در این جلسه مقرر شد که محوریت اصلی عرضه بازار ارز
توسط پتروشیمی‌ها و مطابق با جدول زمانبندی مشخص صورت گیرد و در صورت خلأ
عرضه از سوی این صنایع، بازارساز تنظیم ورودی بازار را برعهده گیرد. در این
مدل، گرانیگاه ورودی بازار، از جانب بانک مرکزی به سمت صنایع پتروشیمی
تغییر خواهد کرد. «دنیای اقتصاد» ضمن ارائه جزئیات این جلسه، واکنش بازار
به این تصمیم را بررسی کرده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در دیدار رئیس کل بانک مرکزی با فعالان صنعت پتروشیمی، نحوه مشارکت بازارساز و شرکت‌های پتروشیمی در بازار ارزمشخص شد. بر این اساس، قرار است محوریت عرضه بازار مطابق یک برنامه زمانبندی مشخص، ازسوی شرکت‌های پتروشیمی صورت گیرد، اما در صورت اختلال سمت عرضه، بازارساز مداخله کرده و خلأ موجود را با عرضه خود تنظیم کند. این در حالی است که در سال‌های گذشته که نوسان در بازارها افزایش یافته بود، محوریت اصلی عرضه عمدتا از سوی بانک مرکزی بوده است. در این جلسه مقرر شد عرضه ارز توسط بازارساز، متناسب با برنامه اعلامی عرضه شرکت‌های پتروشیمی و سایر صادرکنندگان انجام شود. مسوولان بانک مرکزی در این جلسه بر بالفعل شدن برنامه زمانبندی فروش ارز از سوی فعالان پتروشیمی تاکید کردند. گزارش‌ها حاکی از آن است که پس از انتشار خبر این جلسه، انتظارات در بازار ارز نیز تغییر کرده و از سطح التهابات در بازار ارز کاسته شده است.
سهم عرضه محصولات پتروشیمی
در حال حاضر آمارها نشان می‌دهد سهم کل صادرات غیرنفتی در سال گذشته حدود 42 میلیارد دلار بوده که حدود نیمی از این صادرات متعلق به صادرات مجموعه محصولات پتروشیمی و میعانات گازی بوده است. آمارهای 8 ماهه نشان می‌دهد کل صادرات غیرنفتی به 28 میلیارد دلار رسیده که از این مقدار نیز رقمی معادل 10 میلیارد دلار سهم صادرات پتروشیمی بوده است. شرکت‌های پتروشیمی، رقمی حدود 80 درصد درآمد ارزی خود را به بازار عرضه می‌کنند و ما‌به‌التفاوت این مقدار را صرف هزینه‌های جاری و فاینانس می‌کنند؛ بنابراین می‌توان عنوان کرد که سالانه رقمی به شکل میانگین 8 میلیارد دلار (حداقل 6 و حداکثر 10 میلیارد دلار بسته به وضعیت صادرات پتروشیمی) ارز از سوی شرکت‌های پتروشیمی به بازار عرضه می‌شود، اما در حال حاضر، به‌نظر می‌رسد عرضه ارز پتروشیمی و تقاضای بازار، به شکل ناهماهنگی در بازار بروز می‌یابد، در نتیجه این عامل به‌عنوان یکی از دلایل نوسان قیمت دلار طی سال محسوب می‌شود. این چالش باعث شده بانک مرکزی برای هماهنگی بیشتر، رایزنی‌هایی را با فعالان صنعت پتروشیمی ترتیب دهد.
