان از طریق چشمه‌ها برداشت می شود و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و مابقی آن یعنی حدود 2 هزار و 313 میلیون مترمکعب دیگر از طریق چشمه‌ها و قنات‌ها تخلیه می‌شود.
مجموع آب تجدید شونده در این استان افزون بر هشت هزار و 186 میلیون مترمکعب است و بر اساس آمار سال‌های 86 تا 88 از منابع هفت گانه و بررسی‌های انجام شده تنها حدود 770 میلیون مترمکعب از آب‌های سطحی این استان بهره برداری می‌شود.
معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد هم از خطر تنش و چالش آبی در شهرهای مختلف استان به دلیل کاهش میانگین بارندگی بلند مدت در استان خبر داد.
پژمان نیک اقبالی گفت که این استان با دارا بودن بیش از 10 درصد (11 میلیارد مترمکعب) آب‌های سطحی کشور هم اکنون با تنش و چالش آبی مواجه است.
به گفته او بخش عمده‌ای از این میزان آب‌های سطحی یعنی حدود 10 میلیارد مترمکعب آن بدون استفاده از استان خارج می‌شود.
استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود 16 هزار و 200 کیلومتر مربع در جنوب غرب ایران واقع شده که براساس آمارهای ارائه شده، سالانه به طور میانگین بیش از 600 میلی متر بارش باران دارد.
معاون بهره برداری آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد این استان را از جمله استان‌هایی می‌داند که با تنش آبی روبه رو است.
سید یعقوب فرجی می‌گوید که 6 شهر یاسوج، مادوان، لیکک، دهدشت، سوق و چیتاب در کهگیلویه و بویراحمد تنش آبی دارند از این رو باید از همه امکانات و برنامه‌ها برای مدیریت خشکسالی استفاده شود.
هفت درصد آب‌های زیرزمینی استان در بخش آشامیدنی و حدود 90 درصد در کشاورزی و صنعت مصرف می‌شود.
وی تصریح کرد کرد که آب آشامیدنی استان از 60 حلقه چاه و 6 رشته چشمه تأمین می‌شود که یکی از چاه‌های آب این شرکت به دلیل افت مخزن در سال جاری از مدار خارج شده است.
فرجی به لزوم صرفه جویی مردم در مصرف آب آشامیدنی با توجه به بروز خشکسالی‌ها و کاهش منابع آب زیرزمینی تاکید کرد.
بر اساس آمار شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد سالانه 285 میلیون مترمکعب از 2 هزار و 500 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق این استان برداشت می‌شود.