به نظر می‌رسد در فضای
اصلاح عمومی قیمت سهام و عدم تحقق خبرهای موجود در سه ماه پایانی سال
گذشته، سرمایه‌گذاری در تک سهم‌ها برای سهامداران جذابیت بیشتری پیدا کرده
است. تک سهم‌هایی که وجود برخی اخبار خاص آنها را از دیگر نمادها متمایز
کرده و رشد قیمتی این نمادها را رقم زده است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد»
نشان می‌دهد که اخبار پیرامون بیشتر این تک سهم‌ها بیشتر از مجامع برگزار
شده آنها بیرون می‌آید. موضوعات تیتروار افزایش سرمایه، ورود سرمایه گذار
خارجی و چشم انداز مثبت از وضعیت آتی شرکت‌ها اخباری هستند که زمینه توجه
سهامداران به سهام این شرکت‌ها پس از بازگشایی را فراهم می‌کند (بدون بررسی
و توجه به شرایط بنیادی آن).
موج خوش‌بینی شرکت‌ها برای سال95
همان طور که اشاره شد در هفته‌های اخیر شاهد جهش قیمتی چشمگیری در برخی از نمادهای بازار سهام بودیم. با توجه به رشد قیمتی این نمادها پس از مجمع عمومی سالانه می‌توان دلیل استقبال بازار از این نمادها و اتفاقاتی که در این مجامع افتاده را ارزیابی کرد. نمادهایی مانند «وامید»، «فسرب»، «دالبر»، «میدکو»، «ارفع» و «کپشیر» از جمله نهادهایی هستند که با بازگشت از مجمع توجه بازار را به خود جلب کرده‌اند ( این نمادها به ترتیب رشد 6/ 5، 7،8/ 10، 14، 8 و 7/ 13 درصدی را در روز بازگشایی ثبت کردند). رخدادهای مجامع را می‌توان به درصد بالای تقسیم سود، انتظار برای بهبود سودآوری شرکت با بهره‌برداری از پروژه‌های جدید و تلاش برای رفع مشکلات واحد تولیدی و همچنین امیدواری به بهبود سودآوری شرکت در آینده خلاصه کرد. در حالی که در سال 94 سودآوری شرکت‌ها با مشکلات زیادی روبه‌رو بودند، اما موج خوش‌بینی میان مدیران شرکت‌ها و همچنین سهامداران برای بهبود وضعیت سودآوری شرکت‌ها در سال آینده، فضا را برای رشد قیمتی سهم پس از بازگشایی فراهم می‌کند. علاوه بر این، برخی از شرکت‌ها درصد بالایی از سود را تقسیم کرده و بعضا بخشی از سود انباشته سال‌های پیشین را نیز به سهامداران می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود که ارزش بازار شرکت به‌شدت افت کند. در این شرایط، با انتظار برای تحقق سود شرکت و برخی از اخبار مثبت منعکس شده از مجمع بازار به خرید این نمادها مشتاق می‌شود. این در حالی است که درصد بالای تقسیم سود و هجوم به سود انباشته می‌تواند شرکت را با مشکلات شدید نقدینگی مواجه کند. در نتیجه، شرکت به اجبار برای تامین نقدینگی، هزینه‌های مالی خود را با گرفتن تسهیلات با سودهای بالا افزایش می‌دهد.
پنج‌ضلعی توجه به تکسهمها
سعید اسلامی‌بیدگلی، نایب رئیسه هیات مدیره سرمایه‌گذاری آرمان آتی: توجه بازار به تک سهم‌ها به پنج علت رخ می‌دهد که هر کدام به‌طور جداگانه دلایل و تبعات مثبت و منفی مختلفی دارند:
1- حرکت به سوی بازار سهام پیچیده: این موضوع که نشانه مثبتی برای بورس است، حاکی از دخالت دادن تحلیل در معاملات است. در بازارهای ساده ما با حرکت دسته‌جمعی کلیت بازار سهام یا کلیت یک صنعت مواجه هستیم. اما وقتی بازار پیچیده‌تر می‌شود و تحلیل نقش بیشتری در معاملات پیدا می‌کند، شاهد توجه فعالان بازار به برخی تکسهمها هستیم.
2- رکود اقتصادی کشور: توجه به تکسهمها در شرایطی دیگر نیز رخ می‌دهد و آن زمانی است که در مجموع اقتصاد کشور اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و موانع زیادی نیز بر سر راه صنایع برای رونق قرار دارد.در آن زمان توجه سرمایه‌گذاران به سهم‌هایی جلب می‌شود که می‌توانند این موانع را پشت سر بگذارند و با رونق نسبی مواجه شوند.
