۰۳ آبان ۱۳۹۵ - ۱۲:۱۶
نگاهی به 35 سال درآمدهای نفتی ایران
اوپک در گزارشی اعلام کرد در معاملات منتهی به ۱۴ اکتبر سال ۲۰۱۶ میلادی قیمت تمامی شاخص‌های معتبر نفت خام جهان با افزایش قیمت روبرو شده و در این بین بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین صادراتی ایران هم در بازار افزایشی چند سنتی را تجربه کرده است.
به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست؛ بر طبق گزارش اوپک قیمت هر بشکه نفت خام سبک صادراتی ایران در معاملات منتهی به 14 اکتبر سال جاری میلادی به 81 سنت رسید از این رو قیمت نفت ایران به محدوده بشکه‌ای ۴۸ دلار و ۶۶ سنت افزایش یافته است برآورد شده در ادامه روند رو به افزایش قیمت طلای سیاه، بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران هم از مرز ۵۰ دلار عبور کند.
روند رو به رشد قیمت نفت خام در بازار جهانی ادامه دارد و همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات نفتی اوپک و روسیه به منظور توافق نهایی بر سر اجرای طرح فریز نفتی، قیمت طلای سیاه هم بار دیگر در بازار روندی صعودی به خود گرفت.
با وجود این افزایش قیمت از ابتدای سال میلادی تاکنون متوسط قیمت فروش هر بشکه نفت خام سبک ایران ۳۹ دلار و ۲۸ سنت و متوسط قیمت فروش هر بشکه نفت خام سنگین صادراتی در محدوده ۳۷ دلار و ۱۸ سنت بوده که کماکان حدود ۱۱ تا ۱۳ دلار ارزان تر از متوسط قیمت فروش نفت ایران در مقایسه با سال ۲۰۱۵ میلادی است.
طبق آنچه که اوپک اعلام کرده افزایش قیمت نفت یعنی افزایش درآمدهای ناشی از صادرات ایران و کشورمان نیز به رغم شعارهای بسیار همچنان به درآمدهای ناشی از صادرات نفت نیازمند است، درآمدی که در سال های اخیر بالا و پایین های بسیاری را پشت سر گذاشته است.
با نگاهی به گذشته صادرات نفت ایران به خوبی می توان به روند ورود درآمدهای ناشی از نفت به اقتصاد کشور رسید در دوران جنگ تحمیلی به طور میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران برابر 53/23 دلار بود. قیمت نفت طی این سال‌ها بین 13 تا 33 دلار گردش کرد.
در واقع در این هشت سال اوضاع، سال به سال رو به بدتر شدن پیش رفت. به طوری که در سال 1360 هر بشکه نفت ایران بیش از 33 دلار، در سال 1361 هر بشکه بیش از 30 دلار، در سال 62 هر بشکه نفت ایران بیش از 28 دلار، در سال 63 هر بشکه نفت کشورمان نزدیک 27 دلار، در سال 64 هر بشکه نفت ایران 26 دلار فروخته شد.
از سال 1365 به این سو اوضاع وخیم‌تر هم شد، ناگهان قیمت هر بشکه نفت ایران به نصف، یعنی 13 دلار رسید، در سال 1366 اوضاع کمی بهتر شد و هر بشکه نفت ایران نزدیک 17 دلار شد، سال بعد یعنی در سال 1367 باز هم شاهد سقوط هستیم، قیمت هر بشکه نفت کشور به 13 دلار می‌رسد. مجموع درآمدهای نفت در دولت میرحسین موسوی برابر 72/102 میلیارد دلار بود.
این درآمد حاصل فروش چهار میلیارد و 391 میلیون و 680 بشکه نفت خام ایران است. بیشترین میزان صادرات نفت ایران در سال 1362 اتفاق افتاد که برابر 2045 هزار بشکه در روز بود و کمترین آن در سال 1360 که برابر 791 هزار بشکه در روز بود.
دوران سازندگی با پایان جنگ، آغاز شد. در دوران هاشمی قیمت نفت نزدیک به 28 درصد نسبت به دوره قبل کاهش داشت، اما درآمدهای نفتی با رشد بیش از 20 درصدی هم رو به رو بود. اگر چه طی این مدت زیرساخت‌های صنعت نفت ترمیم و صادرات نفت ایران بار دیگر جان گرفت، اما همچنان شاهد پایین بودن قیمت نفت هستیم.
