شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افت 162 واحدی (معادل 2/ 0 درصد) در سطح 76 هزار و 690 واحد متوقف شد. در حالی که شاخص کل روند کم‌نوسانی را مطابق با روزهای گذشته تجربه می‌کرد، بازگشایی سهام خودروسازی سایپا در نیم ساعت پایانی معاملات بر شاخص کل فشار وارد کرد. «خساپا» در تقابل دو عامل تعدیل مثبت سودآوری (عامل حمایتی از سهم) و اضافه شدن سهام ناشی از افزایش سرمایه 125 درصدی قرار داشت. اضافه شدن سهام افزایش سرمایه این شرکت به پرتفوی سهامداران همزمان با توقف نماد به منظور تعدیل مثبت احتمال فشار فروش را به وجود آورده بود. سناریوی‌های مختلفی برای بازگشایی این نماد از سوی کارشناسان در روزهای اخیر به گوش می‌رسید. با این حال، برخلاف انتظارات بازگشایی سایپا اثر هیجانی شدیدی بر بازار نداشت. در این میان، بازگشایی این نماد در قیمت‌های کنونی (بازه 125 تا 130 تومان به ازای هر سهم) تا حدی از نظر بازار، منطقی بود. البته همچنان نسبت به ارزندگی بنیادی سهام اختلاف نظراتی میان کارشناسان وجود دارد. علاوه بر منطقی بودن قیمت‌های مزبور از نگاه عمومی بازار، نکته قابل توجه دیگر در این میان کم‌توجهی سایر نمادها نسبت به افت شدید قیمت سایپا بود. این موضوع نویددهنده کاهش شدت هیجانات در بازار سهام و منطقی شدن معاملات در بازار است. بی‌توجهی به افت سهام بزرگترین شرکت گروه خودرو (از منظر ارزش بازار) در حالی اتفاق افتاد که اگر افت قیمت این نماد در ماههای گذشته و در زمانی که اهالی بازار به لیدرمحوری خودرویی‌ها اشاره داشتند، اتفاق می‌افتاد، می‌توانست فضای بازار را با تشکیل صف‌های فروش طولانی در سایر نمادهای بازار منفی کند. علاوه بر این، تعدیل فشار فروش (کمتر از انتظارات موجود) نیز به تامل بیشتر سهامداران در تحلیل این شرکت حتی با وجود کسب سودهای حداکثری در ماههای اخیر اشاره دارد.
پایان هراس از یک بازگشایی
همان طور که اشاره شد، در هفته‌های گذشته با توجه به اضافه شدن تعداد بالایی از سهام جایزه ناشی از افزایش سرمایه سایپا، هراس از ایجاد فشار فروش سنگین مطابق با آنچه در نمادهای دیگر مشاهده شد، به وجود آمده بود. در این خصوص، می‌توان به صف‌های سنگین نمادهای «خزامیا»، «خاذین» در هفته‌های گذشته با اضافه شدن سهام جایزه ناشی از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها اشاره کرد. حجم این صف‌های فروش در سهام سایپا‌آذین بعضا به 20 درصد کل سهام این شرکت نیز رسید. تکرار این سناریو برای سایپا عامل تشدید نگرانی‌ها برای بزرگترین نماد گروه خودرویی بود. هراس از ایجاد فضای منفی از این افت علاوه بر گروه خودرویی در کل بازار نیز وجود داشت. مطابق با آنچه در ماههای اخیر به خصوص در سه ماه پایانی سال گذشته شاهد بودیم، تمرکز بازار روی گروه خودرو، موجب می‌شد فضای حاکم بر این گروه در کل بازار نفوذ کند. هرچند از ابتدای سال جاری به تدریج از شدت توجه بازار به این لیدر کاسته شد. با این حال، همچنان اثرات مقطعی از لیدر پیشین بازار را در سهام شاهد بودیم.
در شرایط کنونی کم‌توجهی و شاید بتوان گفت بی‌توجهی به افت بیش از 14 درصدی نماد سایپا به‌عنوان سهمی که زمانی در کانون توجهات بازار بود، نشانه‌ای مثبت از پایان دوران هیجان در بازار است. در این خصوص، محمد‌علی شیرازی، مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری اعتلای البرز به پایان توجهات به گروه خودرو اشاره کرد. وی با اشاره به این موضوع که از ابتدا نیز خودرویی‌ها شایستگی لیدر شدن را برای بورس نداشتند، افزود: در صورتی که بازار مطابق با ماههای گذشته معاملات را تنها بر مبنای هیجان دنبال می‌کرد، افت 195 واحدی با فشار «خساپا» می‌توانست با صف‌های فروش که در سایر نمادهای بازار ایجاد می‌شد، تشدید شود.
