§ بخش دوم
در بخش نخست این مقاله به بررسی نگرش سیستمی، سیستم اقتصادی باز و برخی از ویزگیهای اقتصادی ایران پرداختیم. حال با مروری کوتاه ببینیم سازمان تجارت جهانی چیست؟
سازمان تجارت جهانی با هدف تنظیم قوانین جهانی تجارت تشکیل و در حال حاضر به حل و فصل اختلافات بین اعضا مبادرت می ورزد. بیش از سی موافقت نامه بین اعضا به امضا رسیده و اهداف این سازمان به شرح زیر است:
ارتقای سطح زندگی؛
تامین اشتغال کامل در کشورهای عضو؛
توسعه تولید و تجارت و بهره وری بهینه از منابع جهانی؛
دستیابی به توسعه پایدار با بهره برداری بهینه از منابع؛
حفظ محیط زیست؛
افزایش سهم کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته از رشد تجارت بین المللی؛
این بدان معنا نیست که پیوستن به این سازمان یکسره برکت و سود است، خیر، انتقاداتی هم به این سازمان وارد است. به نظر من نظام حاکمیتی پیشرفته نسبت به دیگر کشورهای خاورمیانه، ملت با سواد و هوشمند و ساختار و موقعیت جغرافیایی و اقلیمی ایران به ما و جهان صنعتی فرصت یک ارتباط اقتصادی برد، برد را فراهم کرده است.
در حال حاضر ایران برای سرمایه گذاری یک موقعیت بکر است. در زیر به اختصار به برخی از این فرصتها ی سرمایه گذاری پرداخته ایم (مقادیر سرمایه گذاری تقریبی است):
نیاز ۲۱ استان کشور به تامین آب شیرین، ایجاد سیستمهای شیرین سازی آب و انتقال آن به بخش های شهری برای استفاده در شرب و صنعت، تامین برق از طریق نیروگاههای گازی، بادی، خورشیدی و هسته ای. توسعه زیر ساختهای جاده ای، ریلی، بندری و فرودگاهی. توسعه صنایع استخراج نفت و گاز، پالایشگاهی، پترو شیمی و صنایع جانبی نفت و گاز، استخراج، بهره برداری و فرآوری مواد متنوع معدنی، توسعه صنعت توریسم. ایجاد آرمان شهرها و شهرکهای تخصصی نظیر اینترنت شهر، رسانه شهر، بیمارستان شهر، شهرکهای سلامتی و سبز و ....... این نیازها یک فرصت تاریخی است و باید به عنوان یک نقطه قوت به آنها نگریسته شود. باید با تدوین استراتژی های درست، همه ظرفیت های کشور و حاکمیت را به دور از ورود مداوم به بحث های بی نتیجه سیاسی فعال کرده و قدمهای موثر و محکمی را در این راستا برداریم.
باید برای توسعه زیرساختهای اکتشافی، تحقیقاتی و ایجاد مراکز و شرکتهای دانش بنیان مشوقهای کافی ایجاد کرد تا سرمایه گذاران توانمند بین المللی و ایرانی را در سرمایه گذاری در زمینه های فوق مجاب کند. فرصت تاریخی کم نظیری در اختیار ملت ایران قرار دارد تا با بدست آوردن دانش ،آموزش ،تجهیزات مدرن ،نقشه و طرح های کاربردی به رشد اقتصادی جهشی در شان کشور عزیزمان دست یافته و عقب افتادگی موجود را جبران کنیم. ما به نسل جوان خود باید پاسخگو باشیم. ما اجازه نداریم عمر این نسل را با از دست دادن این فرصت تاریخی در بیکاری آشکار و پنهان فزاینده هدر دهیم. یاد آور میشوم: تامین شغل مولد و در شأن، مسکن و امنیت جزو وظایف حاکمیت است و در آسیبهای وارده به این نسل از بابت عدم تامین آنها کل نظام مسئول بوده و باید پاسخگو باشد.
اداره کلان اقتصاد کشور را نمیتوان دستوری به پیش برد. رشد اقتصاد کشور را نمی توان با شوک های نسنجیده قانونی و سلبی انتظار داشت! هر بخش از حاکمیت که دارای ثروت، قدرت و اختیار موثری است باید نسبت به اصلاح قوانین ضد تولید صنعتی، کشاورزی و خدماتی حساس تر بوده و اهتمام بیشتری در ارتقاء وضع موجود به خرج دهد.
بحث ورود ایران به قوانین تجارت آزاد را از منظر دیگر بررسی خواهیم کرد.
برخی با آوردن مثال های غیر واقعی سعی در القای این باور دارند که ایران نیز مشابه کشورهایی نظیر کره جنوبی بعد از پیوستن به سازمان تجارت جهانی به کشوری بهره ده تبدیل میشود. حال ببینیم چنین است:
آقای "آلوین تافکر" را احتمالا می شناسید ایشان چند کتاب نوشته اند کتابهای "شوک آیند”، "موج سوم” و "جابجایی قدرت” این کتابها، در جنبش های فکری، محافل سیاسی و اقتصادی سرو صدای زیادی به پا کرد.
ایشان در کتاب سوم خود پیش بینی کرد، نظام آمریکا بزودی از برترین نظام اقتصادی دنیا به رتبه های پائینی بعداز حداقل شش قطب اقتصادی مطرح و یا نوظهور افول خواهد کرد . شرکتهای چند ملیتی در آمریکا و غرب فرو خواهند پاشید و شرکت های کوچکتر در قطبهای اقتصادی مورد نظر سکاندار اقتصاد مدرن جهان خواهند شد.