طی این دوره هاشمی کشور را با نفت 17 دلاری اداره کرد. بالاترین قیمت نفت ایران طی این دوره در سال 1369 هر بشکه برابر با 21 دلار و پایین ترین در سال 1373 هر بشکه برابر با 15دلار بود.
به طور متوسط طی این دوره 2256 هزار بشکه در روز نفت صادر شده است. در سال 1370 ایران روزانه 2460 هزار بشکه نفت صادر کرد و کمترین میزان صادرات نیز در سال 1368 بود که صادرات نفت ایران روزانه برابر با 1823 هزار بشکه بود.
قیمت هر بشکه نفت ایران طی این هشت سال از 1368 تا 1376 به ترتیب: 04/16، 64/20، 34/17، 77/17، 06/15، 84/14، 17/16، 03/19دلار بوده است. همچنین صادرات روزانه نفت ایران نیز طی این سال‌ها برابر: 1823، 2224، 2460، 2397، 2184، 2220، 2290، 2441 هزار بشکه در روز بوده است. درآمد نفتی کل دوران هاشمی برابر با 123 میلیارد و 60 میلیون‌دلار بوده است.
کل درآمد نفتی دوران اصلاحات در سال 76 تا 84 برابر، 27/206 میلیارد دلار است که نسبت به سازندگی از افزایش 67 درصدی خبر می‌دهد. همچنین میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران در این دوره برابر با 76/22 دلار بوده که نشان دهنده افزایش 33 درصدی قیمت نفت ایران در این دوره نسبت به دوره قبل است.
طی این دوره ایران به طور میانگین روزانه 2280 هزار بشکه نفت صادر کرده است. بیشترین میزان صادرات نفت ایران در دوران خاتمی مربوط به سال 83 برابر با 2548 هزار بشکه در روز و کمترین آن مربوط به سال 81 برابر با 2021 هزار بشکه در روز است. اما در مورد قیمت نفت ایران، اینجا ما عقبگردی بزرگ و تاریخی داریم.
در سال 77 قیمت هر بشکه نفت ایران به 97/11 دلار رسیده، که خود طی ادوار مورد بررسی در اینجا بی‌سابقه است. قیمت هر بشکه نفت ایران طی سال‌های 76 تا 84 به ترتیب برابر: 24/18، 97/11، 25/17، 75/26، 9/22، 52/23، 89/26 و 6/34 دلار برای هر بشکه بوده است.
همچنین میانگین صادرات روزانه نفت ایران طی همین مدت به ترتیب عبارت است از: 2342، 2300، 2079، 2345، 2208، 2021، 2396، 2548 هزار بشکه در روز بوده است، اما در دولت های نهم و دهم بانک مرکزی از سال 87 به بعد، یعنی سال پایانی دولت نهم دیگر آمار دقیقی در مورد صادرات نفت ارایه نداد.
اما بر اساس آمار اوپک در سال 84، درآمد نفتی سال اول احمدی‌نژاد برابر 83/53 میلیارد دلار بود که زیاد با سال 83 فرق نکرد، اما از سال 85 شانس از هر طرف به سمت دولت نهم هجوم آورد، درآمد نفتی ایران ناگهان به 01/62 میلیارد دلار رسید، در سال 86 درآمد نفت ایران برابر 6/81 میلیارد‌دلار و در سال 87 این درآمد برابر 9/81 میلیارد دلار ثبت شد.
در سال 88 کاهش درآمدهای نفتی دیده می‌شود طوری که طی این سال درآمد دولت برابر 62 میلیارد دلار بود، اما در سال 89 درآمدهای نفتی بار دیگر با رشد به 74 میلیارد دلار رسید تا به سال 90 رسیدیم.
این سال در تاریخ صنعت نفت ایران فوق‌العاده است، طی سال 90، درآمدهای نفتی دولت به 113 میلیارد دلار می‌رسد، افزایشی که خیلی زود به کاهش تبدیل می‌شود.
