آخرین حربه مخالفان دولت در مجلس؛ هواپیماها را گران خریدید

به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست؛ محمد علی پورمختار نماینده مردم بهار و کبودر آهنگ افزود: با توجه به پیچیدگی موضوع مطرح شده در شکایت و با توجه به زمان اندکی که تا پایان کار مجلس نهم باقی مانده، بعید به نظر می‌رسد تا این موضوع در مجلس فعلی به سرانجام و حتی به نتایج اولیه برسد.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه باید بررسی‌های مفصلی در خصوص این شکایت انجام شود، رسیدگی به این موضوع به مجلس آینده محول خواهد شد.
اواخر سال گذشته بود که مهدی کوچک زاده نماینده کنونی که از راهیابی به مجلس دهم باز مانده، در یکی از جلسات علنی مجلس ورود نهاد قانونگذاری به قراردادهای خرید هواپیمایی را خواستار شد، اما محمد رضا باهنر نایب رییس مجلس تاکید کرد که این موضوع زیر نظر بخش خصوصی است و مجلس اجازه ورود ندارد.
بررسی قیمت هواپیماهای خریداری شده در اواخر سال گذشته از شرکت ایرباس فرانسه نشان می‌دهد، در مجموع حدود ۹۴ هزار میلیارد تومان باید برای ۱۱۸ فروند انواع ایرباس پرداخت شود. 
منبع تأمین مالی اولیه این هواپیماها به میزان 15 درصد توسط فروشندگان و 85 درصد مابقی توسط فروشندگان از محل تأمین کنندگان مالی اروپایی به صورت فاینانس است. 
طبق تفاهمنامه صورت گرفته، شرکت بیمه ساچه ایتالیا برای این کار پیشقدم شد و خرید هواپیما را فاینانس می کند، طوری که پول خرید هواپیما را شرکت ایران ایر بتواند از بخشی از درآمدش طی 15 سال پرداخت کند.
وزیر راه و شهرسازی پیشتر در خصوص قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس گفته بود، طرف فرانسوی متعهد شده در سال جاری میلادی هشت فروند و تا سال 2024 میلادی(یعنی در یک بازه زمانی هشت ساله) 110 فروند هواپیما به ایران ‌ایر تحویل دهد.
به گفته عباس آخوندی، خرید این هواپیماها بدون تضمین مالی یک اتفاق بی نظیر در تاریخ قراردادهای ایران است که در قبل از انقلاب و بعد از انقلاب سابقه نداشته است.
وی با بیان این که، با بررسی‌های صورت گرفته، چهار مدل از انواع هواپیماهای ایرباس خریداری شده و با توجه به جدول زمان بندی تعیین شده به مرور به ناوگان ایران ایر اضافه می شوند، افزود: در مجموع 118 فروند هواپیما شامل 45 فروند ایرباس 320، 45 فروند ایرباس از سری 330 و 16 فروند ایرباس 350 و همچنین 12 فروند ایرباس 380 خریداری می‌شود.
45 فروند ایرباس 320 شامل 21 فروند ایرباس 320 مدل «سی ای او» و 24 فروند ایرباس جدید است. مدل قدیمی ایرباس 320 در دو کلاس پروازی تا 150 مسافر ظرفیت دارد و بُرد آن با یکبار سوخت‌گیری حدود شش هزار کیلومتر است، قیمت این هواپیما در حال حاضر حدود 360 میلیارد تومان است. کل هزینه خرید این 21 فروند هواپیما حدود 7560 میلیارد تومان خواهد بود.
قیمت مدل نئو 320 به‌ عنوان پیشرفته ‌ترین ایرباس 320 که قرار است تولید آن از سال جاری میلادی آغاز شود، تقریبا 32 میلیارد تومان از ایرباس 320 گرانتر است، یعنی 392 میلیارد تومان. ظرفیت جابجایی این نوع هواپیمای ایرباس از مدل قدیمی 15 نفر بیشتر شده و در دو کلاس پروازی ظرفیت 165 مسافر را دارد. بُرد ایرباس نئو 320 با یک بار سوخت‌گیری 7000 کیلومتر است. هزینه خرید این 24 فروند ایرباس 320 در مجموع حدود 9 هزار و 360 میلیارد تومان است.
بر اساس اطلاعیه ایرباس در قرارداد منعقد شده با ایران 45 فروند هواپیمای ایرباس A330 خریداری شده که 27 فروند آن از نوع «سی ای او» و 18 فروند نیز از سری نئو است. ایرباس ای 330 (A330) با بُرد پرواز حدود 11 هزار کیلومتری ظرفیت 330 مسافر را دارد. قیمت این مدل هواپیما به نرخ روز ارز حدود 844 میلیارد تومان است.
