فسخ واگذاری شرکت مخابرات

روز گذشته اخباری مبنی بر بازپس‌گیری سهام شرکت مخابرات ایران از سهامدار عمده این شرکت (سرمایه‌گذاری اعتماد مبین) به گوش رسید. براساس پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» صحت این خبر تایید شد. میرعلی اشرف عبدالله پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی چرایی ابطال معامله واگذاری سهام «اخابر» را عدم ایفای تعهدات از سوی خریدار عنوان کرد. 50 درصد بلوک مخابرات ایران در مهرماه سال 87 به‌عنوان بزرگ‌ترین واگذاری بورس روی میز معامله قرار گرفت. در هفته‌های پیش از معامله خریداران مختلفی جهت حضور در معامله بلوکی «اخابر» اعلام آمادگی کرده بودند. دولت به‌عنوان سهامدار عمده شرکت مخابرات ایران قصد واگذاری 50 درصد به علاوه یک سهم این شرکت را داشت. در میان خریداران نهایی، بلوک این شرکت در قیمت 3409 ریال به سرمایه‌گذاری اعتماد مبین رسید. واگذاری این بلوک با هیاهوی بسیار در آن سال و در ادامه طی سال‌های اخیر مواجه شد.

حتی گمانه‌زنی‌هایی از بازپس‌گیری این بلوک در سال‌های گذشته نیز عنوان شده بود. در حالی‌که علت اصلی واگذاری این بلوک عدم ایفای تعهدات اعلام شده است به نظر می‌رسد دلیل اصلی این موضوع فراتر از آن بوده است. شاید ریشه اصلی این اتفاق را بتوان درخصوصی‌سازی ناقص سال 87 سهام مخابرات جست‌وجو کرد. موضوعی که عباس آخوندی، وزیر کنونی راه و شهرسازی، در سال‌های اخیر از آن به‌عنوان اشتباه بزرگ خصوصی‌سازی یاد کرده است. هدف از واگذاری سهام مخابرات، انتقال سهام به بخش خصوصی به منظور خروج از انحصار دولت، حذف فضای راکد دولتی موجود در شرکت‌ و حرکت به سمت ایجاد فضای رقابتی و همچنین افزایش بهره‌وری این شرکت متناسب با پیشرفت روزافزون بخش ارتباطات در جهان بوده است. در حالی‌که از زمان واگذاری سهام این شرکت اقدام مثبتی در این خصوص صورت نگرفته است. موضوعی که بارها در محافل مختلف نقد شده است. تمرکز بر ظرفیت‌های موجود و کسب سودهای نقدی و بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های جدید شاید مهم‌ترین عامل ضعف مخابرات در سال‌های گذشته بوده است. حال به نظر می‌رسد عدم پرداخت اقساط خریدار شرکت مخابرات ایران بهانه‌ای برای اصلاح بزرگ‌ترین واگذاری تاریخ بورس باشد. در ادامه گزارش‌های مختلفی از هفته‌نامه «تجارت فردا» و همچنین گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» مربوط به سال‌های گذشته آورده شده است. علاوه بر مرور تاریخی این واگذاری جنجالی، به وضعیت سال‌های اخیر «اخابر» اشاره شده‌ است.

نگاهی به واگذاری مخابرات از روز نخست

مرداد سال 87 سهام مخابرات ایران برای نخستین بار در بورس تهران عرضه شد. این واگذاری به‌عنوان مهم‌ترین معامله بازار سهام و اصل44 مطرح شد. بر این اساس قرار شد 50درصد به علاوه یک سهم مخابرات به‌صورت بلوکی عرضه شود و متقاضیان مختلفی برای خرید این سهام عمده مالکیتی کاندیدا شدند. در این میان، نام سه متقاضی اصلی در میان خریداران این بلوک مشاهده می‌شد. کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین، مهر اقتصاد ایران و پیشگامان کویر از جمله خریداران این بلوک بودند که توسط سازمان خصوصی‌سازی تایید صلاحیت شدند. این عرضه که قرار بود 18 شهریورماه صورت پذیرد، سه‌مرتبه به تعویق افتاد، تا در نهایت در 5 مهر 88 در عرض نیم‌ساعت واگذاری انجام شد. برنده بدون‌شک این واگذاری، کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین بود که از سه شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران، شهریار مهستان و سرمایه‌گذاری توسعه اعتماد تشکیل شده است.پس از انجام معامله روابط عمومی این شرکت به فرآیند مذاکره با چند اپراتور بزرگ مخابراتی بین‌المللی و شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی که در مرحله نهایی کردن هستند، اشاره کرد. علاوه بر این درخصوص برنامه‌های آتی، روابط‌عمومی کنسرسیوم توضیح داد که طرح تجاری 10ساله‌ای تهیه شده است که شامل برنامه توسعه و ارتقای فناوری و سرویس‌های پیشرفته مخابراتی بوده و پیش‌بینی درآمد و سودآوری و بازگشت سرمایه در آن به دقت لحاظ شده است. در حالی سه کنسرسیوم برای حضور در معامله بلوکی اعلام آمادگی کرده بودند که پیش از انجام معامله و در روز شنبه طی نامه‌ای صلاحیت امنیتی پیشگامان کویر یزد رد شد. به این ترتیب در رقابتی نه‌چندان طولانی و در عرض نیم ساعت بلوک «اخابر» به فروش رفت.