در سال 91، درآمدهای نفتی ایران با بیش از 50 درصد کاهش به 50 میلیارد دلار رسید، یعنی جایی عقب‌تر از سال 83 افزایش درآمدهای نفتی دولت‌های نهم و دهم را نمی‌توان به پای تحولات صنعت نفت گذاشت، در واقع قیمت جهانی نفت و تحولات بین‌المللی، این پول را به دولت رساندند. نگاهی به میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران طی این سال‌ها پاسخ ما را خواهد داد.
ما در سال 84 هر بشکه نفت را به قیمت 66/50 دلار فروختیم، یعنی قیمت هر بشکه نفت ایران بیش از 46 درصد افزایش داشته، اما صادرات و تولید ما تنها دو درصد نسبت به سال 83 افزایش داشته است.
در سال 85 نیز نسبت به سال 84 با افزایش قیمت بیش از 20 درصدی قیمت نفت ایران مواجه هستیم، نفت هر بشکه 60 دلاری در حالی صادر شد که تولید و صادرات ایران بیش از شش درصد هم نسبت به سال گذشته کاهش و به ۲۴۳۳ هزار بشکه در روز رسیده بود.
در سال 86 پس از کاهش بیش از شش درصدی تولید روزانه، با افزایش نزدیک به دو درصدی تولید، صادرات نفت ایران به ۲۴۸۰ هزار بشکه در روز می‌رسد و همزمان قیمت نفت ایران هم با بیش از 13 درصد افزایش نسبت به سال قبل به 3/69 دلار در هر بشکه می‌رسد.
در سال 87 شاهد کاهش 17 درصدی تولید نفت هستیم، به طوری‌که تولید روزانه نفت ایران به ۲۰۵۶ هزار بشکه در روز می‌رسد و از دیگر سو، با افزایش نزدیک به 37 درصدی قیمت نفت رو به رو هستیم. در این سال قیمت هر بشکه نفت ایران به 66/94 دلار می‌رسد، رقمی که می‌توانست یک فرصت طلایی برای کشور باشد.
در سال 88 که قیمت نفت ایران با بیش از 35 درصد کاهش به 25/61 دلار در هر بشکه رسید، تولید با هفت درصد افزایش به صادرات روزانه ۲۲۰۲ هزار بشکه ارتقا یافت، وقتی در سال 89 نیز قیمت هر بشکه نفت ایران به 76 دلار رسیده بود و بیش از 24 درصد نسبت به سال قبل رشد داشت، تولید و صادرات نفت ایران تنها نزدیک به سه درصد افزایش داشت.
در سال 90 شاهد نفت هر بشکه 110 دلار هستیم و در سال 91 هر بشکه نفت ایران 107دلار معامله شده، میزان تولید و صادرات نفت طی این دو سال از سوی مراجع ذی‌ربط اعلام نشده، اما آمارهای اوپک حکایت از درآمد نفتی به ترتیب: 113 و 50 میلیارد دلاری در این دو سال دارد.
یعنی درآمد نفت ایران در سال 90 قیمت هر بشکه نفت 44 درصد رشد داشته که نسبت به سال قبل نزدیک 56 درصد و در سال 91 که قیمت هر بشکه نفت ایران نزدیک سه درصد کاهش داشته، نزدیک 56 درصد کاهش داشته است.
در نبود آمارهای رسمی از میزان تولید و صادرات نفت ایران، کنار هم گذاشتن کاهش قیمت سه درصدی و کاهش درآمدهای 56 درصدی تنها یک نکته را نشان می‌دهد، تولید ایران از کاهش قیمت نفت ایران کاهش بیشتری داشته است.
در دولت یازدهم نیز درآمدهای ناشی از فروش نفت از 44 میلیارد آغاز شده و هنوز به 60 میلیارد دلار نرسیده است.
با احتساب قيمت 40 دلاري براي هر بشكه نفت در سال آينده و همچنين پيش بيني صادرات روزانه 2.36 ميليون بشكه نفت خام، ميعانات گازي و همچنين فروش گاز به پتروشيمي ها درآمدي در حدود 34 ميليارد و 370 ميليون دلار از اين محل عاید دولت می شود.
