پتانسیل ایران برای تبدیل شدن به بزرگترین تولیدکننده سوخت زیستی جهان

دکتر 'نسرین معظمی'به تشریح وضعیت فعلی این طرح کلان ملی پرداخت و گفت: اکنون برای فاز نخست پروژه، زمینی در سطح یکصد هکتار تحویل شده و 1200 مترمربع آزمایشگاه ها و خط تهیه 'پیش کشت' نیز ساخته شده که در حال کار است و خط فرآوری (پروسس) هم تا 300 مترمربع نصب شده است.
محقق سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران ادامه داد: علاوه بر تیم متخصص شرکت که از تهران به منطقه اعزام شده است، شش تن از اهالی روستاهای جزیره قشم نیز که فارغ التحصیلان رشته بیولوژی دریا از دانشگاه های بندرعباس و خرمشهر هستند، برای کار در این پروژه دعوت به کار شدند.
وی خاطرنشان کرد: کار آزمایشگاه برای آماده سازی 'پیش کشت ها' بسیار سنگین بود و ترجیحا نگاه شرکت این است که جوانان بومی منطقه را به کار بگیرد و مایه خوشحالی و شگفتی ما بود که پس از اعلام نیاز به شورای اسلامی روستاهای منطقه، بیش از 40 فارغ التحصیل بومی منطقه برای همکاری در این پروژه ثبت نام کردند که این استقبال برای ما باورنکردنی بود.
محقق برتر کشور در چهارمین دوره اعطای جایزه علامه طباطبایی ( سال 1394) افزود: مایه خوشحالی است که با وجود دور بودن بسیاری از مناطق از مرکز، شمار جوانان تحصیلکرده ما روز به روز در تمام نقاط کشور در حال افزایش است و همین موضوع بسیار امیدوارکننده است، به طوری که احساس می کنیم هیچ نیازی به انتقال نیرو از جاهای دیگر نیست.
وی با بیان این که همه نیروهای بومی می توانند حتی در خط تولید پروژه میکروآلگ مشغول به کار شوند، یادآور شد: در این طرح، تخصص فارغ التحصیلان برای ما اهمیت زیادی ندارد و داشتن یک پایه علمی، کفایت می کند و بقیه مباحث را حین کار به نیروهای انسانی آموزش خواهیم داد.
به گفته معظمی، 100 هکتار زمین در حاشیه سواحل قشم برای تولید محصولات افزودنی و مکمل های غذایی، دارویی و بهداشتی از میکروجلبک ها آماده شده است.
وی توضیح داد: محصولات بهداشتی تولیدی برپایه میکروآلگ، موادی هستند که می تواند از طریق پوست، مواد بیولوژیک را به بدن برساند و محصولات تولیدی در این پروژه کلان، فروردین ماه امسال در نمایشگاه و کنفرانس جهانی cosmetic در پاریس معرفی شدند و نتایج موفقیت آمیزی داشتند.
معظمی اظهار داشت: تولید محصولات بهداشتی و مکمل های غذایی از میکروآلگ در قالب این طرح کلان ملی اکنون با ظرفیت تولید 100 تن در سال به مرحله تولید انبوه رسیده است.
وی با یادآوری این که فازهای 2 و 3 طرح کلان میکروآلگ بر تولید سوخت زیستی (بیودیزل) متمرکز است، گفت: انجام این کار به وسعت زیادی نیاز دارد که فعلا کار را در سطح 10 هکتار شروع کردیم و برای این که بتوانیم محصول برای رفتن به پالایشگاه داشته باشیم، این وسعت باید به 900 هکتار افزایش یابد ولی تولید مکمل های غذایی، دارویی و بهداشتی در همان سطح 100 هکتار، پاسخگو خواهد بود.
معظمی پیش بینی کرد که در صورت تخصیص اعتبارات لازم و تامین هزار هکتار زمین، کشت میکروآلگ در سطح هزار هکتار برای تولید سوخت زیستی حداقل دو سال به طول خواهد انجامید.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه برنامه تولید بیودیزل برپایه میکروآلگ را از پارسال شروع کردیم، یک برآورد سه ساله برای انجام آن داشتیم بنابراین دو سال دیگر برای اتمام آن زمان داریم.
مجری طرح کلان ملی 'طراحی مقدماتی خطوط تولید سوخت زیستی و مواد دیگر از میکرو جلبک ها' پیشنهاد کرد که بعد از اجرایی شدن تولید سوخت زیستی از میکروآلگ در یک مدل 100 هکتاری، یک کنفرانس بین المللی به منظور معرفی پتانسیل ایران به دنیا در این زمینه برگزار شود.
وی با استناد به آمار و اطلاعات نقشه های ناسا اظهار داشت: براساس نقشه ناسا، سواحل ایران در امتداد خلیج فارس و دریای عمان، بزرگترین پتانسیل دنیا برای پرورش میکروآلگ و توسعه فناوری های مبتنی بر آن است.