منظور این قطب ها ی اقتصادی شامل: ژاپن، چین، هند، چهار اژدهای صنعتی کوچک، قطب اقتصادی آمریکای جنوبی و لاتین ( برزیل و آرژانتین ) و اتحادیه اروپا می شود. البته آمریکا تا سالیان طولانی از نظر قدرت نظامی در رتبه اول باقی خواهد ماند. آمریکایی ها متقاعد شد اند پیش بینی تافلر را نمی توانند تغییر داده، اما می توانند وقوع آنرا به تاخیر انداخت.
آقای تافلر این اتفاق را، از پیامدهای جهانی شدن اقتصاد، دهکده ای شدن جهان و عصر انفجار اطلاعات و دانش معرفی می کند. پس می توان فهمید قطب اقتصادی چهار اژدهای صنعتی کوچک از پیوستن به WTO سود برده اند و نه زیان. تنها قطب اقتصادی آسیب پذیر؛ اتحادیه اروپا (بخشی از جهان غرب) است.
کسانی که وضعیت کشور کره جنوبی را در سال ۱۹۷۵ به یاد داشته باشند و با وضعیت موجود این کشور مقایسه کنند بخوبی درک خواهند کرد که حداقل کره جنوبی مثال خوبی نیست. وضعیت کلاسیک و غم انگیز اینست که صنعت خودرو سازی در ایران و کره جنوبی همزمان شروع شده اند و ارزیابی فاصله کنونی این دو صنعت نیاز به کار کارشناسی ندارد، چرا که مردم عادی نیز به خوبی این مطلب را درک کرده اند.
ما در ایران مدت طولانی است که شاهد رشد و بروز سیستم های اقتصادی، خدماتی و تولیدی بزرگ و حجیم و نا کار آمد هستیم.
در کتاب تغییر در قدرت یا به بیان بهتر تغییر در ماهیت قدرت آقای تافلر، به سیستمهایی اشاره شده است که به اطلاعات با حجم گسترده، همچنین سرعت و قدرت بالاتر پردازش این اطلاعات نسبت به شرکتهای چند ملیتی و بسیار بزرگتر از خود دسترسی داشته و بدین سبب از مزیت نسبی استراتژیک و تاکتیکی بالاتری در میدان رقابت اقتصادی برخوردارند (باید توجه داشت که شرکتهای کوچک انعطاف پذیرترند). این گونه مجموعه ها به راحتی یک شرکت چند ملیتی را می توانند به چالش بکشند. تافلر فروپاشی اقتصادی شرکتهای چند ملیتی را بخصوص شرکتهای آمریکایی را پیش بینی کرده است .
یکی از پیامدهای این جهت گیری اقتصادی در نظام اقتصاد بین الملل ماجرای مشکوک حادثه ۱۱ سپتامبر است. آمریکا به بهانه های واهی همچون ممانعت از گسترش تروریسیم، ممانعت از گسترش تسلیحات کشتار جمعی و ... به خاورمیانه هجوم آورد (با هدف پنهان اجرای طرح خاورمیانه بزرگ). با تسلط بر چاههای نفت و محدود کردن ایران در سیاستگذاری در تجارت جهانی نفت، قیمت نفت را به بیش از ۷۰ دلار افزایش داد . کارشناسان اقتصادی در آن زمان پیش بینی کرده بودند رشد قیمت نفت به بیش از ۷۰ دلار ، رشد اقتصادی چین (۱۱%) و هند(۱۳%) را به زیر ۸% کاهش خواهد داد و قیمت نفت بالای ۱۰۰ دلار، رشد اقتصادی این کشورها را به زیر ۵% انتقال می دهد. اگر بخاطر داشته باشیم در سالهای ۲۰۰۹ (۸۸ شمسی) جهان قیمت ۱۴۰ دلاری نفت را نیز تجربه کرد.
با این حال اگر چه رشد اقتصادی کشورهای آسیای شرقی کند شد، اما این اقدامات به شناسائی آسیبها و روشهای مقابله با این آسیب ها در اقتصادهای مطرح انجامید. تقویت زیر ساختهای اقتصادی در دستور کار سیستم های اقتصادی گنجانده و این کشورها را نسبت به این آفتهای اتفاقی یا القایی اقتصادی ایمن تر نمود.
در آمد نفتی در آن سالها، خزانه ایران را که در طول تاریخ فروش نفت، به خود چنین موفقیتی را تجربه نکرده بود مملو از پول کرد.
در عوض ما چه کردیم: سازمان مدیریت و برنامه ریزی را منحل و صنعت و تولید را در کشور در بدترین شرایط قرارداده و از شهرکها و مناطق صنعتی ویرانه درست کرده و خیل عظیمی از کارگران شاغل را با اقدامات نسنجیده بیکار کردیم. صندوق ذخیره را به صندوق توسعه تغییر نام داده و آنر خالی به دولت بعد تحویل دادیم.
ادامه این مقاله را در بخش سوم پی خواهیم گرفت.
نویسنده مسئول: کارشناس ارشد فیزیک اتمی مولکولی mostafavi.sd@investrouter.com
نویسنده مشاور: کارشناس ارشد حقوق تجارت بین¬الملل rd.dpt@investrouter.com