هر چند بسياري از كارشناسان رقم 40 دلار براي هر بشكه نفت را در سال آينده كمي خوشبينانه مي دانند، اما برآوردهاي صورت گرفته از سوي مجامع بين المللي نشان مي دهد تحقق اين رقم براي هر بشكه نفت دور از ذهن نيست خصوصا آن كه تحولات تازه اي در بازار جهاني نفتي با برگزاري نشست هاي قطر و تهران و دستيابي به توافق ها و تفاهم ها براي كنترل بازار نفت رقم خورده است.
روند رو به رشد قیمت نفت خام در بازار جهانی ادامه دارد و همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات نفتی اوپک و روسیه به منظور توافق نهایی بر سر اجرای طرح فریز نفتی، قیمت طلای سیاه هم بار دیگر در بازار روندی صعودی به خود گرفت.
با وجود این افزایش قیمت از ابتدای سال میلادی تاکنون متوسط قیمت فروش هر بشکه نفت خام سبک ایران ۳۹ دلار و ۲۸ سنت و متوسط قیمت فروش هر بشکه نفت خام سنگین صادراتی در محدوده ۳۷ دلار و ۱۸ سنت بوده که کماکان حدود ۱۱ تا ۱۳ دلار ارزان تر از متوسط قیمت فروش نفت ایران در مقایسه با سال ۲۰۱۵ میلادی است.
طبق آنچه که اوپک اعلام کرده افزایش قیمت نفت یعنی افزایش درآمدهای ناشی از صادرات ایران و کشورمان نیز به رغم شعارهای بسیار همچنان به درآمدهای ناشی از صادرات نفت نیازمند است، درآمدی که در سال های اخیر بالا و پایین های بسیاری را پشت سر گذاشته است.
با نگاهی به گذشته صادرات نفت ایران به خوبی می توان به روند ورود درآمدهای ناشی از نفت به اقتصاد کشور رسید در دوران جنگ تحمیلی به طور میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران برابر 53/23 دلار بود. قیمت نفت طی این سال‌ها بین 13 تا 33 دلار گردش کرد.
در واقع در این هشت سال اوضاع، سال به سال رو به بدتر شدن پیش رفت. به طوری که در سال 1360 هر بشکه نفت ایران بیش از 33 دلار، در سال 1361 هر بشکه بیش از 30 دلار، در سال 62 هر بشکه نفت ایران بیش از 28 دلار، در سال 63 هر بشکه نفت کشورمان نزدیک 27 دلار، در سال 64 هر بشکه نفت ایران 26 دلار فروخته شد.
از سال 1365 به این سو اوضاع وخیم‌تر هم شد، ناگهان قیمت هر بشکه نفت ایران به نصف، یعنی 13 دلار رسید، در سال 1366 اوضاع کمی بهتر شد و هر بشکه نفت ایران نزدیک 17 دلار شد، سال بعد یعنی در سال 1367 باز هم شاهد سقوط هستیم، قیمت هر بشکه نفت کشور به 13 دلار می‌رسد. مجموع درآمدهای نفت در دولت میرحسین موسوی برابر 72/102 میلیارد دلار بود.
این درآمد حاصل فروش چهار میلیارد و 391 میلیون و 680 بشکه نفت خام ایران است. بیشترین میزان صادرات نفت ایران در سال 1362 اتفاق افتاد که برابر 2045 هزار بشکه در روز بود و کمترین آن در سال 1360 که برابر 791 هزار بشکه در روز بود.
دوران سازندگی با پایان جنگ، آغاز شد. در دوران هاشمی قیمت نفت نزدیک به 28 درصد نسبت به دوره قبل کاهش داشت، اما درآمدهای نفتی با رشد بیش از 20 درصدی هم رو به رو بود. اگر چه طی این مدت زیرساخت‌های صنعت نفت ترمیم و صادرات نفت ایران بار دیگر جان گرفت، اما همچنان شاهد پایین بودن قیمت نفت هستیم.
طی این دوره هاشمی کشور را با نفت 17 دلاری اداره کرد. بالاترین قیمت نفت ایران طی این دوره در سال 1369 هر بشکه برابر با 21 دلار و پایین ترین در سال 1373 هر بشکه برابر با 15دلار بود.
