بابک ناخدا، عضو هیات مدیره انجمن ایمنی زیستی درحاشیه دومین کنگره بین المللی و چهاردهمین کنگره ملی ژنتیک ایران که هم اکنون در دانشگاه شهید بهشتی در حال برگزاری است در جمع خبرنگاران در خصوص وضعیت کشت گیاهان تراریخته در سال ۲۰۱۵ گفت: طبق آخرین آمار، بیش از ۱۷۹ میلیون هکتار در ۲۸ کشور دنیا به کشت محصولات تراریخته اختصاص یافته است.
آمریکا در رأس کشت محصولات تراریخته
وی با بیان اینکه عمده این محصولات که در ۲۸ کشور توسعه یافته و صنعتی کشت می شود، سویا، کلزا، ذرت و پنبه هستند، اظهار داشت: در راس این کشورها، امریکا قرار دارد.
ناخدا با تاکید بر اینکه امسال برای چندمین سال پیاپی است که کشورهای در حال توسعه از نظر سطح زیر کشت گوی سبقت را از کشورهای توسعه یافته ربوده اند، عنوان کرد: به دلیل اینکه محصولات تراریخته نسبت به کشت های معمولی ارزش افزوده بالایی دارند و باعث افزایش درآمد زارعین و کاهش هزینه های آنان شده، به همین دلیل کشت این محصولات با استقبال روبرو شده است.
وی ادامه داد: همچنین به خاطر اینکه محصولات تراریخته باقیمانده سموم ندارند و برای سلامتی انسان مفید هستند، کشاورزان در کشورهای در حال توسعه هم رغبت بیشتری برای کشت این محصولات از خود نشان می دهند؛ این در صورتی است که کشاورزان خیلی محافظه کارند.
۱۸میلیون کشاورز محصولات تراریخته می کارند
به گفته ناخدا، طبق آمار، بیش از ۱۸ میلیون کشاورز در این ۲۸ کشور مشغول کشت و کار گیاهان تراریخته هستند.
رئیس بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به وضعیت و درصد سطح زیر کشت محصولات تراریخته نسبت به محصولات نرمال گفت: ۸۳ درصد سویا، ۲۵ درصد کلزا، ۵۰ درصد پنبه، ۲۵ درصد ذرت محصولات تراریخته ای هستند که توسط کشاورزان در ۲۸ کشور دنیا کشت می شوند.
وی عنوان کرد: از سال ۱۹۹۶ تا کنون که قریب به ۲۰ سال است از کشت تجاری این محصولات با رشد بیش از ۱۰۰ برابر می گذرد؛ در واقع کشت محصولات تراریخته از ۱.۷ دهم میلیون هکتار به ۱۸۰ میلیون هکتار در این مدت کشت افزایش یافته است.
وی بیان کرد: همین موضوع باعث شده که این فناوری به سریعترین و مقبول ترین فناوری در کشاورزی تبدیل شود و از سوی دیگر کشاورزان علاقه زیادی به این نوع کشت دارند.
ناخدا اظهار کرد: وقتی در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه۸۳ درصد به کشت سویا اختصاص دارد نشان از اهمیت کشاورزان به این قضیه است.
عضو هیات مدیره انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران با اشاره به فواید محصولات تراریخته اظهار داشت: کاهش مصرف ۲۵ درصدی سموم و افزایش ۳۷ درصدی درآمد کشاورزان از مزایای محصولات تراریخته به شمار می روند؛ همچنین محصولات تراریخته اثرات مفیدی برای حفظ محیط زیست از جمله کاهش گازهای گلخانه ای دارد.
ناخدا با بیان اینکه طبق آمار، با کشت محصولات تراریخته ۷ میلیارد لیتر در سوخت صرفه جویی شده است، اظهار داشت: با کشت این محصولات میزان سوخت تراکتوری که برای سم پاشی و از بین بردن علف های هرز است، کاهش می یابد.
وی افزود: اینها نشان می دهد که محصولات تراریخته علاوه بر مزیت هایی که دارد خیلی زیاد به حفظ محیط زیست کمک می کند اما بسیاری از مخالفین این موضوع را هربه ای علیه آن می دانند.