سیاست غیردستوری برای کنترل بازار
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، ولی‌الله سیف در جلسه با مدیران صنایع پتروشیمی با اشاره به تحولات اخیر بازار ارز گفت: با توجه به برنامه‌ریزی‌های اقتصادی دولت یازدهم، از ابتدا بانک مرکزی حساسیت‌های ویژه‌ای برای حفظ آرامش و ثبات بازارها به‌خصوص بازار ارز داشته است؛ البته باید یادآور شد که آرامش در بازار ارز به شیوه دستوری امکان‌پذیر نیست. بانک مرکزی درصدد است این آرامش با منطق‌های اقتصادی و با تصمیم‌گیری‌های درست و اصولی در بازار نهادینه شود؛ به‌طوری‌که با ثبات و پایدار باشد و براساس متغیرهای واقعی اقتصادی شکل گیرد. وی افزود: از واحدهای فعال پتروشیمی در بازار، خواهان پایبندی به انضباط و منطق‌های اقتصادی بیش از گذشته هستیم و لازم است این واحدها با توجه به سهم عمده آنها درتامین ارز کشور، با عملکرد صحیح توام با انضباط نیاز نقدینگی خود در پایان سال را بدون ایجاد نوسان در بازار ارز تامین کنند. گلایه رئیس کل بانک مرکزی به این دلیل است که شرکت‌های پتروشیمی، به‌دلیل تقسیم سود میان سهامداران در انتهای سال، سعی می‌کنند که عرضه خود را در بازار افزایش دهند، این در حالی است که تقاضا در بازار ارز بیشتر در انتهای پاییز (به‌دلیل انتهای سال میلادی، تقاضای سفرهای زیارتی و سیاحتی و سایر موارد) افزایش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود در برخی از هفته‌ها، میزان عملکرد با برنامه اعلامی شرکت‌ها، اختلاف قابل‌توجهی داشته باشد.
فروکش کردن نوسانات
رئیس‌کل بانک‌مرکزی با بیان اینکه مهم‌ترین پیامد آرامش بازار ارز، پیش‌بینی‌پذیری فضای اقتصادی و کسب‌و‌کار برای فعالان اقتصادی است، گفت: در این صورت سرمایه‌گذاران جرات اتخاذ تصمیم برای انجام سرمایه‌گذاری بلندمدت را خواهند داشت که این امر به علاقه‌مندی برای افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال در کشور منجر می‌شود. خوشبختانه اقدامات بانک مرکزی توانسته است به تحقق این هدف تا حدود زیادی کمک کند. درباره نوسانات نرخ ارز در هفته‌های اخیر نیز باید گفت که این نوسانات چندان عجیب هم نیست و با نگاهی به اتفاقات سال 1392 می‌بینیم که در آن زمان چه نوساناتی در بازار ارز رخ داد و تناسب برابری دلار با سایر ارزها در آن مقطع با شرایط کنونی قابل‌قیاس نیست. سیف با بیان اینکه بانک مرکزی این منطق را ایجاد کرد که باید اجازه دهیم در اقتصاد متناسب با تورم و حجم نقدینگی، تعدیل قیمت دلار با شیب ملایم انجام شود، گفت: مادامی‌که شرایط اقتصادی کشور با متغیرهای اقتصادی شرکای تجاری متفاوت باشد طبیعتا نمی‌تواند یک نرخ ثابت وجود داشته باشد؛ بنابراین با پذیرفتن این واقعیت‌ها بانک‌مرکزی توانسته است ثبات لازم را در بازار ایجاد کند و اکنون نیز معتقدیم شوک عجیبی رخ نداده و با متغیرهای اقتصادی قابل درک است؛ البته نرخ موجود نمی‌تواند نرخ تعادلی در بازار باشد و قطعا ظرف روزهای آتی به دامنه قابل قبول و منطقی برمی‌گردد.
رد یک باور غلط
وی با بیان برخی قضاوت‌های انتقادی در مورد شرکت‌های پتروشیمی گفت: برخلاف اینکه برخی عنوان می‌کنند عملکرد واحدهای پتروشیمی موجب بروز نوسانات در بازار ارز می‌شود، معتقدم عملکرد فعالان حوزه پتروشیمی در بازار به ثبات ارز، کمک شایانی کرده است. منطق اقتصادی یک مدیرعامل در یک شرکت صادراتی این است که خود آن مجموعه براساس اصول منطقی اقتصادی تصمیم بگیرد و عمل کند. تجربه‌ای که ما طی چند سال گذشته در بحبوحه نوسانات ارزی از نحوه عملکرد واحدهای پتروشیمی داشته‌ایم، تجربه مثبت همکاری بوده است.وی تصریح کرد: البته بانک مرکزی در شرایط نوسانات ارزی از شرکت‌های صادراتی انتظار انضباط بیشتر در نوع اقدامات خود را دارد؛ چراکه ارز حاصل از صادرات در کشور اکنون به یک عنصر تاثیرگذار در بازار تبدیل شده است. بانک مرکزی در گذشته بخش عمده ارز کشور را به بازار تزریق می‌کرد و ابتکارعمل بازار را در دست داشت در حالی که این نسبت کاهش یافته و اکنون سهم کلانی از تامین ارز کشور به صادرات غیرنفتی مربوط شده که در این بخش، پتروشیمی سهم اساسی را به خود اختصاص داده است.
