مثلث تجاری تهران - باکو - مسکو رو به گسترش است

به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست؛ جمهوری اسلامی ایران اهمیت بسیاری به توسعه مناسبات سیاسی، اقتصادی با دو کشور جمهوری آذربایجان و به ویژه روسیه دارد، این موضوع بارها توسط مقامات بلند پایه سیاسی و اقتصادی کشورمان مطرح شده است.
همچنین علاقه مندی فیمابین موجب شده تا در سال های اخیر ایران هیچ تنش سیاسی یا اقتصادی با باکو و مسکو نداشته باشد و حتی رفت و آمد هیات های مختلف سیاسی و اقتصادی به توسعه مناسبات منجر شده است.
سفر دکتر روحانی در نوامبر 2014 به باکو نیز گواه تاکید ایران بر توسعه مناسبات با این کشور است.
در اجلاس مشترک باکو؛ همکاری های سه جانبه، در زمینه های حوزه بازرگانی، انرژی، ارتباطات، مسایل زیست محیطی، مبارزه با تروریسم، حمل و نقل و ترانزیت مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت.
امروز دیدارهای دوجانبه روحانی با همتای آذربایجانی خود اختصاص خواهد داشت و روند اجرای توافقات دو کشور و نیز همکاری‌های تازه در حوزه‌های بازرگانی، صنعتی، انرژی، فرهنگی، بانکی، تسهیلات کنسولی، ارتباطات و بویژه حمل و نقل ریلی مورد بررسی و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
در این سفر همچنین عملیات اجرایی چند واحد صنعتی مشترک در آذربایجان همراه با انتقال فناوری از کشورمان آغاز خواهد شد. رییس جمهوری کشورمان را در این سفر تعدادی از وزرا و مقامات بلند پایه کشورمان همراهی می کنند. 
رئیس جمهور بعدازظهر دوشنبه نیز به تهران باز خواهد گشت.
دکتر روحانی همچنین قرار است در حاشیه اجلاس سه جانبه در باکو، دیدار دوجانبه ای نیز با ولادیمیر پوتین داشته باشد و مسائل مورد علاقه و سیر همکاری‌های کشورمان با روسیه مورد بررسی و گفت و گو قرار خواهد گرفت.

** تاکید ایران و آذربایجان بر چند برابری شدن رقم مبادلات 
میزان مبادلات ایران و جهموری آذربایجان سالانه به طور رسمی بیش از 500 میلیون یورو  می شود، دو کشور در سال های اخیر تاکید بسیاری بر افزایش و چند برابری شدن آن داشته اند. تجارت، ترانزیت و انرژی سه حوزه مهمی هستند که دو کشور می‌توانند همکاری خود را در آنها توسعه دهند.
در حوزه ترانزیت، جمهوری آذربایجان چهار مرز فعال با ایران دارد و نزدیک‌ترین راه این کشور به اروپا، آسیا و خلیج فارس از طریق آن به آفریقا است. یعنی مسیر ایران هم اقتصادی، هم امن و هم نزدیک است. به همین دلیل در حوزه ترانزیت، مشارکت و سرمایه‌گذاری دو کشور برای ساخت مسیرهای ترانزیتی به نفع دو کشور می‌باشد.

** موازنه ای به نفع ایران 
موازنه مناسبات تجاری تهران و باکو  پیوسته به نفع ایران بوده است و اهمیت این رابطه این است که رابطه تجاری غیرنفتی است.
امروز کشورهای تولید کنندۀ نفت و گاز به دنبال متنوع سازی اقتصاد و کاهش وابستگی خود به درآمدهای نفتی هستند و ایران و جمهوری آذربایجان نیز با این هدف و نظر به موقعیت جغرافیایی خود، تبدیل شدن به بازیگران فعال در عرصه حمل و نقل منطقه را هدف قرار داده‌اند.
جمهوری آذربایجان با هفت میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت و 1.37 تریلیون مترمکعب گاز، بازیگری فعال در عرصه انرژی محسوب می‌شود.
ایران در قبال واردات و تحویل گاز از آذربایجان در آستارای ایران، گاز مورد نیاز جمهوری خود مختار نخجوان را با دریافت حق ترانزیت ۱۵ درصدی و درآمد سالانه ۲۵۰ میلیون دلاری در یک سوآپ گازی تحویل داده و تامین می کند.
همچنین یک شرکت نفتی ایران در منطقه شاه دنیز جمهوری آذربایجان در دریای خزر سرمایه گذاری کرده است، ایران ۱۰ درصد یک کنسرسیوم شرکت نفت شاه دنیز را سرمایه گذاری کرده است که درآمد سالیانه از این سرمایه گذاری برای کشور ۲۵۰ میلیون دلار است.
با احتساب هزینه های هر گردشگر آذری در ایران و دریافت عوارض ترانزیتی از بیش از ۵۰ هزار تریلی که در سال وارد ایران می شوند، در مجموع مبادلات ایران و آذربایجان سالانه  حدود 1.5 میلیارد دلار است.
کارشناسان معتقدند با اتصال خط ریلی آستارای جمهوری آذربایجان به آستارای جمهوری اسلامی ایران، درآمد و حجم مبادلات تجاری دو کشور افزایش قابل توجهی خواهد یافت.