3- اطلاعات رانتی و عدم شفاف‌سازی شرکت‌ها: وجود برخی اطلاعات رانتی در برخی شرکت‌ها نیز می‌تواند منجر به جلب توجه سهامداران برای کسب سود و سفته‌بازی شود. این امر بیشتر در شرکت‌های کوچک رخ می‌دهد که امکان دستکاری قیمت بیشتر فراهم باشد.
4- اخبار خارج شده از مجامع: اخبار موجود در مجامع شرکت‌ها چهارمین دلیل توجه سهامداران به تکسهمها است. این موضوع البته به‌عنوان یک خطر و هشدار برای بازار سهام به شمار می‌رود به این دلیل که در مجامع برخی شرکت‌ها شفاف‌سازی کامل و واقعی صورت نمی‌گیرد و این موضوع نیز منجر به سفته بازی برخی سهامداران می‌شود.
5- تکرار به وقوع نپیوستن اخبار: در زمانی که اخبار پیش‌بینی شده به وقوع نمی‌پیوندد، بسیاری از فعالان بازار تنها اخبار خاص برخی نمادها را رصد کنند.
افزایش پدیده سفته‌بازی در دوران رکود
علی اسلامی‌بیدگلی، رئیس هیات مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی: رصد تاریخی بازار سهام در سال‌های گذشته حاکی از آن است که بازار با عدم مشاهده حرکت یا عکس‌العمل خاصی در شرکت‌های تحلیل محور به ویژه در دوره‌های نسبتا بلند‌مدت، دچار رکود نسبی می‌شود. این موضوع نیز زمینه افزایش قابل توجه رفتارهای سفته‌بازانه را به وجود می‌آورد. به عبارت دیگر زمانی که سفته‌بازی در شرکت‌هایی با درصد سهام شناور آزاد بالا مقدور نیست، سهامداران به تک سهم‌ها یا شرکت‌هایی با سهام شناور پایین و ارزش بازار کم توجه می‌کنند و به سرمایه‌گذاری در این بخش روی می‌آورند که متاسفانه بازار سهام در روزهای اخیر به پدیده مزبور مبتلا شده است. در این شرایط عدم نظارت سازمان بورس اوراق بهادار بر روند حرکتی موجود در بازار سهام و اقدامات جاری باعث شده تا عمده فعالیت بازار و حجم قابل توجهی از معاملات روزانه به تک سهم‌ها و به خصوص سهام با ارزش کم اختصاص یابد (به دلیل وجود برخی اطلاعات رانتی و وجود برخی شایعات). این موضوع در بلند‌مدت به مشکل بزرگی برای سرمایه‌گذاران به ویژه برای سهامداران عمده تبدیل خواهد شد و از این رو باید اقداماتی برای پیشگیری از این موضوع در نظر گرفته شود.در حال حاضر مولفه‌های مثبت اقتصادی بارقه‌های امید را در بین سهامداران ایجاد کرده است و منابع مالی جدید (هرچند با تاخیر زمانی) به بازار سهام تزریق خواهد شد که آینده‌ای مثبت را برای بازار به ارمغان خواهد داشت. افزایش تدریجی قیمت نفت و همچنین افزایش حجم فروش نفت از سوی دولت دو گزینه مثبتی هستند که به بهبود اقتصاد و متعاقب آن بهبود کسب و کار و همچنین رونق بازار سهام ختم خواهد شد اما باید توجه داشت مادامی که اتفاق بنیادی مثبت پیرامون عملکرد شرکت‌های بزرگ فعال در بازار سهام پدیدار نشود، بروز چنین پدیده‌های سفته‌بازی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
کمبود نقدینگی عامل توجه به تک سهم ها
حسن کاظم‌زاده، مدیر سبدگردانی تامین سرمایه لوتوس پارسیان: توجه فعالان تالار شیشه‌ای در روزهای اخیر به تک سهم‌ها در بازار به دو دلیل اتفاق افتاده است:
1- علت کمبود نقدینگی: پول موجود در بازار به اندازه‌ای نیست که بتواند منجر به تحرکات دسته‌جمعی شرکت‌های زیر مجموعه یک گروه شود. پولی نیز اگر هست در تک سهم‌های صنایع مختلف وارد می‌شود.
