چالش بزرگ پتروشیمی های شورای خلیج فارس

به گزارش ایران اکونومیست؛ کارشناسان بر این باورند که در آستانه عرضه محصولات پتروشمی مبتنی بر خوراک شیل از سوی ایالات متحده در بازارهای بین المللی و و به دنبال آن توسعه سریع فضای رقابتی در این صنعت، شرکت های پتروشیمی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیازمند حرکت جدی به سوی یکپارچه سازی فعالیت های خود با منابع خوراک، نظیر پالایشگاه ها و مصرف کنندگان صنایع پایین دستی هستند.
 
مدیران صنایع در خاورمیانه نیز با توجه به کمبود شدید عرضه خوراک گازی و راونه شدن محصولات پتروشیمی مبتنی بر خوراک شیل در آینده ای نزدیک به بازارهایی که تولیدکنندگان پتروشیمی خاورمیانه هم اکنون در آن ها حضوری پررنگ دارند؛ بر اهمیت یکپارچه سازی فعالیت های پالایشگاهی و پتروشیمی تاکید می کنند.
 
عربستان سعودی، عمان، کویت، قطر، بحرین و امارات متحده عربی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را تشکیل می دهند.
 
در نشست سالانه انجمن صنایع شیمیایی و پتروشیمی خلیج فارس که در هفته منتهی به جمعه 12 آذرماه در دبی برگزار شد؛ مدیران و فعالان این صنعت پیشنهادهای خود را ارائه کردند.
 
محمد حسین، مدیر عامل شرکت پتروشیمی ایکویت کویت، عنوان کرد: پیشنهاد من ساخت یک خط لوله اتیلن است که در سراسر منطقه کشیده شود و خوراک مجتمع های پتروشیمی را تامین کند. ایکویت به عنوان یکی از مهمترین تولید کنندگان پلی اتیلن و مونواتیلن گلایکول از مصرف کنندگان عمده این خوراک محسوب می شود.
 
خطوط لوله اتیلن مدت هاست که در اروپا و ایران به عنوان مهمترین رقیب اقتصادی کشورهای منطقه وجود داشته است. برای مثال خط لوله اتیلن غرب ایران که در حال حاضر مورد بهره برداری قرار می گیرد و بیش از65 درصد آن تکمیل شده است؛ از منطقه عسلویه در جنوب غرب ایران به مرز این کشور با ترکیه در شمال می رسد.
 
اگر چه منطقه خاورمیانه غنی از منابع هیدروکربنی است؛ اما با مشکلات جدی در زمینه تامین خوراک پتروشیمی ها دست و پنچه نرم می کند و کشیدن شدن خط لوله ای در راستای مرزها می تواند کمک شایانی به رفع این مساله کند.
 
حسین می گوید: ایکویت تعداد زیادی مجتمع تولید اتیلن گلایکول را در کویت و آمریکای شمالی اداره می کند و در کویت به مراتب هزینه های بالاتری را برای تامین خوراک مجتمع های خود در مقایسه با کانادا متحمل می شود.
 
یوسف عبدالله البنیان، مدیر عامل شرکت سابک عربستان سعودی که بزرگترین تولیدکننده پتروشیمی شورای همکاری خلیج فارس به شمار می رود؛ خاطرنشان کرد: شرکت های پتروشیمی منطقه باید خود را برای مواجه با تهدید عرضه محصولات پتروشیمی مبتنی برای خوراک شیل از سوی ایالات متحده آماده کنند و از این شرکت ها خواست تا بخشی از شبکه جهانی برای عرضه به موقع (timely distribution) محصولات خود به مصرف کنندگان نهایی باشند.
 
