پروبیوتیک ها یا میکروب های مفید در سال 1906 به وسیله پروفسور 'مچ نیکو' برنده جایزه نوبل که در زمینه راز طول عمر مردم یکی از روستاهای مجارستان تحقیق می کرد، کشف شد.
تحقیقات وی نشان داد که راز طول عمر مردم روستای مورد مطالعه به علت مصرف زیاد مواد لبنی، ماست و دوغ که سرشار از میکروبهای مفید است، می باشد.
امروزه دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که انواع فراورده های لبنی به ویژه ماست و دوغ ترش سرشار از پروبیوتیک ها یا میکروب های مفید است.
این در حالی است که بر اساس اسناد تاریخی ایرانیان نخستین مردمانی بوده اند که در چندین هزار سال پیش از ماست و دوغ محلی استفاده می کردند و کشورهای ترکیه و بین النهرین نیز در مصرف مواد لبنی سابقه طولانی مدت دارند.
به گفته پزشکان، پروبیوتیک ها یا میکروب های مفید به طور طبیعی در بدن همه انسان ها وجود دارند و از سوی دیگر محصولاتی مانند مواد لبنی، میوه و سبزی های تازه، موز و سیر باعث افزایش و رشد میکروب های مفید در بدن می شوند که به آنها 'پره بیوتیک' می گویند.
هم اکنون دانشگاه علوم پزشکی مشهد به عنوان قطب تحقیق و بررسی پروبیوتیک و پره بیوتیک ها در کشور شناخته شده و پژوهشگران این دانشگاه تاکنون بیشترین تحقیقات را در این زمینه ارائه کرده اند و موفق به نوشتن فصلی از کتاب بین المللی با نام 'پروبیوتیک ها، پره بیوتیک ها و سینبیوتیک ها' با همکاری محققان آمریکایی شده اند.
در همین راستا مشهد در چند روز گذشته میزبان همایش رویکرد بالینی به پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها با حضور پزشکان و متخصصانی از سراسر کشور بود و نقش میکروب های مفید در کنترل بیماریهای مانند آلرژیک، بیماری های اطفال و نوزادان، بیماری های عفونی، بیماری های اعصاب و دستگاه ادراری در این همایش مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
* میکروب های مفید بیماری زا نیستند
پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی مشهد که تاکنون در زمینه پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها تحقیقات بسیار انجام داده است، در این باره گفت: در بدن هر انسان 100 تریلیون میکروب غیر بیماری زا و بی آزار وجود دارد که بخشی از آنها مفید هستند و به آنها پروبیوتیک گفته می شود.
دکتر حمید آهنچیان افزود: پروبیوتیک ها میکروب های مفید موجود در بدن انسان هستند که معمولا در دستگاه گوارش، پوست و ریه ها استقرار دارند و پره بیوتیک ها مواد و محصولاتی می باشند که باعث افزایش رشد میکروب های مفید در بدن می گردند.
وی با بیان اینکه پروبیوتیک ها اولین بار در سال 1906 کشف شد، اظهار کرد: میکروب های مفید نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماریهای مختلف نظیر آلرژی و آسم، بیماری های گوارشی، حساسیت های پوستی، اسهال، دل دردهای مزمن کودکان، عفونت های دستگاه تنفسی، کولیک های نوزادان و بیماریهای اعصاب دارند.
این پزشک فوق تخصص آلرژی و ایمنولوژی گفت: محصولات 'پروبیوتیک' یا حاوی میکروبهای مفید مانند ماست، دوغ و انواع مواد لبنی برای همه گروههای سنی مفید و سودمند بوده و هیچ ضرری ندارند.
* پروبیوتیک ها و نقش 40 درصدی پیشگیری از عفونت های تنفسی
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: مصرف پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها یا میکروب های مفید باعث پیشگیری از عفونت های تنفسی در فرد به میزان 30 تا 40 درصد می شود.
آهنچیان اظهار کرد: اگر در سه سال اول زندگی میکروب های مفید وارد بدن انسان شوند، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیماریهای خود ایمنی و آلرژی در سنین بزرگسالی دارند.
وی با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد قطب علمی پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها در کشور شناخته شده است، ادامه داد: یک فصل از کتاب مرتبط با پروبیوتیک ها در دانشگاه 'آریزونای' آمریکا با موضوع پیشگیری از عفونت های تنفسی، توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مشهد نوشته شده است.
وی گفت: پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مشهد از 15 سال گذشته تاکنون 20 مقاله در زمینه پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها ارائه کرده اند که 10 مقاله از این تعداد در مجلات علمی و معتبر بین المللی به چاپ رسیده است.
