با گذر از چند دالان باریک بازار بزرگ تهران، می‌توان به کوچکترین قهوه‌خانه یا به قول امروزی‌ها کافه دنیا رسید؛ «قهوه‌خانه حاج علی درویش» که با وجود داشتن مغازه‌ای کمتر از دو متر مربع، امروز میان گردشگران خارجی هم مشهور است و حالا این قهوه‌خانه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
فرهاد نظری، مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی با تائید ثبت این قهوه‌خانه در فهرست میراث ناملموس گفت: این قهوه‌خانه که در بازار تاریخی تهران قرار دارد، با توجه به دارا بودن خصوصیات و معیارهای میراث ناملموس، اوایل امسال در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسید.
وی شیوه و سنتِ قهوه‌داری و چای‌خانه‌داری در این کافه را از مهمترین معیارهای ثبت این کافه در فهرست میراث ناملموس دانست و افزود: این شغل از سه نسل گذشته‌ی این خاندان و به صورت نسل به نسل تا امروز ادامه داشته است، اقدامی که یکی از معیارهای مهم در پرونده‌های ثبت میراث ناملموس محسوب می‌شود.
به گفته‌ی او، صاحب این کافه در زمان ارائه نوشیدنی به مشتری‌های خود، خواص پزشکی هر نوشیدنی که به مشتریان‌اش می‌دهد را بیان می‌کند، در نتیجه این نیز یکی از مواردی بود که در ثبت ناملموس این کافه با توجه به آداب و رسوم‌شان نقش داشت.
«نظری» هم چنین درباره‌ی ثبت ملی مکان این قهوه‌خانه (کافه) نیز گفت: با توجه به قرار گرفتن مغازه در راسته‌ی بازار تهران و ثبت ملی بازار تهران به طور کامل، نیاز به ثبت مجدد این بنا نبود.
«کوچکترین قهوه‌خانه ایران» یا «قهوه‌خانه حاج علی درویش» در دل بازار بزرگ تهران، کنار مسجد حاج عبدالله قرار گرفته است. بیش از ۹۰ سال است که صاحبان این قهوه‌خانه به صورت نسل به نسل از میهمانان خود پذیرایی می‌کند.
از چند سال پیش کاظم مبهوتیان، پسر حاج علی مبهوتیان که معروف به حاج علی درویش بود شغل پدر را ادامه می‌دهد. به گفته اوف «این قهوه‌خانه در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی توسط حاج محمد حسن شمشیری تاسیس شد، بعد از آن بود که پدرم این قهوه خانه را با یک واسطه در سال ۱۳۴۰ از حاج شمشیری خرید. تا هفت سال پیش هم خودش این قهوه‌خانه را می‌گرداند تا این‌که زمین خورد و کمرش شکست و دیگر نتوانست بیاید و بعد از آن شخصا این کار را برعهده گرفتم.»
«این قهوه‌خانه از همان اول این متراژ نبود. پدرم بخشی از زمین آن را فروخت و تنها همین اندازه از آن از ۴۵ سال پیش تا امروز باقی مانده است. از همان روز هم کوچک شدن قهوه خانه تاثیری در کاسته شدن مشتری‌ها نداشت. حتی می‌توانم بگویم مشتری هایمان بیشتر شد که کمتر نشدند.»
او اما درباره‌ی رسم چای خوردن امروزی‌ها با مردم گذشته در بازار تهران هم گفته است: «در گذشته رسم بود که چای را به در مغازه‌ها می‌بردند و چای توزیع می‌شد. تا قبل از انقلاب هم به همین شکل بود، اما بعد از آن به مرور زمان بازاری‌ها خودشان چای در مغازه‌هایشان درست کردند و دیگر چنین فرهنگی وجود ندارد. چنین اتفاقی به طور کلی رونق قهوه‌خانه‌های بازار را انداخت.»
اما نکته جالب توجه این کافه، تغییر در قیمت‌های چای به مشتریان کافه است و البته حتی ذکر شده که این طبقه‌بندی قیمت، ربطی به توان مالی افراد و کیفیت و اندازه چای ندارد.
منو قهوه‌خانه حاج علی درویش (کوچکترین کافه دنیا)
قهوه‌خانه حاج علی درویش (کوچکترین کافه دنیا)