2- فاصله انتظارات فعالان بازار با واقعیات کنونی: در سه ماه پایانی سال 94 عمده شرکت‌های فعال در بورس تهران به دلایل مختلفی نوسانات مثبتی را تجربه کردند.جو مثبت به وجود آمده در پی لغو تحریم‌های بین‌المللی، انتظارات سهامداران از گشایش ال‌سی برای بانک‌ها، اخبار ورود سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت خودرو و همچنین جو مثبت پیرامون شرکت‌های بودجه محور در سه ماه پایانی سال گذشته عواملی بودند که موجب توجه ویژه سرمایه‌گذاران به عمده سهم‌ها شد. این در حالی است که با شروع سال جدید این انتظارات عملی نشد و فاصله نسبتا زیادی بین انتظارات و واقعیات شکل گرفت.
این موضوع سبب شد از آن بازه زمانی بیشتر سهامداران با نوعی احتیاط به معاملات وارد شوند و عمدتا پول خود را وارد سهام شرکت‌هایی کنند که در آن اخبار مثبت وجود داشته باشد. این اخبار نیز عمدتا از درون مجامع شرکت‌ها بیرون می‌آید (البته پیش از مجامع نیز این اخبار وجود دارد اما با برگزاری مجامع به گونه‌ای بر این اخبار تاکید بیشتری می‌شود). خبرهایی همچون افزایش سرمایه شرکت‌ها، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و پیش‌بینی مثبت وضعیت آتی شرکت‌ها در اثر رونق اقتصاد داخلی و جهانی تیتر کلی اخباری است که موجب می‌شود سرمایه‌گذاران به تکسهمها توجه کنند. این امر در شرایطی رخ می‌دهد که کمتر سهامداری در تلاش برای کسب اطلاعات بنیادی شرکت‌ها و تحلیل در بازار است. از این رو به نظر می‌رسد مادامی که نقدینگی بازار در سطوح کنونی باشد و انتظارات با واقعیات موجود فاصله داشته باشد، همچنان شاهد توجه به تکسهمها باشیم.
توجه به تکسهمها تحت تاثیر فضای اصلاحی لیدرها
احسان قاسمی، مدیر مالی و تامین مالی کارگزاری بانک مسکن: واقعیت این است که در سه ماه پایانی سال گذشته بازار با بازدهی خوبی همراه بوده است. طبیعتا زمانی که با اصلاح قیمت‌ها مواجه می‌شویم به سمتی می‌رویم تا تحولی برای سودآوری بیشتر به وجود آید. از این رو در این دوره زمانی سرمایه‌گذاران بر‌اساس چشم‌اندازی که دارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. به عبارتی دیگر می‌توان گفت این ویژگی کلی بازاری است که بعد از یک رشد مقطعی به حالت استراحت برود. به‌طور کلی در حال حاضر بیشترین توجه بازار به شرکت‌هایی جلب شده که با تحولات خاصی همراه بوده‌اند. این تحول می‌تواند مثبت یا منفی باشد؛ اما به هر حال به دلیل داشتن چشم‌اندازهای متنوع مسیر متفاوت و جداگانه‌ای را طی خواهد کرد و بازار نیز دیگر به‌صورت یکپارچه حرکت نمی‌کند. علت گرایش بازار به تک سهم‌ها نیز همین موضوع است. از طرفی دیگر در چند روز اخیر بازار تاثیر قابل توجهی از اخبار بیرون آمده از مجامع شرکت‌ها پذیرفته است. درست است که مجامع فعلی اتفاق خاصی را شاهد نیستند و اصولا نباید تاثیرگذاری خاصی بر بازار سهام داشته باشند؛ اما با توجه به اینکه سال گذشته سال سختی برای شرکت‌ها بوده است حال با امیدواری‌هایی که نسبت به آینده اقتصاد وجود دارد، شرکت‌ها امید زیادی به بهبود وضعیت فعلی خود دارند.
بازار سهام در حال حاضر به برخی تک سهم‌ها که عملکرد مناسبی داشته یا با اخبار مثبت قابل توجهی همراه بوده‌اند، روی آورده و دیگر سراغ گروه‌ها برای لیدری خود نمی‌رود. به‌طور مثال گروه خودرویی به دلیل وجود اخبار مثبتی پیرامون این شرکت‌ها و همچنین رشد قیمتی قابل توجه به دلیل اخبار ورود سرمایه‌گذار خارجی به این صنعت، اکنون در فاز اصلاح رفته تا اندکی از رشد ماه‌های قبل را تعدیل کند. از طرفی در گزارش‌های 3 ماهه اغلب شرکت‌ها هنوز نشانه‌هایی از رشد سودآوری آشکار نشده است، بنابر این طی این مدت این تک سهم‌ها هستند که می‌توانند تحت تاثیر ورود جریان نقدینگی به معاملات آنها با رشد همراه شده و در کانون توجه فعالان بازار قرار گیرند.
