اولویت های اقتصادی و امنیتی ایران روسیه و جمهوری آذربایجان در نشست باکو

به گزارش ایران اکونومیست؛ «حسن روحانی» رییس جمهوری امروز یکشنبه هفدهم مردادماه، تهران را به مقصد باکو ترک کرد تا پس از گفت وگوی دوجانبه با «الهام علی اف» همتای آذربایجانی خود، فردا (دوشنبه) در اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان شرکت کند. گفته می شود که سران این سه کشور در اجلاس مشترک باکو در زمینه های بازرگانی، انرژی، ارتباطات، مسایل زیست محیطی، مبارزه با تروریسم و حمل ونقل بحث و گفت وگو خواهند کرد.
همچنین طبق برنامه از پیش تعیین شده، قرار است دیداری دوجانبه میان روحانی و «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه به منظور بررسی مسایل مورد علاقه و سیر همکاری های 2 کشور انجام گیرد. در این سفر شماری از وزیران، روحانی را همراهی می کنند.
 
** دیدارهای دوجانبه و سه جانبه؛ اهمیت و ابعاد آن
بر پایه برنامه زمان بندی شده، روحانی روز نخست سفر و پیش از نشست سه جانبه در ارتباط با بسترهای مشترک همکاری با علی اف رایزنی می کند.
«پرویز اسماعیلی» معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهوری در این پیوند گفت: روند اجرای توافقات 2 کشور و نیز همکاری های تازه در حوزه های بازرگانی، صنعتی، انرژی، فرهنگی، بانکی، تسهیلات کنسولی، ارتباطات و به ویژه حمل ونقل ریلی مورد بررسی و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. در این سفر همچنین عملیات اجرایی چند واحد صنعتی مشترک در آذربایجان همراه با انتقال فناوری از کشورمان آغاز خواهد شد.
هر چند نشست سه جانبه پیش رو، نخستین دیدار در سطح رییسان جمهوری این کشورها به شمار می رود اما نخستین تلاش در زمینه زیرسازی مسیر توسعه همکاری های سه کشور نیست. نوزدهم فروردین ماه امسال بود که «محمد جواد ظریف»، «المار محمد یاروف» و «سرگئی لاوروف» وزیران امور خارجه ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه با یکدیگر دیدار کردند. گسترش روابط و همکاری های دوجانبه و سه جانبه و همچنین مسایل منطقه ای مورد توجه سه کشور، از مهمترین محورهای گفت وگوهای سه وزیر امور خارجه بود.
وزیر امور خارجه کشورمان در آن نشست بر تعامل سه کشور در زمینه های توسعه راه آهن، حمل ونقل وارتباطات، همکاری های بانکی، مرزی، مبارزه با تروریسم و همچنین همکاری در زمینه های فرهنگی و گفت وگوی ادیان تاکید کرد. افزون بر این، سه وزیر امور خارجه به منظور افزایش سطح تعامل ها، خواستار نشست هایی سه جانبه در آینده شدند؛ همانند نشستی که فردا در سطح رییسان جمهوری، برگزار خواهد شد.
«حسن بهشتی پور» تحلیلگر مسایل بین المللی پنجشنبه چهاردهم مرداد در یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» به اهمیت نخستین سفر رییس جمهوری به باکو در دوره پسابرجام و نشست سه جانبه پیش رو پرداخت. به باور وی، نشست سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان به این دلیل که در آن بر پایبندی به منشور ملل متحد و تشدید مبارزه با تهدیدها و چالش های نوظهور علیه ثبات و امنیت منطقه ای همانند گروه تروریستی داعش تاکید می شود، اهمیت دارد.
این کارشناس امور بین الملل در ادامه آورد: ابراز آمادگی برای تعامل نزدیک تر در مبارزه با تروریسم، افراط گرایی، جرایم سازمان یافته فراملی و قاچاق مواد مخدر از یک سو و گسترش همکاری های سه جانبه در حوزه اقتصاد، انرژی، حمل ونقل و زیرساخت ها، فرهنگ، گردشگری، بازرگانی و همچنین مسائل کنسولی و گمرکی و ... دارای اهمیت است.
برخی تحلیلگران نیز بر این باورند که سران سه کشور در این نشست، مهمترین محورهای گفت وگوهای خود را به موضوع هایی چون طرح های گازی، کریدور شمال- جنوب، مساله قره باغ و مسایل منطقه ای اختصاص خواهند داد.
 