مدل جدید ایرباس A330 با بُرد 12 هزار کیلومتری در دو کلاس پروازی ظرفیت 400 مسافر را دارد. قیمت این هواپیما 112 میلیارد تومان از قیمت ایرباس A330 گران تر است، به عبارت دیگر هر فروند از این مدل نئو ایرباس 956 میلیارد تومان آب می‌خورد. در مجموع هزینه خرید این 45 فروند هواپیمای ایرباس A330 حدود 39 هزار و 996 میلیارد تومان است.
16 فروند از هواپیماهای خریداری شده از نوع ایرباس 350 است. ایرباس سه مدل از این هواپیما را تولید می‌کند که قیمت  ایرباس 350 سری 800 بالغ بر 970 میلیارد تومان، ایرباس 350 سری 900 بالغ بر 1100 میلیارد و ایرباس 350 سری 1000 بالغ بر 1250 میلیارد تومان است. اگر میانگین قیمت 1100 میلیارد تومانی را برای هر فروند هواپیما ایرباس 350 در نظر بگیریم در مجموع حدود 17 هزار و 600 میلیارد تومان نیز برای این 16 فروند هواپیما ارز باید پرداخت شود.
12 فروند هواپیمای دو طبقه ایرباس A380 نیز با بُرد پرواز بیش از 14 هزار کیلومتر از ایرباس خریداری می‌شود. قیمت این هواپیما به نرخ دلار امروز 1557 میلیارد تومان است، به عبارت دیگر هزینه خرید این 12 فروند 18 هزار و 684 میلیارد تومان است.
در مجموع ایران باید طی 15 سال پول خرید هواپیماها را پرداخت کند و بیمه ساچه ایتالیا نیز آن را تضمین کرده است.
از این رو بانک مرکزی ایران دو قرارداد با شرکت‌های «کفیس» فرانسه و SACE ایتالیا منعقد کرده است. این آژانس‌های اعتباری صادراتی می‌تواند تضمینی برای بانک‌های اروپایی دخیل در نقل و انتقال پول‌ها  باشد. 
برخی منتقدان خرید این هواپیماها می گویند: «اگر ایران به جای سفارش 12 فروند  مدل هواپیمای A380، 28 فروند A350-1000 سفارش داده می شد، صرفا بیش از 900 میلیون دلار صرفه جویی در هزینه خرید می شد و این هزینه جدا از آماده سازی فرودگاه های کشور برای میزبانی A380 است که آن خود هزینه بسیار سرسام آوری را بر ما تحمیل خواهد کرد، چرا که تنها فرودگاه امام خمینی(ره) تهران است که قابلیت نشست و برخاست این هواپیما را دارد.»
 مسئله دیگری که از طریق آن خرید این هواپیماها را به چالش کشانده اند، استراتژی دولت برای خرج پولی است که از نظر منتقدان با مشقت بسیار بدست آمده و در زیر ساخت صنایع دانش بنیان تحول آفرین است. 
نگرانی منتقدان از آنچه آن را «هدر دادن پول های ایران» می دانند، با خرید هواپیما در حالی است که بر پایه برآورد سازمان هواپیمایی از سال 1390 تا سال 1393 ایرانیان بیش از 12 میلیارد دلار از شرکت های هواپیمایی خارجی بلیت خریده اند.
برآورد این رقم توسط شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی(هما) نیز این است که سالانه چهار میلیارد دلار ایرانیان برای پرواز از نقاط مختلف دنیا به ایران و برعکس از ایرلاین های خارجی بلیت خریداری می کنند.
آنچه مخالفان دولت تحت عنوان «قیمت بالا» به آن استناد می کنند، شاید از آن نظر که اگر قرار بود تمام هزینه های خرید هواپیما یک جا به طرف خارجی پرداخت می شد کمی به واقعیت نزدیک بود، اما در هیچ جای از دنیا نمی توان معامله ای را سراغ گرفت که خرید اعتباری و نسیه با خرید نقد و یکجا به یک گونه باشد، در حالی که به نظر می رسد توافق صورت گرفته از بسیاری جهات به ویژه فاینانس خارجی آن به نفع ایران است.
موضوع دیگر یک چالش اساسی تر از موضوع قبلی مطرح می شود و اینکه آیا مخالفان خرید هواپیما به موضوع امنیت مردم به عنوان ذینفعان اصلی سفرهای هوایی نیز فکر کرده اند؟ حال که برجام در حال رسیدن به سر منزل مقصود است، خرید هواپیمای مطمئن حداقل کاری است که مسئولان باید برای مردم انجام می دادند و در واقع یک اولویت اساسی است، چرا که در سال های تحریم و تشدید تحریم کم نبودند مردان، زنان و کودکانی که فرسوده بودن هواپیماهای خطوط داخلی فرصت زندگی را از آنها گرفت.