به طور متوسط طی این دوره 2256 هزار بشکه در روز نفت صادر شده است. در سال 1370 ایران روزانه 2460 هزار بشکه نفت صادر کرد و کمترین میزان صادرات نیز در سال 1368 بود که صادرات نفت ایران روزانه برابر با 1823 هزار بشکه بود.
قیمت هر بشکه نفت ایران طی این هشت سال از 1368 تا 1376 به ترتیب: 04/16، 64/20، 34/17، 77/17، 06/15، 84/14، 17/16، 03/19دلار بوده است. همچنین صادرات روزانه نفت ایران نیز طی این سال‌ها برابر: 1823، 2224، 2460، 2397، 2184، 2220، 2290، 2441 هزار بشکه در روز بوده است. درآمد نفتی کل دوران هاشمی برابر با 123 میلیارد و 60 میلیون‌دلار بوده است.
کل درآمد نفتی دوران اصلاحات در سال 76 تا 84 برابر، 27/206 میلیارد دلار است که نسبت به سازندگی از افزایش 67 درصدی خبر می‌دهد. همچنین میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران در این دوره برابر با 76/22 دلار بوده که نشان دهنده افزایش 33 درصدی قیمت نفت ایران در این دوره نسبت به دوره قبل است.
طی این دوره ایران به طور میانگین روزانه 2280 هزار بشکه نفت صادر کرده است. بیشترین میزان صادرات نفت ایران در دوران خاتمی مربوط به سال 83 برابر با 2548 هزار بشکه در روز و کمترین آن مربوط به سال 81 برابر با 2021 هزار بشکه در روز است. اما در مورد قیمت نفت ایران، اینجا ما عقبگردی بزرگ و تاریخی داریم.
در سال 77 قیمت هر بشکه نفت ایران به 97/11 دلار رسیده، که خود طی ادوار مورد بررسی در اینجا بی‌سابقه است. قیمت هر بشکه نفت ایران طی سال‌های 76 تا 84 به ترتیب برابر: 24/18، 97/11، 25/17، 75/26، 9/22، 52/23، 89/26 و 6/34 دلار برای هر بشکه بوده است.
همچنین میانگین صادرات روزانه نفت ایران طی همین مدت به ترتیب عبارت است از: 2342، 2300، 2079، 2345، 2208، 2021، 2396، 2548 هزار بشکه در روز بوده است، اما در دولت های نهم و دهم بانک مرکزی از سال 87 به بعد، یعنی سال پایانی دولت نهم دیگر آمار دقیقی در مورد صادرات نفت ارایه نداد.
اما بر اساس آمار اوپک در سال 84، درآمد نفتی سال اول احمدی‌نژاد برابر 83/53 میلیارد دلار بود که زیاد با سال 83 فرق نکرد، اما از سال 85 شانس از هر طرف به سمت دولت نهم هجوم آورد، درآمد نفتی ایران ناگهان به 01/62 میلیارد دلار رسید، در سال 86 درآمد نفت ایران برابر 6/81 میلیارد‌دلار و در سال 87 این درآمد برابر 9/81 میلیارد دلار ثبت شد.
در سال 88 کاهش درآمدهای نفتی دیده می‌شود طوری که طی این سال درآمد دولت برابر 62 میلیارد دلار بود، اما در سال 89 درآمدهای نفتی بار دیگر با رشد به 74 میلیارد دلار رسید تا به سال 90 رسیدیم.
این سال در تاریخ صنعت نفت ایران فوق‌العاده است، طی سال 90، درآمدهای نفتی دولت به 113 میلیارد دلار می‌رسد، افزایشی که خیلی زود به کاهش تبدیل می‌شود.
در سال 91، درآمدهای نفتی ایران با بیش از 50 درصد کاهش به 50 میلیارد دلار رسید، یعنی جایی عقب‌تر از سال 83 افزایش درآمدهای نفتی دولت‌های نهم و دهم را نمی‌توان به پای تحولات صنعت نفت گذاشت، در واقع قیمت جهانی نفت و تحولات بین‌المللی، این پول را به دولت رساندند. نگاهی به میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران طی این سال‌ها پاسخ ما را خواهد داد.