سیف از صنایع پتروشیمی به‌دلیل ارائه برنامه فعالیت خویش به بانک مرکزی تقدیر کرد و افزود: اگرچه برنامه‌های هفتگی واحدهای پتروشیمی به‌صورت مرتب ارائه می‌شود، لیکن در برخی موارد نوع فعالیت با برنامه ارسالی همخوانی ندارد و این موضوع موجب بروز بی‌انضباطی در بازار ارز می‌شود. مغایرت عملکرد با برنامه ارائه شده، بی‌نظمی و اختلال در بازار ایجاد می‌کند. بر همین اساس بانک مرکزی درصدد رفع این خلأ اقدام می‌کند و اراده بانک نیز این است که با در نظر گرفتن میزان عرضه ارز به بازار از سوی صادرکنندگان، صرفا کسری ارز ناشی از عدم حضور واحدهای پتروشیمی را تامین کند. وی ضمن تشکر از همکاری واحدهای پتروشیمی در ثبات بازار ارز، خواستار مقید شدن این واحدها بیش از گذشته به انضباط جهت حفظ دستاوردهای حاصله شد و افزود: هنر بانک مرکزی در بازار ارز این است که نوسانات به حداقل ممکن برسد البته خوشبختانه در چهارسال اخیر شاهد بهتر شدن اوضاع و ثبات بیشتر در بازار ارز بوده‌ایم و سهم عمده کسب این دستاورد نیز مرهون همکاری صادرکنندگان و واحدهای فعال پتروشیمی است.
دغدغه پتروشیمی‌ها
در این جلسه فعالان واحدهای پتروشیمی ضمن بیان دیدگاه‌های خود خواستار بررسی بیشتر مشکلات فعالان اقتصادی به منظور حضور موثرتر در بازارها شدند. از نظر فعالان پتروشیمی در هفته‌های اخیر، عرضه ارز در بازار به شکل مرتب صورت گرفته و حتی شرکت‌های کاملا خصوصی نیز حدود 78 درصد ارز خود را به بازار تزریق کردند. البته نوع عرضه نیز بیشتر تحت‌تاثیر نیاز شرکت‌ها برآورد شده است. شرکت‌های پتروشیمی، به‌طور هفتگی پیش‌بینی فروش ارز را در اختیار بازارساز قرار می‌دهند. فعالان حوزه پتروشیمی درخواست کردند که با توجه به ارزآوری شرکت‌های پتروشیمی، به شکل جدی‌تری از آنها حمایت صورت گیرد. مسوولان این حوزه عنوان کردند که تشویق شرکت‌هایی که به‌طور منظم ارز به بازار عرضه می‌کنند، می‌تواند انگیزه این شرکت‌ها را برای فعالیت در بازار افزایش دهد. همچنین فعالان پتروشیمی از بانک مرکزی درخواست کردند که چالش‌های فاینانس در این حوزه مرتفع شود. به گفته این گروه، در حال حاضر برخی از منابع شرکت‌های پتروشیمی، صرف خرید ادوات و تجهیزات این حوزه شده که بعد از لغو تحریم‌ها، امکان خرید آنها میسر شده است. در نتیجه این روند باعث شده که در برخی زمان‌ها تزریق ارز به بازار کند شود. شرکت‌های پتروشیمی امیدوارند با افزایش بهای نفت در ماه‌های آتی و به طبع آن رشد قیمت‌های محصولات پتروشیمی، عرضه ارز را در بازار هماهنگ پیش ببرند.