بازار رکودی، عامل توجه به تکسهمها
بهنام بهزادفر، مدیر امور اعضای کانون کارگزاران: آنچه این روزها بازار سهام به‌شدت از آن رنج می‌برد نبود پول تازه و نقدینگی در گردش برای ورود به معاملات سهم‌های اثر‌گذار (در بازه‌های زمانی متعدد لیدر بازار سهام بودند) است. ورود تدریجی بازار سهام به فصل مجامع و عدم انتظار برای تقسیم سود بالا در این مجامع (به علت رکود اقتصادی موجود در سال گذشته) در کنار نبود خبر و محرک تازه باعث شده که بازار شاهد رشد قیمتی تنها برخی تکسهمها باشد؛ به‌طوری که نوسان مثبت روزانه شکل گرفته نیز تنها تحت تاثیر نوسانات این نمادها شکل گرفته است. این تکسهمها که عمدتا در روز بازگشایی بعد از مجمع رشد قیمتی را تجربه می‌کنند، عمدتا تحت تاثیر برخی اخبار وارد مدار صعودی می‌شوند. به‌طور کلی در بازاری که حجم معاملات آن کاهش محسوسی پیدا کرده است و تمایل به نزول و صعود خاصی وجود ندارد (همچون روزهای اخیر)، شاهد توجه بازار به تکسهمها هستیم. امری که در طول فعالیت بورس تهران در مقاطع مختلفی رخ داده است. روزهای گذشته اخبار خارج شده در مجامع شرکت‌ها به ویژه پیرامون افزایش سرمایه‌ها از محل تجدید ارزیابی که به نظر باید در سال‌های بعد با آن خداحافظی کرد، مد‌نظر فعالان تالار شیشه‌ای قرار گرفته است و بر این اساس تحرکاتی را در برخی تکسهمها شاهدیم. علاوه بر این در شرایط کنونی شایعاتی پیرامون برخی سهم‌های خاص به وجود می‌آید و این شایعات توجه فعالان بازار را به آن سهم جلب می‌کند. باید در نظر داشت که رشد قیمتی در این سهم‌ها بر اساس دلایل ذکر شده پایدار نیست و بعد از مدتی صعود قیمتی شاهد افت قیمت سهم‌های مزبور خواهیم بود. این امر تا زمانی که رونق نسبی و محرک تازه‌ای در معاملات بورس تهران به وجود نیاید، ادامه خواهد داشت.
سیطره روندی فرسایشی در بازار سهام
سید‌سلمان نصیر‌زاده، تحلیلگر مرکز مطالعات اقتصادی آریا سهم: در شرایط فعلی بازار سهام وارد یک روند فرسایشی شده است. در مجموع سه عامل گزارش‌های 12 ماهه، برگزاری مجامع و همچنین گزارش‌های 3 ماهه اول سال مالی منتهی به30 اسفند 95 از جمله چالش‌های پیش‌روی سهامداران است. خروج از دوره هیجان مثبت ماه‌های پایانی سال 94 و در مقابل آن ارائه گزارش‌های 12 ماهه اولین سیگنال منفی را ارسال کرد تا فضای مثبتی بر بازار سهام حاکم نشود. به عبارتی دیگر بعد از مباحث مربوط به برجام و ادامه تحریم‌های پولی و مالی، کلیت بازار از خوش‌بینی وارد تعقل شد. در عین حال فعالیت‌های نوسان‌گیرانه و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت در بازار سهام باعث شد تا اتفاق مثبتی در بازار رخ ندهد و در این فضا تنها تکسهمها بودند که توانستند خودی نشان دهند و مورد اقبال سرمایه‌گذاران قرار گیرند. برگزاری مجامع و اخبار مثبتی که بعضا از این جلسات نشات می‌گیرد یکی دیگر از چالش‌های سهامداران است. در سال‌های گذشته مجامع جلسات پربارتری داشتند و فضای کلی بازار برایشان بهتر و سودآورتر بود، اما در یکی دو سال گذشته رکود داخلی و همچنین مشکلات بین‌المللی ناشی از تحریم‌ها و دیگر مسائل سیاسی موجب شد تا شرکت‌ها با مشکلاتی همچون کاهش سودآوری و عدم رغبت سهامداران برای حضور در مجامع مواجه شدند. این مهم سبب شد تا این لحظه آنگونه که باید شاهد اخبار مثبتی از مجامع نباشیم که بتواند بازار را تحت تاثیر خود قرار دهد. در مجموع در فضای فعلی بازار تنها تکسهمها هستند که می‌توانند مورد استقبال سهامداران قرار گیرند.