ناخدا اظهار داشت: کشت محصولات تراریخته باعث سلامت انسان می شود و باقیمانده سموم را ندارد؛ برای کشت محصولات معمولی از سموم استفاده می شود که این سموم آفت یا علف کش به آب های زیرزمینی و آب های سطحی وارد می شوند و ماهی ها را از بین می برند؛ همچنین دوباره از طریق بافت تجمع، به بافت انسان بر می گردند.
وی افزود: اینها اثرات سوء مستقیم هستند اما سم پاشی که عملیات سم پاشی را انجام می دهد و در آینده با مشکلاتی روبرو می شود دچار اثرات سوء غیر مستقیم می شود.
آینده کشت محصولات تراریخته در دنیا
رئیس بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به دیدگاه آینده در خصوص محصولات تراریخت و با تاکید بر آینده نگری مقاله نیچر اظهار داشت: در این مقاله، چشم اندازه آینده محصولات تراریخته از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ پیش بینی شده است.
وی گفت: در این مقاله آمده است که آینده به سمت افزایش کیفیت محصولات پیش می رود تا در نهایت به سلامت انسان منجر شود؛ امنیت غذایی فقط تامین غذا از نظر کمی نیست بلکه از نظر کیفی هم مهم است، بنابراین از نظر سلامت فعالیت هایی که باعث افزایش مقدار روی و آهن در محصولات غذایی می شود مهم است.
ناخدا با اشاره به پروژ های کشورهای دنیا در زمینه محصولات تراریخته گفت: در پروژه های مانند هابس پلاس روی گندم و برنج که در مرکز تحقیقات بین المللی برنج واقع در فیلیپین انجام می گیرد این موضوع مورد اهمیت واقع شده است. همچنین ۲ پروژه ارزن در سوربون هند در حال انجام است.
وی افزود: محصولات تراریخته، قوت لایموت فقیران هستند و به افزایش سلامت مادر و کودک کمک می کند زیرا بانوان اکثرا دچار فقر آهن و روی هستند.
لوبیا، سیب زمینی و یونجه تراریخته
به گفته وی، اکنون لوبیای مقاوم به ویروس در برزیل و امریکای لاتین مورد توجه قرار گرفته است؛ همچنین سیب زمینی و یونجه که در امریکا مقاوم به علف هرز، آفت و خوابیدگی بوده و از نظر کیفیت غذایی خوش خوراک است، تولید شده و آماده ورد به بازار است.
به گفته ناخدا، به دلیل اینکه کشت این گیاهان، در مصرف آب صرفه جویی داشته و باعث افزایش بهره وری آب می شد ذرت متحمل به خشکی به تولید رسیده است.
وی با اشاره به وضعیت ایران در زمینه کشت محصولات تراریخته گفت: متاسفانه ایران در آمار جهانی از سال ۲۰۰۴ از نقشه گیاهان تراریخته حذف شده است.
وی گفت: در سال ۱۳۸۴ یا ۲۰۰۵ میلادی اولین کشوری بودیم که برنج تراریخته را به صورت رسمی وارد بازار کردیم و حتی برداشت آن توسط معاون وقت رئیس جمهور صورت گرفت ولی بعد از تغییر دولت و تغییر دیدگاهها، این رشته تحقیقاتی به محاق رفت و تمام برنج هایی که داشتند به انبار رفتند و درب انبارها هم قل و زنجیر شد؛ حدود ۱۰۲ تن از این برنج ها در انبار از بین رفت.
وی افزود: اما محققان شروع به ادامه کار کردند و از طریق اصلاح نباتات کلاسیک و طلاقی های برگشتی توانستند بعد از تغییر سیاست های دولت که اجازه داد شرایط برای رها سازی این محصولات محیا شود، اقداماتی انجام دهند.
وی تاکید کرد: هنوز سطح زیر کشت محصولات تراریخته به صورت رسمی در ایران صفر است ولی در زمینه تحقیقات خوب پیش رفته ایم و اکنون برنج و پنبه جزء گیاهان زارعی اماده ورود به بازار هستند.
وی افزود: تمام تست های ایمنی زیستی این دو محصول در حال طی شدن است و امیدواریم که بعد از صدور مجوز آماده رهاسازی به بازار شوند.
