سنتز نانوکاتالیست های تسریع‌کننده‌ فرایند تولید داروی ضد ایدز

به گزارش ایران اکونومیست از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری، امروزه سنتز ترکیبات مصنوعی دارویی و زیستی با استفاده از روش‌های آسان، اقتصادی و دوست دار محیط ‌زیست از موضوعات مهم صنایع داروسازی به شمار می‌رود. دراین‌ میان سنتز برخی مواد دارویی ضد ایدز و ضد سرطان از طریق واکنش‌های چند جزئی به دلیل برخورداری از برتری‌های قابل توجه نسبت به سایر روش‌ها مورد توجه قرار گرفته است.
یکی از اجزای ضروری در واکنش‌های چند جزئی، کاتالیست است که نقش تسریع‌کننده‌ فرایند تولید را ایفا می‌کند. افزایش کارایی و کاهش قیمت کاتالیست می‌تواند تا حدودی دست‌یابی به هدف نهایی را ممکن سازد.
دکتر جواد صفایی قمی محقق دانشگاه کاشان با اشاره به ترکیب آلی تیازولیدین به‌عنوان یک ترکیب سنتزی دارای خواص دارویی ضد ایدز، ضد سرطان، ضد تب و ضدالتهاب گفت: در این طرح سعی شده است که نانوذرات سرامیکی و کاتالیستی CdZr4(PO4)6 سنتز شده و از این نانوذرات به همراه امواج فراصوت در جهت تولید ترکیب تیازولیدین استفاده شود.
صفایی در ادامه افزود: استفاده از این نانوذرات کاتالیستی منجر به افزایش بازده شده و سرعت فرایند تولید ترکیب دارویی تیازولیدین افزایش می‌یابد. به‌علاوه استفاده از انرژی فراصوت فرایند تولید را به یک فرایند دوست دار محیط‌ زیست تبدیل کرده است. این موضوع همچنین موجب افزایش ایمنی فرایند و عدم تولید محصولات جانبی سمی می‌گردد.
به گفته وی فرایندهایی که در اثر اعمال امواج فراصوت به محلول اتفاق می‌افتد شامل تشکیل حباب، رشد و ترکیدن در مایع است و تحت عنوان حفره‌زایی شناخته می‌شود. این حباب‌ها پس از ترکیدن دما و فشار را به‌صورت موضعی افزایش داده و موجب افزایش برخورد مؤثر ذرات واکنش‌گرها و نانوکاتالیست می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان تصریح کرد: از طرفی به دلیل بالا بودن نسبت سطح به حجم بالای نانوکاتالیست، این برخوردها سرعت و بازده واکنش را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. نانوذرات کاتالیستی سنتز شده در این طرح قادرند بارها بازیافت شده و مورد استفاده مجدد قرار بگیرند.
وی خاطر نشان کرد: نانوذرات سرامیکی CdZr4(PO4)6 که دارای هسته‌ زیرکونیومی هستند به کمک امواج فراصوت و با استفاده از یک روش زیست سازگار سنتز شد. این نانوذرات به‌عنوان کاتالیست در واکنش تولید ترکیب دارویی تیازولیدین استفاده شده و عملکرد آن مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین قابلیت این نانوذرات به لحاظ پایداری شیمیایی و استفاده مجدد بررسی شد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر جواد صفایی قمی- عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان- مریم نواب- دانش‌آموخته‌ی مقطع کارشناسی ارشد- و حسین شهبازی علوی- دانشجوی مقطع دکترای این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله‌ Ultrasonic Sonochemistry(جلد 31، سال 2016، صفحات 102 تا 106) به چاپ رسیده است.