** اهمیت همکاری نظامی- امنیتی میان تهران، مسکو و باکو
به باور ناظران، در نشست سه جانبه باکو سران سه کشور افزون بر گفت وگو برای توسعه همکاری های اقتصادی، به همیاری در زمینه دفاعی و امنیتی نوجه خواهند داشت.
در این پیوند، مسایل مرزی، اشتراک در سیاست ها و منافع خاورمیانه ای به ویژه در بحران های کنونی سوریه، عراق و یمن و همچنین آسیای مرکزی از مدت ها پیش موجب همکاری های تنگاتنگ دفاعی و امنیتی ایران و روسیه شده بود. انتظار می رود در این نشست علاوه بر همکاری نزدیکتر ایران و روسیه، روابط تهران با باکو نیز در این زمینه گسترش یابد.
چند روز پیش، «ولادیمیر دروخین» سفیر روسیه در باکو، در گفت وگو با شبکه تلویزیونی «آز.تی.وی» جمهوری آذربایجان از ادامه فروش سلاح های روسی به جمهوری آذربایجان سخن گفت. او همچنین بر اهمیت نقش کریدور شمال- جنوب در انتقال گاز طبیعی کشورهای حوزه دریای خزر تاکید کرد.
همچنین در آستانه سفر، «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرملین در گفت وگویی که با روزنامه «ایزوستیا» روسیه انجام داد، همکاری های دفاعی و امنیتی را از مهمترین محورهای رایزنی روحانی و پوتین عنوان کرد. همچنین، دوشنبه گذشته (یازدهم مرداد) «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه از برگزاری رزمایش مشترک ایران و روسیه در آینده ای نزدیک خبر داد.
اهمیت مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مقابله با تهدید گروه های تروریستی مانند داعش از مهمترین مسایلی است که زمینه ساز گفت وگوهای سران سه کشور شده است. ضرورت آمادگی در برابر تهدیدهای تروریستی باعث شد تا رییس جمهوری روسیه در این باره تصریح دارد: بدیهی است که از وجود کانون های بی ثباتی در افغانستان و کشورهای خاورمیانه که نزدیک روسیه، ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارند، نگران هستیم …رویدادهای اخیر تروریستی در مناطق مختلف جهان بار دیگر نشان داد فقط با همکاری و تکیه بر معیارها، اصول و قوانین بین المللی می توان با تروریسم مقابله کرد.
در وضعیتی کنونی که خطر تروریسم جهان را تهدید می کند، ضرورت حفظ ثبات و امنیت در کشورهای خاورمیانه و پیرامون آن بیشتر به چشم می آید. در اهمیت این موضوع، چند روز پیش (پانزدهم مردادماه) رییس جمهوری روسیه در مصاحبه ای با خبرگزاری «آذرتاک» جمهوری آذربایجان اظهار کرد که ما به تقویت همکاری خود با تهران در امور منطقه ای علاقمندیم و حفظ ثبات و امنیت را در سراسر منطقه بزرگ از آسیای مرکزی و منطقه خزر گرفته تا خاورمیانه بسیار مهم می دانیم.
فرجام سخن اینکه حضور موثر ایران در نشست سه جانبه باکو و گسترش همکاری ها با روسیه و جمهوری آذربایجان را باید فرصتی برای بهره جویی بیشینه از فرصت های پسابرجام در زمینه های گوناگون به ویژه اقتصادی به شمار آورد؛ فرصتی که می تواند مزیت های مهمی را نیز در رفع چالش های امنیتی منطقه ای و مشترک به بار آورد.