عضو هیات علمی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ادامه داد: بعد از ایران، بخش های بسیار کوچکی از کالیفرنیا، استرالیا، دریای کارائیب و جنوب آفریقا چنین پتانسیلی را دارند و دلیلش هم این است که میکروآلگ ها نیاز به نور خورشید دارند و در منطقه رویش آنها هم نباید باران ببارد و منطقه خلیج فارس با 360 روز آفتابی و نبود باران و توفان و همچنین زمین های وسیع خالی در حاشیه ساحل، بهترین پتانسیل برای کشت و توسعه میکروآلگ است.
معظمی تاکید کرد: ایران نباید این موضوع را در قالب یک طرح ببیند و درست است که یک شرکت خصوصی کار را شروع کرده است، ولی دهها مدول مشابه می تواند در سواحل جنوب ایران شکل بگیرد.
وی وجود بازار جهانی، ارزش افزوده مناسب و اشتغالزایی را از جمله مزایای اجرای پروژه میکروآلگ ذکر کرد و گفت: با کشت میکروآلگ در همین هزار هکتار، حداقل پنج هزار نفر نیروی انسانی را به کار می گیریم و از تقاضا و بازار جهانی محصولات تولیدی آن نیز اطمینان داریم.
معظمی یادآور شد: طبق قانون اتحادیه اروپا از سال 2012 به بعد، حداقل شش درصد سوخت هواپیماها باید 'بایو جت' باشد که میکروآلگ بزرگترین منبع تولید این نوع سوخت به شمار می آید و بازار خالص آن چهار و نیم میلیارد یورو در سال است.
وی همکاری دولت در زمینه برقراری تعاملات بین المللی برای توسعه طرح میکروآلگ را خواستار شد و گفت: در صورت توسعه این طرح، ایران همان طور که یکی از بزرگترین تولید کنندگان سوخت فسیلی دنیا است، می تواند از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان سوخت زیستی در سطح جهان باشد.
طرح میکروآلگ در سال 1389 از سوی شورای عتف به عنوان یک طرح کلان ملی به تصویب رسید و پروفسور نسرین معظمی سرپرستی این طرح را عهده دار شد.
پس از دستیابی متخصصان سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران به دانش فنی تولید سوخت زیستی و داروهای نوترکیب از میکروجلبک، انتقال دانش فنی آن به بخش خصوصی صورت گرفته است.
قرار است فاز نخست این طرح در مساحت هزار هکتار و با سرمایه گذاری بین 800 میلیون تا یک میلیارد دلار در مدت سه سال به اجرا درآید.
بر اساس توافق صورت گرفته میان سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و بخش خصوصی، اجرای طرح به صورت مرحله به مرحله و از یک وسعت 100 هکتاری آغاز می شود و در 10 محدوده 100 هکتاری به تدریج گسترش خواهد یافت و سازمان پژوهش های علمی و صنعتی نیز در این مدت به عنوان مشاور علمی و پشتیبان فنی در کنار سرمایه گذاران خواهد بود.
تولید این نوع بیوانرژی سوخت ها در سواحل جنوب ایران به دلایل متعدد همچون وجود آفتاب همیشگی و منابع بالای دی اکسید کربن (رتبه هفتم تولید گازهای گلخانه ای در ایران) حاصل از فعالیت نیروگاه های گازی و تاسیسات نفتی، نیروی متخصص ارزان و همچنین ویژگی خاص میکروجلبک جداشده از خلیج فارس (تولید بالای روغن)، با پایین ترین هزینه در سطح جهانی همراه است.
همچنین با توجه به آلودگی هایی که منابع سوخت فسیلی ایجاد می کنند، استفاده از آنها کره زمین را به سمت گرم شدن پیش می برد اما سوخت های زیستی که جزء سوخت های پاک هستند، نه تنها هیچگونه آلایندگی زیست محیطی ندارند بلکه از گازهای دودکش ها و نیروگاه ها به عنوان خوراک استفاده کرده و اکسیژن تولید می کنند.
اکنون در بیش از 40 کشور جهان، مردم با قرص و کپسول میکروآلگ ها به عنوان منبع پروتئین، ویتامین و عناصر معدنی آشنایی دارند که برخی از این داروها برای حفظ سلامت چشم، حفاظت پوست در مقابل پیری زودرس، التهاب و آسیب ناشی از تابش اشعه ماوراء بنفش و درمان بیماری های سیستم مغزی عصبی، روانه بازار می شوند.
محققان سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران با اجرای فاز نخست طرح میکروآلگ تاکنون موفق به تولید داروهای زیستی از جمله هورمون کلسی تونین برای مقابله با پوکی استخوان، واکسن سرطان گردن رحم و واکسن 'لکه سفید میگو' و مراحل اولیه تولید واکسن مالاریا شده اند.