افت قیمت «خساپا» در جو عمومی بازار تا حدی منطقی بود. پیش از بازگشایی چند سناریو درباره سایپا مطرح می‌شد. عده کمی با تعدیل مثبت نزدیک به 126 درصدی سود این شرکت، حضور هیجان در این گروه و بازگشایی قیمت در سطوح بالا را محتمل می‌دانستند. در صورتی که سهم در مقادیر بالایی قیمت می‌خورد، احتمال فشار فروش بسیار زیاد از سوی سهامداران وجود داشت. گرچه در روز بازگشایی ممکن بود فضای سبز سایپا در گروه خودرو مشاهده شود، اما در روزهای پس از بازگشایی احتمال افت شدید قیمت «خساپا» و به دنبال فضای منفی ناشی از آن وجود داشت. قیمت‌های پایین نیز می‌توانست فضا را برای حرکت‌های گروهی فعالان بازار به منظور ایجاد هیجان و تشدید فضای نوسان‌گیری فراهم آورد.
بر این اساس، زیر فشار فروش و از سوی دیگر خوشبینیها به بهبود سودآوری این شرکت در سال جاری، قیمت کنونی از نظر فضای عمومی بازار تا حد زیادی منطقی بود. این موضوع می‌تواند فضا را برای تخلیه هیجان در این نماد و هم‌گروهی‌های آن افزایش دهد. البته همچنان معاملات این گروه تحت تاثیر بازگشت فضای هیجانی است. گرچه در پی رشدهای شدید ماههای اخیر، شناسایی سود سهامداران می‌تواند با افزایش فشار فروش بر قیمت سهام خودرویی ادامه یابد، اما به نظر می‌رسد سهامداران کنونی نسبت به آینده بازار خودرو و همچنین سهام آن خوش‌بین هستند، امری که موجب تعدیل فشار فروش در قیمت‌های کنونی سایپا شده است. در حالی فشار فروش کمتر از انتظارات موجود بود که همچنان قیمت سهم 10 درصد بیشتر از قیمت (با در نظر گرفتن افزایش سرمایه) پیش از مجمع فوق‌العاده به منظور افزایش سرمایه (پایان سال گذشته) است. گرچه نسبت به رشد قیمت پایدار سهم در شرایط کنونی تردید وجود دارد، اما این سهام داران با نگاه بلند مدت در بازار و با امید به انعکاس خوشبینیها در صورت‌های مالی در شرکت باقی مانده‌اند.
تغییر نگرش سرمایه‌گذاری با متغیرهای کلان
شیرازی، همچنین درخصوص آینده بازار سهام به این موضوع اشاره داشت که انتظار برای کاهش نرخ سود بانکی تا حدودی در بازارها مشاهده می‌شود. این کارشناس بازار سهام در ادامه گفت: در شرایط کنونی شاهد جذابیت اوراق و اسناد با سودهای جذاب تر نسبت به سود بانکی هستیم. کوچ نقدینگی از بانک‌ها به تدریج با اثر واقعی کاهش نرخ سود می‌تواند تشدید شود. در این میان، مشاهده شدن اثر واقعی این موضوع در اقتصاد کلان می‌تواند به تدریج بر سود اسناد و اوراق بدون کوپن که سود آنها با قیمت اوراق رابطه معکوس دارد، منعکس شود. در نتیجه با افزایش تقاضا قیمت این اوراق افزایش یافته و در این شرایط حرکت سرمایه‌ها به تدریج به سمت سهام مورد انتظار است. رشد نسبت قیمت به درآمد بازار نتیجه کاهش نرخ بازدهی در بازارهای رقیب خواهد بود. وی در ادامه افزود: بدبینانه ترین حالتی که می‌توان در شرایط کنونی انتظار داشت، افت سهام مطابق با ماه گذشته است. در این شرایط، به تدریج با پیدایش عوامل بنیادین و حمایت رشد قیمت سهام بنیادی می‌توان انتظار رشد شاخص را داشت.
در بازار چه گذشت؟
در معاملات نخستین روز هفته شاهد رشد حجم و ارزش معاملات نسبت به روزهای پیش بودیم. در این میان، سایپا با معامله 299 میلیون سهم بیشترین حجم معاملات را در اختیار داشت. در دیگر نمادهای بازار شاهد نوسانات اندک قیمتی بودیم، در این خصوص، می‌توان به نوسانات اندک شاخص کل هم وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها در محاسبه این شاخص) اشاره کرد. در حالی که بازار در انتظار بازگشایی و افت قیمت «خساپا» بود، شاهد کد به کد شدن سهام حقوقی‌ها در سهام شرکت‌های بزرگ مانند «فارس» و «همراه» بودیم. رشد قیمت پایانی این نمادها پیش از بازگشایی سایپا، از شاخص کل حمایت کرد، در نتیجه اثر افت سهام سایپا در شاخص کل تعدیل شد.