ما در سال 84 هر بشکه نفت را به قیمت 66/50 دلار فروختیم، یعنی قیمت هر بشکه نفت ایران بیش از 46 درصد افزایش داشته، اما صادرات و تولید ما تنها دو درصد نسبت به سال 83 افزایش داشته است.
در سال 85 نیز نسبت به سال 84 با افزایش قیمت بیش از 20 درصدی قیمت نفت ایران مواجه هستیم، نفت هر بشکه 60 دلاری در حالی صادر شد که تولید و صادرات ایران بیش از شش درصد هم نسبت به سال گذشته کاهش و به ۲۴۳۳ هزار بشکه در روز رسیده بود.
در سال 86 پس از کاهش بیش از شش درصدی تولید روزانه، با افزایش نزدیک به دو درصدی تولید، صادرات نفت ایران به ۲۴۸۰ هزار بشکه در روز می‌رسد و همزمان قیمت نفت ایران هم با بیش از 13 درصد افزایش نسبت به سال قبل به 3/69 دلار در هر بشکه می‌رسد.
در سال 87 شاهد کاهش 17 درصدی تولید نفت هستیم، به طوری‌که تولید روزانه نفت ایران به ۲۰۵۶ هزار بشکه در روز می‌رسد و از دیگر سو، با افزایش نزدیک به 37 درصدی قیمت نفت رو به رو هستیم. در این سال قیمت هر بشکه نفت ایران به 66/94 دلار می‌رسد، رقمی که می‌توانست یک فرصت طلایی برای کشور باشد.
در سال 88 که قیمت نفت ایران با بیش از 35 درصد کاهش به 25/61 دلار در هر بشکه رسید، تولید با هفت درصد افزایش به صادرات روزانه ۲۲۰۲ هزار بشکه ارتقا یافت، وقتی در سال 89 نیز قیمت هر بشکه نفت ایران به 76 دلار رسیده بود و بیش از 24 درصد نسبت به سال قبل رشد داشت، تولید و صادرات نفت ایران تنها نزدیک به سه درصد افزایش داشت.
در سال 90 شاهد نفت هر بشکه 110 دلار هستیم و در سال 91 هر بشکه نفت ایران 107دلار معامله شده، میزان تولید و صادرات نفت طی این دو سال از سوی مراجع ذی‌ربط اعلام نشده، اما آمارهای اوپک حکایت از درآمد نفتی به ترتیب: 113 و 50 میلیارد دلاری در این دو سال دارد.
یعنی درآمد نفت ایران در سال 90 قیمت هر بشکه نفت 44 درصد رشد داشته که نسبت به سال قبل نزدیک 56 درصد و در سال 91 که قیمت هر بشکه نفت ایران نزدیک سه درصد کاهش داشته، نزدیک 56 درصد کاهش داشته است.
در نبود آمارهای رسمی از میزان تولید و صادرات نفت ایران، کنار هم گذاشتن کاهش قیمت سه درصدی و کاهش درآمدهای 56 درصدی تنها یک نکته را نشان می‌دهد، تولید ایران از کاهش قیمت نفت ایران کاهش بیشتری داشته است.
در دولت یازدهم نیز درآمدهای ناشی از فروش نفت از 44 میلیارد آغاز شده و هنوز به 60 میلیارد دلار نرسیده است.
با احتساب قيمت 40 دلاري براي هر بشكه نفت در سال آينده و همچنين پيش بيني صادرات روزانه 2.36 ميليون بشكه نفت خام، ميعانات گازي و همچنين فروش گاز به پتروشيمي ها درآمدي در حدود 34 ميليارد و 370 ميليون دلار از اين محل عاید دولت می شود.
هر چند بسياري از كارشناسان رقم 40 دلار براي هر بشكه نفت را در سال آينده كمي خوشبينانه مي دانند، اما برآوردهاي صورت گرفته از سوي مجامع بين المللي نشان مي دهد تحقق اين رقم براي هر بشكه نفت دور از ذهن نيست خصوصا آن كه تحولات تازه اي در بازار جهاني نفتي با برگزاري نشست هاي قطر و تهران و دستيابي به توافق ها و تفاهم ها براي كنترل بازار نفت رقم خورده است.
گزارش خطا
آخرین اخبار