حجم قابل ملاحظه ای از محصولات پتروشیمی مبتنی بر خوراک شیل قرار است در فاصله سال های 2017 تا 2019 میلادی در ایالات متحده به ظرفیت عرضه این کشور افزوده شود. انتظار می رود اولین تاثیر این افزایش ظرفیت در نیمه دوم سال 2017 احساس شود. نخستین پروژه ای که در نیمه اول سال آینده میلای به بهره برداری می رسد؛ واحد کراکر بخاری با ظرفیت 550 هزار تن در سال است که در قالب طرح مشترک (JV) شرکت های  Occidental و مکزیکم در مدار تولید قرار می گیرد. از طرفی در نیمه دوم سال 2017 سه واحد کراکر بخار در کلاس جهانی، هر یک با ظرفیت یک میلیون و 500 هزار تن در سال، که به ترتیب متعلق به شرکت های اکسان موبیل، داو کمیکال و شورون فیلیپس هستند؛ راه اندازی می شوند.
 
واحدهای کراکر یادشده به مجتمع های تولید پلیمر صنایع پایین دستی مرتبط هستند و پیش بینی می شود که تاثیرشان در بازار بلافاصله پس از آغاز عرضه به خوبی احساس شود. این مجتمع ها از مزیت دریافت خوراک اتان با قیمت بسیار مطلوبی در مقایسه با تولیدکنندگان پتروشیمی شورای همکاری خلیج فارس برخوردارند و می توانند با قیمت های کاملا رقابتی در بازارهای آسیا و آفریقا که به طور سنتی عرضه کنندگان منطقه خاورمیانه در آن ها تعیین کننده قیمت ها هستند؛ حضور یابند.
 
بر اساس این گزارش، عبدالوهاب السعدون، دبیر کل انجمن صنایع شیمیایی و پتروشیمی خلیج فارس، عنوان کرد: در فاصله سال های 2000 تا 2015 میلادی، ظرفیت تولید اتیلن کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با بیش از پنج برابر افزایش به 24 میلیون و 600 هزار تن در سال رسید که معادل افزودن سالانه یک واحد کراکر در کلاس جهانی در هر سال است. بیشتر این واحدهای کراکر از گاز به عنوان خوراک بهره می برند. اما این نرخ نمایی (exponential rate) رشد در ظرفیت تولید بر مبنای خوراک گازی به میزان قابل ملاحظه ای کند شده و خوراک های مایع برای تولید محصولات شیمیایی دارای کاربرد ویژه (specialty products) و آروماتیک ها که متفاوت از محصولات عرضه شده از سوی ایالات متحده خواهند بود؛ اولویت یافته اند.
 
صنعت پتروشیمی خاورمیانه حرکت به سوی خوراک های مایع برای حفظ قدرت رقابت پذیری خود و ارائه محصولاتی متنوع نسبت به رقبای آمریکایی را اجتناب ناپذیر می داند. اما تنها سه پروژه عظیم در منطقه هستند که قرار است عمدتا از خوراک مایع استفاده کنند و در فاصله سال های 2015 تا 2025 به بهره برداری برسند. طرح های یادشده شامل پروژه تولید محصولات آروماتیکی شرکت ملی نفت ابوظبی در امارات، پروژه Olefins 3 شرکت PIC کویت و طرح پتروشیمی لیوا (Liwa) در عمان هستند.
 
شرکت پتروشیمی صداره عربستان سعودی در حال حاضر یک مجموعه پتروشیمی را در منطقه صنعتی جبیل اداره می کند که نخستین مجموعه از نوع خود در میان کشورهای منطقه به شمار می رود که از طریق کراکینگ نفتا به تولید طیف وسیعی از محصولات ویژه پتروشیمی شامل پلی یورتان ها، پروپیلن گلایکول، بوتیل گلایکول اترها، انواع آمین و الاستومرهای پلی الفین می پردازد.
 
اما همه کارشناسان متفق اند که مشکل کمبود عرضه گاز طبیعی مهمترین چالش پیش روی تولیدکنندگان پتروشیمی شورای همکاری خلیج فارس در ماه ها و سال های پیش رو خواهد بود.