مشکلات مخابرات پس از واگذاری سهام

هفته‌نامه تجارت فردا طی مقاله‌ای در خرداد سال گذشته واگذاری و مشکلات پیش رو مخابرات را به چالش کشید. رئیس هیات‌مدیره شرکت مخابرات در اظهارنظر عجیبی گفت: همان‌گونه که خریده‌ایم، سهام را واگذار می‌کنیم. او در این خصوص گفته بود: ما عاشق نگه داشتن سهام مخابرات نیستیم و اگر فردی بخواهد این سهام را بخرد با همان شیوه‌ای که آن را خریداری کرده‌ایم، واگذار خواهیم کرد. سیدمصطفی سیدهاشمی افزود: درخواست ما آن است که دولت ما را به شرایط سال 1382 برگرداند؛ در آن زمان اگر فردی تماس تلفنی می‌گرفت برای او 7/ 44 ریال هزینه محاسبه می‌شد. این در شرایطی بود که قیمت ارز در آن سال 600 تومان بود، اما اکنون با بالا رفتن نرخ ارز توجیه اقتصادی با تعرفه تماس یک ریالی وجود ندارد. رئیس هیات‌مدیره مخابرات در حالی این‌گونه لب به شکایت گشوده بود که مقامات دولتی نیز از خصوصی‌سازی مخابرات در دولت گذشته راضی نیستند. پیش از ابراز این سخنان از سوی رئیس هیات‌مدیره مخابرات، وزیر ارتباطات از عملکرد مخابرات و مدیریت آن به شکلی بی‌سابقه انتقاد کرد و گفت: وظیفه مخابرات این است که اول به فکر سرویس‌دهی به مردم باشد و در مرحله بعد به‌دنبال تقسیم سود برود. وی در ادامه گفت: این شرکت از انحصار دولت خارج نشده تا در انحصار دیگری باشد، اما به دلیل آنکه در زمان واگذاری مخابرات دقت کافی صورت نگرفته، مشکلاتی ایجاد شده است. نقدهای اقتصادی به واگذاری مخابرات سال‌ها پیش عباس آخوندی و همفکرانش، ریشه مشکلات را در دولت می‌دیدند. این شاید باورکردنی نباشد چه آنکه مدافع و مروج سال‌های گذشته خصوصی‌سازی، امروز به منتقد آن تبدیل شده است و می‌گوید: «خصوصی‌سازی در ایران ناقص‌الخلقه به دنیا آمده است.» عباس‌آخوندی در گفت‌وگویی که در اسفندماه سال 93 با هفته‌نامه تجارت فردا داشت، به صراحت از خصوصی‌سازی مخابرات به‌عنوان یک اشتباه در دولت گذشته نام برد. او گفت: «ما مخابرات را عرضه کردیم، بدون اینکه به ابعاد آن توجه داشته باشیم. بدون اینکه مطمئن شویم خریدار جدید می‌تواند بهتر از مالک قبلی یعنی دولت عمل کند یا اندیشه‌ای در نحوه کنترل انحصارات دارد یا خیر، بلکه فقط یک انحصار طبیعی ایجاد شد.»

بلوک مخابرات مجدد واگذار خواهد شد

میرعلی اشرف عبدالله پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با تایید فسخ قرارداد با توجه به عدم ایفای تعهدات گفت: سازمان خصوصی‌سازی در چارچوب مفاد قرارداد منعقده با خریدار بلوكی سهام شركت مخابرات ایران و نظر به عدم ایفای تعهدات قراردادی مزبور از جانب خریدار این سهام و نقض مكرر این تعهدات، از حق فسخ مندرج در قرارداد یاد شده استفاده کرده است. سرمایه‌گذاری اعتماد مبین درخصوص این موضوع به انجام شفاف‌سازی تا پیش از ساعت 9 صبح امروز اشاره کرده‌ است، در این خصوص منابع به عدم پذیرش این موضوع از سوی سهامدار اشاره دارند. علاوه بر این مدیران مخابرات نیز در رسانه‌های مختلف به عملی نبودن این موضوع اشاره کرده‌اند.

پوری حسینی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفت: رقم چک‌های برگشتی خریدار بلوک کنترلی سهام مخابرات ایران به حدود 1000 میلیارد تومان رسیده است، جمع این چک‌ها به 5 یا 6 فقره رسیده که مربوط به 2 یا 3 قسط آخر این واگذاری بوده است. به گفته وی با توجه به عدم ایفای تعهدات خریدار و اظهار ناتوانی از پرداخت اقساط چاره‌ای برای سازمان خصوصی‌سازی برای فسخ قرارداد واگذاری مخابرات ایران (سهامی عام) باقی نماند و اکنون این واگذاری فسخ شده تلقی می‌شود. وی در برابر پرسش «فارس» مبنی بر اینکه آیا امکان تداوم تملک این دارایی از سوی توسعه اعتماد مبین درصورت وصول چک وجود دارد، پاسخ داد: هم اکنون پس از طی مراحل اداری باید بلوک 50درصد به‌علاوه یک سهم مخابرات دوباره به هیات واگذاری رفته و ضمن بررسی مجدد قیمت پایه هر سهم و ارزش‌گذاری این دارایی مجدد برای عرضه در بازار آگهی شود که در این زمینه به احتمال فراوان سازمان خصوصی‌سازی در بلوک‌های 17 درصدی این دارایی‌ را عرضه خواهد کرد. این مقام مسوول ادامه داد: گرچه توسعه اعتماد مبین می‌تواند در صورت پاس کردن چک‌ها همچنان تملک خود را بر این دارایی ادامه دهد، اما برای این موضوع باید به هیات داوری مراجعه کنند.در این شرایط موضوع مهم‌ دیگری که مورد توجه است تعیین تکلیف هیات مدیره این شرکت تا زمان واگذاری جدید و در صورت فسخ احتمالی قرارداد است. آیا «اخابر» بدون مدیر باید به کار خود در هفته‌های آتی و تا مشخص شدن نتیجه ادامه دهد؟