شبکه ملی اطلاعات نیازمند اطلاع رسانی درباره خدمات

به گزارش ایران اکونومیست؛ رهبر معظم انقلاب شهریورماه 1394 هنگام انتصاب اعضای تازه شورای عالی فضای مجازی، تسریع در راه اندازی شبکه ملی اطلاعات پس از تصویب طرح آن در شورای عالی و نظارت مستمر و موثر مرکز ملی بر مراحل راه اندازی و بهره برداری از آن را به عنوان یکی از مطالبات اصلی از آنان مطرح کردند.
در همین پیوند، هفتم شهریورماه امسال مراسم افتتاح مرحله نخست شبکه ملی اطلاعات با حضور معاون اول رییس جمهوری، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و دبیر شورای عالی فضای مجازی برگزار شد و این شبکه به صورت رسمی کار خود را آغاز کرد.
 
** گاه شمار شبکه ملی اطلاعات
اواخر سال ١٣٨٤ بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد.
اسفند همان سال بر اساس تصمیم هیات دولت مقرر شد شبکه ملی در سه سال به بهره برداری برسد و طراحی های کلی شبکه نیز انجام شود.
سال ١٣٨٥ قرار شد پروژه اینترنت ملی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران اجرا شود.
در سال ١٣٨٦ برنامه های عملیاتی راه اندازی و بهره برداری اینترنت ملی در سال های 13٨٦ تا 13٨٨ در هیات وزیران به تصویب رسید.
در سال ١٣٨٩ با توجه به بایسته های سند چشم انداز بیست ساله موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی تر مطرح و کلیات موضوع در ماده ٤٦ برنامه پنجم توسعه مطرح شد.
هدف از شبکه ملی اطلاعات بسط خدمات دولت الکترونیک و صنعت فناوری اطلاعات، ارتقای سواد اطلاعاتی و افزایش بهره‎وری در بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عنوان شده است.
 
** چیستی شبکه ملی اطلاعات
مرحله نخست پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات که از مهمترین دستاوردهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت یازدهم به شمار می آید، از 11 سال پیش در دستور کار قرار گرفت و پس از فراز و نشیب های بسیار به عنوان یکی از تکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه پنجم توسعه کشور تعریف شد.
در دولت یازدهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به بازتعریف، طراحی و پیاده سازی این زیرساخت کلیدی کشور پرداخت تا با تکیه بر آن برای اقتصاد مقاومتی در فضای مجازی بسترسازی کند و تسهیل و مدیریت صحیح گردش اطلاعات در کشور، توسعه کسب و کارها، رشد اقتصادی بیشتر و زمینه چینی برای گسترش دولت الکترونیکی را رقم بزند.
دی ماه سال 1392 شورای عالی فضای مجازی با تصویب تعریف و بایسته های شبکه ملی اطلاعات، آن را از قالب برنامه توسعه ای خارج کرد و به صورت سازوکاری دایمی درآورد.
مطابق این مصوبه شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور، شبکه ای مبتنی بر قرارداد اینترنت به همراه سوییچ ها و مسیریاب ها و مرکزهای داده است تا درخواست های دسترسی داخلی برای اخذ اطلاعات موجود در مرکزهای داده، به هیچ روی از خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه های اینترنت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم آید.
رییس جمهوری نیز بیستم اردیبهشت 1393 در جلسه شورای عالی فضایی مجازی تاکید کرد اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات و ارایه خدمات و سرویس های مورد نیاز جامعه بر بستر این شبکه موجب استفاده آسان تر مردم از فضای مجازی می شود و مردم می توانند با امنیت خاطر بیشتری از فضای مجازی داخلی استفاده کنند؛ همچنین با راه اندازی این شبکه برای فعالیت در فضای مجازی به انتقال اطلاعات و ارتباطات داخلی به خارج از کشور نیازی نخواهد بود.
«محمود واعظی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، دهم مهرماه امسال در آیین رونمایی از پروژه های ارتباطی اپراتور دوم تلفن همراه کشور درباره بهره برداری از مرحله نخست شبکه ملی اطلاعات گفت: بحث راه اندازی این شبکه که از 14 سال پیش مطرح شد همواره مورد نظر رهبر معظم انقلاب بود و خوشبختانه در این دولت عملیاتی شد و در دهه مبارک فجر مرحله دوم آن به بهره برداری می رسد.
 
** ویژگی های شبکه ملی اطلاعات
«محمدجواد آذری جهرمی» مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت ایران، بیست و پنجم تیرماه امسال گفت: مشخصه های شبکه ملی اطلاعات در قانون آمده است و بند الف ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه به چیستی این شبکه پرداخته و شورای عالی فضای مجازی نیز بایسته های آن را مشخص کرده است.
به گفته وی، بر پایه تعریف قانون، شبکه ملی اطلاعات شبکه ای پهن باند است؛ به این معنا که باید با پهنای باند مناسب و قیمت مناسب برای مردم همراه باشد.
معاون وزیر ارتباطات برخورداری از امنیت و مدیریت یکپارچه و استفاده حداکثری از فناوری داخلی را از دیگر ویژگی های مطرح شده برای شبکه ملی اطلاعات توصیف کرد.
 