آهنچیان افزود: مصرف میکروب های مفید به دو طریق از طریق مصرف محصولات حاوی پره بیوتیک مانند سبزی و میوه تازه یا از طریق فراورده های دارویی و مصرف پودرهای مکمل میسر است.
وی اظهار کرد: محصولات حاوی پروبیوتیک محصولاتی نظیر پنیر، ماست و خمیردندان هستند و ماست ترش نیز سرشار از میکروبهای مفید است.
* ورود میکروب های مفید از طریق زایمان طبیعی وشیر مادر
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه زایمان به روش طبیعی و مصرف شیر مادر باعث ورود میکروب های مفید به بدن کودک می شود، گفت: میکروب های مفید موجود در کانال زایمانی و همچنین شیر مادر، کودک را در مقابله با بیماریها مقاوم می سازد.
دکتر حمید آهنچیان افزود: از سوی دیگر مصرف بی رویه و نامناسب آنتی بیوتیک ها باعث از بین رفتن میکروب های مفید در بدن شده و میکروب های مقاوم و مضر را جایگزین می کند و در نتیجه فرد را مستعد بیماری می سازد.
به گفته وی، 90 درصد عفونت های تنفسی و بیشتر اسهال ها ویروسی هستند و نیازی به آنتی بیوتیک ندارند در حالی که برخی پزشکان برای اطمینان از اثربخشی درمان، آنتی بیوتیک ها را تجویز می کنند.
* خاستگاه اصلی میکروب های مفید در دستگاه گوارش است
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این زمینه گفت: سرتاسر بدن انسان سرشار از پروبیوتیک ها یا میکروب های مفید است که به صورت هم زیستی با بشر عمل می کنند.
دکتر سید علی جعفری افزود: خاستگاه اصلی و اثربخشی پروبیوتیک ها یا میکروب های مفید دستگاه گوارش است و این میکروب ها از حفره دهان تا انتهای دستگاه گوارش را در برمی گیرند، اما در روده باریک و روده بزرگ به وفور یافت می شوند.
وی اظهار کرد: پروبیوتیک ها در سلامت، افزایش طول عمر و افزایش ایمنی بدن نقش مهمی دارند.
این پزشک فوق تخصص گوارش کودکان ادامه داد: قبل از اینکه داروهای پروبیوتیک ابداع شوند، انسان ها از زمان های قدیم مواد سرشار از میکروب های مفید مانند مواد لبنی، ماست و دوغ را استفاده می کردند.
جعفری گفت: با گذر زمان بشر به این نتیجه رسید که بهتر است میکروب های مفید را جدا و تکثیر کرده و در قالب فراورده هایی وارد بدن کند تا بتواند بیشتر از خاصیت آنها استفاده کند و بدین صورت انواع پروبیوتیک ها به صورت فراورده های دارویی و غذایی به بازار عرضه شد.
وی افزود: تاکنون پیشگیری و درمان بیماریهای گوارشی، عفونت های اسهالی و عفونت حاد در کودکان توسط پروبیوتیک ها مطالعه و به اثبات رسیده است.
به گفته وی، از قدیم در ایران زمین اگر کسی اسهال می شد به او کته ماست یا سیر ماست می دادند و امروز نیز ثابت شده است که این محصولات سرشار از میکروب های مفید هستند و برای درمان بیماریهای گوارشی اثربخشی قوی دارند.
جعفری اظهار کرد: پره بیوتیک ها موادی هستند که محیط را برای رشد و تکامل میکروب های مفید آماده می کنند و در محصولات گیاهی مانند سبزی و میوه جات تازه، سیر، موز و مواد لبنی به وفور وجود دارند.
وی گفت: پره بیوتیک ها در دردهای مزمن شکمی کودکان، یبوست های کودکان، بیماریهای التهابی روده و بیماریهای کبدی و در پیشگیری و درمان چاقی کاربرد دارند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: لازم نیست به دنبال فراورده های خاص تجاری و دارویی برای مصرف پره بیوتیک ها باشیم، چرا که محیط اطراف ما سرشار از مواد غذایی دارای پره بیوتیک است.
وی ادامه داد: پرهیز از مصرف فست فودها، جایگزین کردن دوغ به جای نوشابه، مصرف فراورده های طبیعی و کاهش مصرف فراورده های غذایی دارای مواد نگهدارنده، نقش مهمی در تامین میکروب های مفید دارند.
وی با بیان اینکه مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها در ایجاد اسهال اثبات شده است، اظهار کرد: بهتر است در دورانی که از آنتی بیوتیک ها استفاده می شود مصرف مواد لبنی مانند ماست، شیر و دوغ افزایش یابد تا میکروب های مفید بدن نیز زیاد شوند.