اخبار با محوریت «افزایش سرمایه»
محمد داوود فصاحت، تحلیلگر کارگزاری بورس بیمه ایران: به نظر می‌رسد زمانی که دیگر در گروه‌های بزرگ دلیلی برای رشد وجود ندارد، فعالان بازار به دنبال تک سهم‌ها یا گروه‌های کوچک می‌روند و به دنبال کسب سود از این نمادها هستند. در حال حاضر نیز با توجه به ابهامات موجود در دوران پساتحریم، صنایع و گروه‌های فعال در بازار سهام با ابهام روبه‌رو هستند. بحث‌های پیرامون بانکی‌ها درخصوص بازگشایی سوئیفت و کاهش نرخ سود سپرده‌ها، ابهامات موجود درمورد نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و تک نرخی شدن نرخ ارز انگیزه ورود سرمایه‌گذاران به این صنایع را که عمدتا صنایع بزرگی هستند، کاهش داده است و به این ترتیب سهامداران به سمت صنایع کوچک و سرمایه‌گذاری در تکسهمها می‌روند. هرچند در این گروه‌ها نیز دلایل بنیادی و مهمی برای رشد مشاهده نمی‌َشود و تنها نکته قابل توجه در آنها بحث‌های پیرامون افزایش سرمایه شرکت‌ها است که این موضوع هر چند مهم اما تاثیری مثبت در طولانی‌مدت نخواهد داشت.
به‌طور مثال برخی شرکت‌ها از وضعیت بنیادی مطلوبی برخوردار نیستند و از لحاظ فروش و سود‌سازی در شرایط بدی به سر می‌برند؛ اما شایعه افزایش سرمایه باعث بازی عده‌ای از سرمایه‌گذاران روی قیمت این سهم‌ها شده و متاسفانه بازار نیز به راحتی دستخوش دستکاری می‌شود و در نتیجه این نمادها مورد توجه قرار می‌گیرند. در واقع در سال‌های اخیر مهم‌ترین بحث افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌ها بوده که در حال حاضر این موضوع با بیش واکنشی یا به عبارت دیگر واکنش بیش از حد از سوی سهامداران روبه‌رو شده است.در شرایط کنونی با توجه به وضعیت رکودی فعلی که در اقتصاد کشور حاکم است و از سویی دیگر عدم بروز نشانه‌هایی از احیای اقتصادی، تنها شرکت‌هایی که با اخبار خاصی مواجهند مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند.
بازار در انتظار یک محرک کلان اقتصادی
حسام حسینی، کارشناس بازار سهام: رشد بازار در اوایل زمستان سال گذشته که مقدار زیادی از آن به اجرای توافق هسته‌ای و انتظار برای کاهش نرخ بهره مرتبط بود، نقدینگی قابل توجهی را وارد بازار کرد. این رشد در سال جاری نیز به دلایلی همچون رشد قیمت‌های جهانی و افزایش بهای نفت تداوم پیدا کرد. بسیاری از شرکت‌های حقوقی بزرگ نیز تحت تاثیر همین مسائل رشد کردند اما سرمایه‌ای که در این بازه زمانی وارد بازار شد به سرعت جذب شد و بازار دیگر شاهد ورود نقدینگی جدیدی نبود. طبیعتا زمانی که این اتفاق می‌افتد دیگر شاهد رشد گروهی نخواهیم بود و سرمایه‌گذاران تمایل دارند نقدینگی خود را در تک سهم‌ها سرمایه‌گذاری کنند. در عین حال در حال حاضر بازار در یک حالت انتظاری قرار دارد که نیاز به تغییر یک محرک کلان یا ورود یک نقدینگی بزرگ به شدت احساس می‌شود. به عبارتی دیگر نبود یک نقدینگی جدید و انتظار برای تغییر یک پارامتر کلان اقتصادی از عواملی است که به موجب آن شاهد توجه بازار به تک سهم‌ها هستیم.