** ظرفیت های توسعه مناسبات    
به گزارش ایران اکونومیست، همچنین رقم مبادلات تجاری تهران - مسکو سال‌هاست که از حدود یک میلیارد دلار فراتر نرفته است. در حال حاضر تجارت خارجی دو کشور در سطح قابل قبولی نیست. مقامات هر دو کشور بر این باورند که با وجود محدودیت ها، ظرفیت هایی خالی برای توسعه همکاری ها وجود دارد. 
با نگاهی به میزان مبادلات تجاری دو کشور در شش سال می توانیم دریابیم که در سال 89 در حدود 415 میلیون دلار کالا از روسیه به ایران صادر و در مقابل از ایران به روسیه در این سال در حدود 329 میلیون دلار کالا صادر شده‌ است. 
در سال 90 در طول 12 ماه صادرات روسیه به ایران افزایش داشت و از 415 میلیون دلار در سال 89 به 758 میلیون دلار در سال 91 رسیده‌ است. 
در سال 91 میزان واردات از روسیه همچنان با روند رو به رشد مواجه بوده ‌است. در این سال روسیه 1570 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرد و صادرات از ایران به روسیه نیز در این سال افزایش یافت و به 494 میلیون دلار رسید. 
از سال 92 روند رو به رشد مبادلات تجاری بین دو کشور متوقف شد. در این سال صادرات ایران به روسیه با کاهش 185 میلیون دلاری به 309 میلیون دلار رسید. واردات از روسیه نیز در وضعیت مشابه قرار داشت و با کاهش 893 میلیون دلاری به 677 میلیون دلار رسید. 
میزان تراز تجاری ایران و روسیه در سال 93 در حدود 923 میلیون دلار بوده، در این سال روند کاهشی مبادلات تجاری بین این دو کشور ادامه یافت. صادرات ایران به روسیه به 291 میلیون دلار و واردات از این کشور به 632 میلیون دلار رسید.
همین روند در سال ۱۳۹۴ صادرات ایران به روسیه ۲۲۵ میلیون دلار، واردات ۵۱۷ میلیون دلار، حجم مبادلات ۸۴۲ میلیون دلار بوده است و پس از هفت سال نیز تراز تجاری منفی ۲۹۲ بوده است. 

** روسیه بازاری متنوع 
تنوع موجود در بازار روسیه و تقاضای روز افزون برای محصولات مختلف از روسیه، قیمت تمام شده پایین تولیدات ایران نسبت به روسیه و وجود زیرساخت های متنوع برای انتقال نقاط روابط تجاری این دو کشور است. 
در همین حال نقاط ضعف روابط تجاری این دو کشور نیز عدم شناخت صادرکنندگان ایرانی از وسعت بازار روسیه و شناخت شرکت های روسی از توانمندی های صادراتی ایران، گرانی شهر مسکو و هزینه های گزاف سرمایه گذاری اولیه و در آخر مهمترین مشکل مربوط به عدم توسعه مناسبات تجاری، مشکلات بخش بانکی است.
طی سال های گذشته بانکداران ایرانی و روسیه نتوانسته اند در مورد نحوه گشایش اعتبار اسنادی به توفق برسند و معاملات تجاری بر اساس پرداخت های نقدی صورت می گیرد. این وضعیت باعث می گردد تجار و بازرگانان ایرانی با احتیاط اقدام کنند و از معاملات بزرگ خودداری کنند.