** دیدگاه فعالان بخش اینترنت و نرم افزاری در باره شبکه ملی اطلاعات
یکی از فعالان تولید نرم افزار، درباره شبکه ملی اطلاعات گفت: شبکه ملی اطلاعات زیست فناوری (اکوسیستمی) است که همه فعالان بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور در آن حضور می یابند و می توان با کمک این شبکه خدمات متنوع را با هزینه کمتر و امنیت بیشتر به کاربر نهایی ارایه کرد.
«محسن مروجی» ادامه داد : تسریع در تکمیل فازهای مختلف شبکه ملی اطلاعات به فعالان تولید محتوا و نرم افزار این امکان را می دهد که خدمات خود را راحت تر و زودتر در اختیار کاربران قرار دهند.
این فعال بخش ارتباطات که سیمکارت امن برای کودکان و نوجوانان را طراحی و به بازار عرضه کرده است، تولید محتوا و ارایه چنین سیمکارت هایی را بخشی از شبکه ملی اطلاعات توصیف کرد و گفت: همه تولیدات بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور بر بستر این شبکه قرار می گیرد و آن را برای مخاطب نهایی پربارتر و جذاب تر می کند.
مروجی شبکه ملی اطلاعات را شامل دو بخش ایجاد زیرساخت ها و ارایه خدمات بر بستر آن دانست و ادامه داد: مرحله نخست که ایجاد زیرساخت ها است، امسال به بهره برداری رسید و اکنون همه فعالان باید با تولید محتوای غنی آن را تکمیل کنند.
«حسن شانه ساززاده» رییس هیات مدیره یکی از شرکت های ارایه کننده اینترنت، یازدهم مهرماه امسال در یک نشست کارشناسانه با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: ترافیک این عرضه کننده خدمات اینترنتی با راه اندازی مرحله نخست شبکه ملی اطلاعات و کاهش تعرفه در استفاده از محتوای داخلی پنج برابر افزایش داشته است.
«بابک مزین» یکی دیگر از فعالان بخش عرضه خدمات اینترنتی، نیز گفت: افتتاح مرکزهای انتقال داده که در هفته های گذشته با هدف راه اندازی شبکه ملی اطلاعات صورت گرفت سبب می شود هزینه ارایه کنندگان خدمات کاهش یافته و در نتیجه بتوان خدمات را با قیمت مناسب تر به مردم ارایه کرد.
این فعال بخش ارتباطات، مرحله بعدی راه اندازی شبکه ملی اطلاعات را تولید داخلی محتوا دانست و ادامه داد: این شبکه نباید مانع دسترسی به منابع سایر کشورها شود.
رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هجدهم مهرماه در یک گفت وگوی رسانه ای گفت: راه اندازی شبکه ملی اطلاعات در دنیا یک موضوع حل شده است.
«نصرالله پژمانفر» افزود: اینک کره جنوبی به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته در استفاده از فضای مجازی و ارایه خدمات دولت الکترونیک، شبکه داخلی «کاکائو» را ایجاد کرده است که ٩٣ درصد کاربران، خدمات اینترنتی را از طریق همین سرویس داخلی دریافت و هفت درصد دیگر از شبکه اینترنت خارجی استفاده می کنند.
وی ادامه داد: بخشی از ترافیک اینترنت کشور، داخلی است اما به دلیل اینکه زیرساخت های لازم مانند شبکه ملی اطلاعات را نداریم متاسفانه صد درصد ترافیک ما خارجی است و برای تولید پهنای باند، هزینه های گزافی به مردم تحمیل می شود.
 
** فرجام سخن
شبکه ملی اطلاعات ایران که بتازگی نخستین مرحله راه اندازی را پشت سر گذاشت و قرار است بهترین خدمات را با قیمت های مناسب به مردم ارایه کند، به گفته برخی مسوولان با تفکیک ترافیک داخلی از خارجی امکان کاهش هزینه ها در آن بیشتر خواهد بود.
با این همه این پرسش مطرح است که عملکرد این شبکه در واقعیت چگونه خواهد بود و مردم از چه طریق باید بفهمند اطلاعات خود را از شبکه ملی اطلاعات دریافت می کنند یا از دیگر روش های معمول.
یکی دیگر از مسائل اصلی در شبکه ملی اطلاعات آن است که کاربران تصور می کنند همه فعالیت های آنان در فضای مجازی با استفاده از شبکه ملی اطلاعات کنترل می شود؛ بنابراین باید برای از میان بردن چنین دیدگاهی در جامعه راهکارهایی اندیشید و اطلاع رسانی شفافی در این زمینه صورت گیرد.
همچنین باید تشریح شود شبکه ملی اطلاعات چه مزایای دیگری برای کاربران خواهد داشت و آنان را برابر چه خطرهایی محفوظ خواهد کرد.
مواردی مانند این، دغدغه هایی است که متولیان امر باید پاسخی مناسب برای آن ارایه کنند تا کاربران نهایی با تشخیص صحیح، به بهره برداری بیش از پیش از آن راغب شوند.
هنوز بسیار از مردم کشور از چیستی این شبکه، آگاهی درست و کاملی ندارند و با توجه به برنامه ریزی های صورت گرفته برای راه اندازی مرحله دوم آن در دهه فجر باید هر چه زودتر روشن شود مسوولیت شناساندن صحیح ویژگی ها و مزیت های شبکه ملی اطلاعات و برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی در این زمینه بر عهده چه نهادها و سازمان هایی است؟